Ձեր վստահելի աղբյուրը

Լրանում է Հայոց ցեղասպանության 98-րդ տարելիցը: Այդ տարիների ընթացքում բազմաթիվ երկրների խորհրդարաններ, միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են ցեղասպանությունը:

Անդրադառնալով Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը՝ նշենք, որ այն, լինելով իսլամական երկիր և Թուրքիայի հետ ունենալով տնտեսական սերտ հարաբերություններ, անցնող տարիների ընթացքում Հայոց ցեղասպանության հարցում վարել է զուսպ և զգուշավոր քաղաքականություն: Սակայն, այդքանով հանդերձ, հարկ է նշել, որ Իրանի 6-րդ գումարման Մեջլիսի պատգամավորները դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: 2004թ. սեպտեմբերի 9-ին Իրանի նախագահ Սեյյեդ Մոհամմադ Խաթամին Երևան կատարած պաշտոնական այցի շրջանակներում այցելել է Ծիծեռնակաբերդ և ծաղկեպսակ դրել Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին: 2010թ. օգոստոսին Իրանի փոխնախագահ Համիդ Բաղային «Իրան. հաղթանակի կամուրջ» համաժողովի ժամանակ, արտասանելով «Ցեղասպանություն» բառը, հայտարարել էր, թե «Օսմանյան Թուրքիայի կառավարությունը 1915թ-ին ցեղասպանություն է իրականացրել, որին զոհ են գնացել որոշ քանակությամբ հայեր»:

Ինչ վերաբերում է գործող նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադին, ապա, վերջինս 2007 և 2012թթ. Հայաստան կատարած այցի շրջանակներում, հավանաբար հաշվի առնելով այն ժամանակվա թուրք-իրանական հարաբերությունների մակարդակը, թեև խուսափեց Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր այցելելուց, սակայն, Երևանի պետական համալսարանում տեղի ունեցած հանդիպման ընթացքում հայտարարեց, որ Թեհրանը մարդկության պատմության ընթացքում իրականացված ցանկացած ոճրագործություն դատապարտում է: Բացի այդ, ամեն տարի ապրիլի 24-ին ՀՀ-ում Իրանի Իսլամական Հանրապետության դեսպանը ծաղկեպսակ է դնում Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին կառուցված հուշահամալիրում:

Թեև Իրանի իշխանությունները պաշտոնապես չեն դատապարտել Հայոց ցեղասպանությունը, սակայն պաշտոնական և ոչ պաշտոնական լրատվամիջոցներին և հասարակական շրջանակներին չեն էլ խոչընդոտում արծարծել ցեղասպանության հարցը: Ուրախալի է, որ Իրանից դուրս գործող պարսկալեզու հեռուստատեսությունները ևս անդրադառնում են Հայոց ցեղասպանության թեմային՝ պարսկալեզու միլիոնավոր լսարանին ներկայացնելով իրական ճշմարտությունը:

Հարկ է նշել, որ իրանահայ համայնքը ամեն տարի ապրիլի 24-ին ցեղասպանությունը դատապարտող պաստառներով երթ է իրականացնում, Թեհրանի Սուրբ Սարգիս եկեղեցու հարակից տարածքում տեղադրված ցեղասպանության զոհերի հիշատակին նվիրված հուշարձանի մոտ կատարում ոգեկոչման արարողություն, հրատարակում գրքեր, գործարկում հայալեզու և պարսկալեզու կայքեր:

Ինչ վերաբերում է Իրանի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը պաշտոնապես ճանաչելուն և դատապարտելուն, դժվար թե մոտ ապագայում դա տեղի ունենա, սակայն, հաշվի առնելով տարածաշրջանային զարգացումների ֆոնին թուրք-իրանական հարաբերություններում նկատվող վայրիվերումները՝ հնարավոր է, որ պաշտոնական Թեհրանը փոխի ցեղասպանության հարցում իր մոտեցումները և այդ հարցում հանդես գա ավելի կոշտ դիրքորոշմամբ:
Արդեն իսկ ականատես ենք դառնում, թե իրանցի բարձրաստիճան հոգևորականները ինչպես են վիրավորական արտահայտություններով քննադատում Թուրքիայի՝ Սիրիայի հանդեպ վարած քաղաքականությունը:
Մեր կարծիքով պաշտոնական Թեհրանը պետք է դասեր քաղի թուրք-սիրիական երբեմնի բարեկամության իրական արդյունքներից և Անկարայի հանդեպ վարի ավելի կոշտ քաղաքականություն, հակառակ դեպքում, դատելով Թուրքիայի քաղաքականությունից, չի բացառվում, որ մոտ ապագայում նույն «սիրիական սցենարը» Թուրքիայի անմիջական աջակցությամբ փորձարկվի նաև Իրանում:

Հայոց ցեղասպանությունն (Armenian Genocide) արդեն ճանաչել և դատապարտել են Ուրուգվայը (1965թ.), Կիպրոսի Հանրապետությունը (1982թ.), Արգենտինան (1993թ.), Ռուսաստանի Դաշնությունը (1995թ.), Կանադան (1996թ.), Հունաստանը (1996թ.), Լիբանանը (1997թ.), Բելգիան (1998թ.), Իտալիան (2000թ.), Վատիկանը (2000թ.), Ֆրանսիան (2001թ.), Շվեյցարիան (2003թ.), Սլովակիան (2004թ.), Հոլանդիան (2004թ.), Լեհաստան (2005թ.), Գերմանիան (2005թ.), Վենեսուելան (2005թ.), Լիտվիան (2005թ.), Չիլին (2007թ.), Շվեդիան (2010թ.): Հայոց Ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Վատիկանը, Եվրախորհուրդը և Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը:

Հեղինակ՝ Արմեն Իսրայելյան, իրանագետ