Իրան-ԱՄՆ հարաբերությունների հարցը ԻԻՀ ԱԳ նոր նախարարի ծրագրում. Արտաքին քաղաքականության առաջնահերթությունները

Մինչ այս օրերին Իրանի Մեջլիսը քննում է նախագահ Հասան Ռոհանիի ներկայացրած նախարարների վստահության քվե տալու հարցը, Իրանի ԱԳՆ պաշտոնական կայքում հրապարակվել է արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ ԱԳ նախարարի թեկնածու Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆի ծրագիրը, որտեղ ներկայացվում են այն մոտեցումները, թե Մեջլիսի կողմից վստահության քվե ստանալուց հետո ինչ քաղաքականություն է որդեգրելու Իրանի արտաքին գերատեսչությունը:

Վերլուծելով Մահամմադ Ջավադ Զարիֆի ներկայացրած ծրագիրը՝ նկատում ենք, որ Իրանի նոր իշխանությունները նպատակ ունեն բարեփոխել Ահմադինեժադի օրոք իրականացված արտաքին քաղաքականությունը, որի հետևանքով առավել լարվեցին Իրան-ԱՄՆ հարաբերությունները, վատթարացան Պարսից ծոցի արաբական երկրների հետ հարաբերությունները, միջուկային ծրագրի հարցում կիրառված տնտեսական պատժամիջոցների արդյունքում երկիրը հայտնվեց ծանր սոցիալ տնտեսական իրավիճակի մեջ, հարևան որոշ երկրներ (Ադրբեջան, Արաբական Միացյալ Էմիրություններ) սկսեցին Իրանի տարածքային ամբողջականության նկատատմամբ հավակնություններ դրսևորել և այլն…:

Անդրադառնալով ԱԳ նախարարի թեկնածուին՝ նշենք, որ նա 1976-1982թթ. սովորել է Սան Ֆրանցիսկոյի համալսարանի միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետում՝ ստանալով բակալավրի և մագիստրոսի աստիճան: 1984-87թթ. Դենևրի համալսարանում միջազգային հարաբերությունների ոլորտում պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսությունը:

Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆը արտաքին քաղաքականության ոլորտում մեծ փորձ ունի. 5 տարի ղեկավարել է ՄԱԿ-ում Իրանի Իսլամական Հանրապետության դիվանագիտական առաքելությունը, Հասան Ռոհանիի՝ ԻԻՀ ազգային անվտանգության բարձրագույն խորհրդի քարտուղար աշխատած տարիներին մասնակցել է միջուկային խնդրի շուրջ անցկացված բանակցություններին, ինչպես նաև վերջին տարիներին տարբեր խնդիրների շուրջ ներգրավված է եղել Իրան-ԱՄՆ ոչ պաշտոնական բանակցություններում:

Ստորև ներկայացնում ենք արտաքին քաղաքականության ոլորտում Իրանի ԱԳ նախարարի թեկնածու Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆի մոտեցումներն ու ԱԳՆ ծրագրի հիմնական դրույթները.

1. Արտաքին քաղաքականության նպատակները
.Պահպանել երկրի տարածքային ամբողջականությունը, անկախությունն ու ազգային միասնությունը
. Նպաստել ազգային անվտանգության ապահովմանը
. Բարձրացնել Իրանի միջազգային և տարածաշրջանային դերն ու բարձր պահել իրանցիների արժանապատվությունը
. Տարածաշրջանային և համաշխարհային ասպարեզում մեծացնել Իրանի ներգրավվածությունը և նվազեցնել երկրին սպառնացող վնասները
. Նպաստել երկրի զարգացմանն ու բարգավաճմանը բոլոր ուղղություններում

2. Իրանի դերը համաշխարհային զարգացումներում
. Տարածաշրջանային ոչ մի խաղացող չի կարող անտեսել Իրանի դերը
. Տարածաշրջանային որոշ խաղացողների դուրս մնալը Իրանի համար բարենպաստ պայմաններ են ստեղծել
. Գերտերություններում առկա ներքին մարտահրավերները և տարածաշրջանային հարցերում նրանց ձախողումները, ինչպես նաև Սիրիայում, Իրաքում և Աֆղանստանում ԱՄՆ-ի և մնացյալ երկրների՝ ոչ նպաստավոր պայմաններում հայտնվելը կարող են այնպիսի դաշտ ստեղծել, որի արդյունքում ի հայտ եկած հնարավորությունները պետք է խելացիորեն օգտագործել
. Իրանի տեսակետները և շահերը ներկայացնելու գործում պետք է օգտագործել Չմիավորման շարժման կազմակերպությունում Իրանի նախագահությունը

3. Մարտահրավերներ
. Տարածաշրջանում՝ մասնավորապես Իրանի շուրջ ստեղծված անկայուն իրավիճակը, դեռևս պահպանվում է: Մերձավոր Արևելքի արաբական երկրներում տեղի ունեցած ներքին զարգացումների հետևանքով խախտվել է տարածաշրջանի ուժերի բալանսը
. Աֆղանստանում առկա ճգնաժամային իրավիճակը, այդ երկրում ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի ներկայությունը, ահաբեկչությունը, թմրանյութերի վաճառքը և ծայրահեղականությունը միջազգային հանրության համար լուրջ մարտահրավեր են դարձել
.ԱՄՆ-ի և Իսրայելի ջանքերով Իրանը ընկալվում է, որպես միջազգային անվտանգությանը սպառնացող երկիր, և վերջինիս նկատմամբ ՄԱԿ-ի ԱԽ կողմից բանաձևեր են ընդունվում և պատժամիջոցներ կիրառվում
. Ջանքեր է գործադրվում, որպեզի միջազգային հարաբերություններում նվազի Իրանի կշիռը
. Իրանի դեմ գործող երկրները միավորելու գործընթաց է իրականացվում
. Փորձ է արվում Իրանի Իսլամական Հանրապետության մոդելը ներկայացնել որպես անարդյունավետ կառավարման համակարգ
. Ջանքեր են գործադրվում, որպեսզի տարածաշրջանային որոշ երկրների հանդեպ Իրանի ունեցած լծակները թուլանան
. Փորձեր են արվում թալիբներին կրկին ներգրավվել տարածաշրջանային զարգացումներում
. Իրանի և Պարսից ծոցի երկրների միջև տարաձայնությունները խորանում են

4. Միջազգային հարաբերություններում Իրանի ձեռնարկելիք գործնական քայլերը
. Աշխարհի հետ կառուցողական և արդյունավետ հարաբերություններ
. Տարածաշրջանի երկրների, մասնավորապես հարևանների հետ հարաբերությունների բարելավում
. Ասիայի և Եվրոպայի ավանդական գործընկերների հետ հարաբերությունների վերակառուցում
. Իրանի նկատմամբ կիրառված միջազգային պատժամիջոցների կառավարում, նվազեցում և վերացում

5. Արտաքին քաղաքականության հիմնական առաջնահերթությունները
. Ստեղծել քաղաքական ծրագրավորման համակարգ, որի միջոցով արտաքին քաղաքականության ոլորտում միասնական որոշում կկայացվի
. Մշակել ազգային անվտանգության և ազգային շահերի հայեցակարգ
. Կառավարել ԱՄՆ-ի հետ Իրանի հարաբերությունները
. Զսպել Իրան-ԱՄՆ հարաբերություններում առաջացող ավելորդ լարվածությունը
. ԱՄՆ-ի հետ տարբեր ոլորտներում երկկողմ հարաբերություններ ձևավորելու նպատակով հանդես գալ գործուն նախաձեռնություններով
. Արևմտյան երկրների հետ կարգավորել հարաբերությունները
. Զսպել տարածաշրջանում կրոնական ծայրահեղականության տարածումը
. Կենսական շահերի ոլորտներում առաջացած լարվածությունները թուլացնելու նպատակով համապատասխան քայլեր ձեռնարկել
. Գործուն մասնակցություն և նպատակային մասնակցություն ունենալ տարածաշրջանային և միջազգային կայունության ապահովման գործում, կառավարել մարտահրավերները և ճգնաժամային իրավիճակները
. Ազգային շահերի և իսլամական արժեքների հիման վրա դաշնակից երկրների հետ ձևավորել բազմակողմանի ակտիվ համագործակցություն
. Պաշտպանել երկրից դուրս գտնվող իրանցիների իրավունքները, ամրապնդել իրանական-իսլամական ինքնագիտակցությունը
. Աշխարհում տարածել իրանական քաղաքակրթությունն ու մշակույթը
.Կրոնի և մշակույթի ոլորտում առկա հնարավորությունները օգտագործել իսլամական ինքնագիտակցության խորացման ուղղությամբ
. Պաշտպանել մուսուլմաններին, ճնշված ազգերին, հատկապես՝ Պաղեստինի ժողովրդին, կանխարգելել Իսրայելի թափանցումը տարածաշրջան
. Ջանքեր գործադրել, որպես Իրանի միջուկային ծրագրի վերաբերյալ գործը դուրս բերվի ՄԱԿ-ի ԱԽ-ից
. Աստիճանաբար լուծել Իրանի միջուկային խնդիրը՝ պահպանելով գիտական նպատակներով միջուկային էներգիան օգտագործելու Իրանի իրավունքը
. Տարածաշրջանի երկրների հետ երկկողմ և բազմակողմ ձևաչափով զարգացնել քաղաքական, տնտեսական, մշակութային, անվտանգության ոլորտի հարաբերությունները
. Տարածքային ամբողջականության և իրավունքի հարգման սկզբունքի հիման վրա հարևանների հետ կառուցել փոխադարձ վստահության վրա հիմնված հարաբերություններ
. Զարգացնել հանրային դիվանագիտությունը

Անդրադառնալով Իրան-ԱՄՆ հարաբերությունների բարելավման հեռանկարին՝ նշենք, որ, դատելով երկու կողմերից հնչող հայտարարություններից (ԻԻՀ նախագահ Ռոհանին օրերս հայտարարեց, որ եթե ԱՄՆ-ն կառուցողական և իմաստալից քայլեր կատարի, ապա Իրանի կառավարությունը պատրաստ կլինի առանց ժամանակ վատնելու երկխոսության մեջ մտել Միացյալ Նահանգների հետ: Ի պատասխան Ռոհանիի հայտարարության՝ ԱՄՆ պետքարտուղարության մամլո խոսնակն էլ հայտարարեց, որ եթե Իրանի կառավարությունը պատրաստ լինի ԱՄՆ-ի հետ լուրջ բանակցության, ապա Վաշինգտոնը նույնպես պատրաստ է բանակցել), կարելի է եզրակացնել, որ թե՛ Թեհրանը, թե՛ Վաշինգտոնը պատրաստակամ են բանակցել երկկողմ հարաբերություններում վերջին 30 տարում արմատացած տարաձայնությունները մի կողմ դնելու հարցում, սակայն առայժմ այնպիսի տպավորություն է, որ կարծես կողմերից ոչ մեկը չի ցանկանում առաջին քայլը կատարել:  Ամենայն հավանականությամբ Իրան-ԱՄՆ ուղղակի բանակցությունների թերևս առաջին փորձը կարող է լինել աշնանը կայանալիք ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի հերթական նստաշրջանի շրջանակներում: Ներկայում քննարկվում է Հասան Ռոհանիի՝ ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի նստաշրջանին, թե՞ Շանհայի համագործակցության կազմակերպության գագաթնաժողովին մասնակցելու նպատակահարմարությունը:

Հեղինակ՝ Արմեն Իսրայելյան, իրանագետ



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

15:24
Արթուր Վանեցյանը դեկտեմբերի 25-ին կլինի «Իմնեմնիմի» պոդքասթի հյուրը
ԱԱԾ նախկին տնօրեն, «Հայրենիք» կուսակցության նախագահ Արթուր Վանեցյանը դեկտեմբերի 25-ին կլինի «Իմնեմնիմի» պոդքասթի հյուրը։...
Աղբյուր` Panorama.am
15:21
Ջրանջատում Գեղարքունիքի և Կոտայքի մարզերում դեկտեմբերի 24-ին
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ «Հայաստանի Էլեկտրական ցանցեր» ընկերության...
Աղբյուր` Panorama.am
15:04
Հայաստանից սկսել են ավելի հաճախ այցելել Ռուսաստան
Tutu ծառայության փորձագետները պարզել են, թե որ երկրների քաղաքացիներն են գալու Ռուսաստանի Դաշնություն ձմեռային արձակուրդներին և կազմել են...
Աղբյուր` Panorama.am
14:45
Ընտանեկան փոքր երազանքից մինչև մեծ բիզնես. Danielyan Sweets
Դանիելյաններն իրենց ընտանեկան բիզնեսը սկսել են Սպիտակի երկրաշարժից հետո՝ փոքր տնակից, իսկ այժմ ունեն արդեն 500-ից ավելի աշխատակից։ Ընտանիքը...
Աղբյուր` Panorama.am
14:40
Բալետային թատերախմբի հյուրախաղերն Իտալիայում բացառիկ են ու պատմական. Ռոնա Ահարոնյան
Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի  բալետային խումբը հյուրախաղերով Իտալիա է հրավիրվել շվերյցարական...
Աղբյուր` Panorama.am
14:38
Բրիտանուհին ուշքի է եկել ինսուլտից հետո և սկսել խոսել իտալերեն
Բրիտանուհին ինսուլտից հետո արթնացել է և խոսել իտալերեն։ Արտառոց դեպքի մասին գրում է  Mirror-ը։ Լոնդոնցի Ալթեա Բրայդենը պնդում է, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:02
Christie's աճուրդի վաճառքը 2024 թվականին նվազել է 16 տոկոսով
Christie's-ի գործադիր տնօրեն Գիյոմ Սերուտին ասել է, որ աճուրդային տան ընդհանուր վաճառքը 2024 թվականին կկազմի 4,2 միլիարդ դոլար՝ 16 տոկոսով...
Աղբյուր` Panorama.am
13:54
Սա լկտի սուտ է. Էդուարդ Շարմազանով
ՀՀԿ ԳՄանդամ Էդուարդ Շարմազանովը գրում է. «Արցախը հանձել է Նիկոլ Փաշինյանը և վերջ։ Նիկոլը հերթական անհեթեթությունն ու սուտն է ասել,...
Աղբյուր` Panorama.am
13:42
Քաղաքական մեկնաբան. Փաշինյանը շարունակում է տեղեկատվա-քարոզչական «ժանգլյորությունը»
«Վարչապետ Փաշինյանն իհարկե շարունակում է տեղեկատվա-քարոզչական «ժանգլյորությունը», որի հերթական դրսևորումը Լեռնային Ղարաբաղի...
Աղբյուր` Panorama.am
13:38
Անի Քոչար. Այս տարի կյանքս լրիվ կինո էր, ես էլ լրիվ կինոյի աղջիկը
«Այս տարին ինձ համար շատ կորուստների տարի եղավ, թե՛ մարդկային, թե՛ նյութական և թե՛ առողջական: Բայց ի վերջո շատ բան ինձ հաջողվեց փրկել,...
Աղբյուր` Panorama.am
13:26
Անուշ Պողոսյան. Ստելը նորաձև է
Առողջության իրավունք ՀԿ-ի նախագահ Անուշ Պողոսյանը գրում է. «2024 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Ազգային ժողովում, երբ քննարկվում էր...
Աղբյուր` Panorama.am
13:23
Արտառոց դեպք՝ Երևանում․ դուստրը նկատել է, որ իր հայրիկի գերեզմանի հողաթումբը չկա
 Երևանի բնակիչ Գոհար Սարգսյանն ահազանգել է՝ իր հայրիկի գերեզմանի տարածքի մի մասում կատարված ապօրինի շինարարություն է իրականացվում։...
Աղբյուր` Panorama.am
13:21
Բելառուսի նախագահական ընտրություններում Լուկաշենկոն 7-րդ անգամ գրանցվեց որպես թեկնածու
Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն գրանցվել է որպես պետության ղեկավարի թեկնածու հաջորդ ընտրություններում, որոնք կկայանան 2025 թվականի...
Աղբյուր` Panorama.am
13:12
Բնապահպաններ. Սև ծովի ափին սատկած դելֆինների կոկորդում արյուն և փրփուր է հայտնաբերվել
Սև ծովի ափին դելֆինների զանգվածային անկում է գրանցվել լցանավերի վթարի պատճառով նավթի արտահոսքից հետո: Երկու դելֆինների դիակները զննելուց հետո...
Աղբյուր` Panorama.am
13:00
«Տրանսգենդերային խելագարությանը» ԱՄՆ-ում վերջ կդրվի. Թրամփ
ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ 2025 թվականի հունվարին՝ պետության ղեկավարի պաշտոնը ստանձնելու օրը, վերջ կտա...
Աղբյուր` Panorama.am
12:26
Ռադիոնովա. Այս պահին Պետրոսյանը Ռուսաստանի ամենաուժեղ գեղասահորդուհին է
Անցած շաբաթ կայացել է Ռուսաստանի գեղասահքի առաջնությունը։ Այն անցկացվել է Օմսկում։ Կանանց մենասահքի մրցումներում հաղթող է ճանաչվել Ադելիա...
Աղբյուր` Panorama.am
12:23
Գնդեվազի Սբ Աստվածածին եկեղեցին վերականգնվում է
Ավարտվել են Վայոց ձորի մարզի Գնդեվազի Սբ Աստվածածին եկեղեցու որմնանկարի ամրակայման և վերականգնման աշխատանքները: ԿԳՄՍՆ հասարակայնության հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
12:15
Երևանում օդում փոշու քանակությունը նոյեմբերին սահմանային թուլատրելին գերազանցել են 1.8 անգամ, իսկ դեկտեմբերին՝ 3.4 անգամ։ Սիրարփի Հայկազյան
«Համաձայն օդի որակի ինդեքսի, օդի որակի արժեքները բաժանվում են 6  խմբի՝ լավ, չափավոր, անառողջ զգալի խմբերի համար,անառողջ, շատ անառողջ,...
Աղբյուր` Panorama.am
11:56
ԱՄՆ-ում Սուրբ Ծննդյան շոուի ժամանակ դրոնները բախվել են և ընկել մարդկանց վրա
ԱՄՆ-ում Սուրբ Ծննդյան շոուի ժամանակ երկնքում բախվել են մի քանի դրոններ և ընկել մարդկանց բազմության մեջ։ Կան տուժածներ։  Այս մասին հայտնել է...
Աղբյուր` Panorama.am
11:34
Պլանային ջրանջատում Արարատի մարզում դեկտեմբերի 24/25-ին
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ պլանային աշխատանքներով պայմանավորված, ս.թ...
Աղբյուր` Panorama.am
11:29
Հանցավոր խումբը կեղծ լիազորագրերի օգտագործմամբ Երևանում կատարել է 18 անշարժ գույքի հափշտակություն
Քննչական կոմիտեի հատուկ կարևորության գործերով քննության գլխավոր վարչությունում քննվող քրեական վարույթով առերևույթ փաստական տվյալներ են ձեռք...
Աղբյուր` Panorama.am
11:26
Transport.yerevan.am միասնական տոմսային համակարգում քաղաքացին կարող է ընտրել տոմսային փաթեթը
«Հունվարի 1-ից անցնում ենք տրանսպորտի տոմսային համակարգի բացառապես անկանխիկ վճարումներին»,-Երևանի քաղաքապետարանի գործակարգավարական...
Աղբյուր` Panorama.am
11:24
Գերմանիայում ավելանում են միգրանտների դեմ տրամադրությունները
Գերմանական Մագդեբուրգ քաղաքի կենտրոնում ամանորյա տոնվաճառի փակ կրպակներն են՝ շրջափապատված ոստիկաններով։  Մինչ դատաբժշկական փորձագիտական...
Աղբյուր` Panorama.am
11:23
Հայ արտիստները «Մարդուկ-ջարդուկը» բալետը ներկայացնում են եվրոպացի հանդիսատեսին
Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի բեմում «Մարդուկ-ջարդուկը» բալետի ցուցադրությունից հետո...
Աղբյուր` Panorama.am
11:08
Մաhաgել է ակնաբուժության պրոֆեսոր Ալեքսանդր Մալայանը
Կյանքից հեռացել է ակնաբուժության պրոֆեսոր, Ս.Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի հիմնադիր Ալեքսանդր Մալայանը: Լուրը հայտնում են ԵՊԲՀ ռեկտոր...
Աղբյուր` Panorama.am
10:49
Ինձ Նոր տարվա «վատ նվեր արվեց». Ավինյանը՝ իր համար 7 մլն 650 հազ դրամի ավիատոմս գնելու մասին
«Վերջերս ԱՄՆ կատարած այցից հետո տեղեկացա, թե ինչ գնով են ձեռք բերվել ինձ համար նախատեսված տոմսերը։ Անկեղծ ասած, ես ինքս էլ մի փոքր ապշած...
Աղբյուր` Panorama.am
10:47
Որպես անհետ կորած որոնվող 54-ամյա տղամարդը ներկայացել է նախաքննական մարմին
Նոյեմբերի 29-ին հաղորդվել էր 1970 թ. ծնված Կարեն Զալյանի անհետ կորելու մասին: Ոստիկանությունից հայտնում են, որ քրեական ոստիկանության...
Աղբյուր` Panorama.am
10:35
Տասնյակ հազարավոր սերբեր բողոքում են նախագահ Ալեքսանդր Վուչիչի դեմ
Սերբիայի մայրաքաղաք Բելգրադում տասնյակ հազարավոր մարդիկ կիրակի կրկին ցույցի էին դուրս եկել։ Նրանք իրենց վրդովմունքն են հայտնում նոյեմբերի 1-ին...
Աղբյուր` Panorama.am
10:32
Վիտամին D-ի ավելցուկը ավելի վտանգավոր է, քան պակասը. Մանկաբույժ
Վիտամին D-ի հիմնական աղբյուրը ֆոտոբիոսինթեզն է մաշկում` արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությամբ: Առանց արևի ուլտրամանուշակայուն...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
12:25 21/12/2024

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}