Վ. Խաչատրյան. Այսօր «Գազպրոմը» չի կարողանում մրցակցել աշխարհում
Գազի գնի թանկացման, դրա պատճառների, հետևանքերի, կառավարության կողմից սուբսիդավորման հարցերի շուրջ Panorama.am-ի հարցազրույցը տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանի հետ:
-Վարչապետը հայտարարեց, որ կառավարությունը 30 տոկոսով բոլոր սպառողների համար կսուբսիդավորի բնական գազի հնարավոր թանկացումը:
-Հավատացեք ինձ, չեմ հավատում: Հակառակ դեպքում ինչի՞ համար էր այս ամենը: Կարելի էր ուրիշ ձև անել: Կարելի էր իսկապես ներկայացնել, որ գազը թանկանում է այսքան, սակայն Հայաստանի իշխանություններն այդ չափով չեն բարձրացնում գինը, այլ բարձրացնում են այսքան: Այսինքն ոչ թե երկու անգամ են բարձրացնում սահմանի գնից (հիմա մեզ վաճառելու են 550 դոլարով, չէ՞), այլ ասեն, որ 340 դոլարոնց գազը ձեզ համար դառնում է 400 դոլար: Եվ մենք կասեինք շնորհակալություն, կառավարությունը մեզ հասկացել է: Բայց այս որոշումը շատ տարօրինակ է:
-Ձեր կարծիքով, ինչո՞ւ չեն գնացել ձեր մատնանաշած ուղիով:
-Ես չգիտեմ, դրա համար եմ ասում` տարօրինակ է: Իմ ասածը շատ ավելի տրամաբանական ու ի շահ կառավարության է:
-Սուբսիդավորումը մի ոչ կոռեկտ ասացվածք է հիշեցնում` հարսի միջոցով փեսային լավություն անելու մասին, ստացվում է աշխատավարձերը չե՞ն բարձացվելու, թոշակները չե՞ն ավելացվելու…
-Այ Դուք հիմա շատ ճիշտ հարցեր եք բարձրացնում: Այս բոլոր հարցեը պետք է մեկ միասնության մեջ հասկանալ: Եթե կառավարությունը սուբսիդավորում է 30 տոկոսով բոլորի համար, ստացվում է` գազը թանկանում է 30 տոկոսով, էլի հարսի միջոցով փեսուն լավություն անելն է: Է, միանգամից արեք պրծեք: Միանգամից ասեք, գազը թանկանում է 30 տոկոսով, էլ ինչի՞ եք ասում 67 տոկոս, հետո` 30 տոկոս, որ ասենք` լա՞վն են: Էլի կասենք` լավն են:
Հետո խոսակցություններ կային, որ հուլիսին աշխատավարձերն ու թոշակները կբարձրանան: Սա նշանակում է, որ դա տեղի չի ունենա, տրամաբանորեն, ես չգիտեմ մեխանիզմը ոնց է: Թեկուզ լավ կլինի` գազի գինը չբարձրանա, աշխատավարձերն էլ թող չբարձրանան, որովհետև գազի գնի ազդեցությունը ընդհանրապես մեր կյանքի վրա շատ ավելին է, քան թե ամեն մեկի աշխատավարձը բարձրանա: Ես համոզված եմ, որ մեկին մեկ չի փոխհատուցի: Ես այլևս այս պահին չեմ կարող մեկնաբանել մեր հայտնի կառավարության գերժամանակակից գաղափարները: Ես մենակ մի բան գիտեմ, որ սուբսիդավորումը մեր տնտեսական քաղաքականության մեջից հանված էր:
Մի հարց էլ կա` սուբսիդավորման համար այդ գումարները որտեղից են լինելու: Բյուջեով նման գումարներ նախատաեսված չեն: Կամ սակագնի բարձրացումը եկամուտներ է բերելու (բայց այդքան եկամուտներ չի բերի, որ կարողանա այդքան սուբսիդավորի 30 տոկոսը), կամ էլ ինքը իրականում թեքվում է դեպի ժողովուրդ, որին ես չեմ հավատում, երկրորդ պատասխանը չունեմ, այն տեսակետին եմ, որ կառավարությունը 30 տոկոս սուբսիդավորում բոլոր սպառողների համար չի անի:
-Այնուամենայնիվ, այդ կարծիքի՞ն եք:
-Հա, ես այդ կարծիքին եմ: Մեկ այլ մեծ խնդիր կա: Կառավարության բոլոր վերջին ծրագրերը, որի մասին շատ մեծ-մեծ խոսում էին` արդյունաբերության, տուրիզմի զարգացման ռազմավարություն և այլն, այդ ամեն ինչը ի վերջո կապված է այն բանի հետ, որ դու պետք է մրցունակ երկիր լինես: Գազի գնի նման բարձացման պարագայում մենք այդ մրցունակությունից ընդհանրապես զրկվում ենք, այլևս մենք գրավիչ չենք դառնալու որևէ բիզնեսի, ներդրումներ անելու համար:
-Պարոն Խաչատրյան, գազի 67 տոկոսով հնարավոր թանկացումը հիմնավորվա՞ծ է ըստ Ձեզ:
-Չէ, իհարկե, չէ: Էն ժամանակ էլ երբ 37 տոկոս թանկացավ, ռուսական գազի մատակարարումը մեզ համար էլ կրկնակի թանկացավ, մենք ասում էինք, որ 1000 խմ գազի համար 132 հազար դրամ գինը հիմնավոր չի: Մենք դատական գործընթացի մեջ մտանք, բայց դատարանը, պարզ է, թե ում է ենթարկվում, անկախ չի, որոշեց, որ ոչ թե բաց դատավարություն անել, այլ գրավոր ընթացակարգով արվեց, որի ժամանակ մեր կարևոր հարցերի պատասխանները չտրվեցին: Ամենակարևորը մենք ուզում էինք իմանալ` ի՞նչ հիմնավորումներ է բերել «Հայռուգազարդ»-ը, որ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը հաստատել է նրա հիմնավորումները:
Երբ մենք նայում էինք այդ բարձրացումը, հիմնավորումները չգտանք: Ամենակարևոր հարցերից մեկը` ներդրումային ծրագիր: Ո՞վ է ասել, որ ներդրումները պետք է 2-3 տարվա մեջ անեք: Արեք 5 տարվա մեջ, կամ 2 տարում արեք, բայց այդ ծախսեր ցույց տվեք 5-7 տարվա մեջ: Ինչի՞ ես` որպես սպառող պետք է երկու տարվա մեջ փոխհատուցեմ քո ներդրումները, այդ որտե՞ղ է գրված: Այսինքն մենք շատ լուրջ մասնագիտական առաջարկություններ ու դիտողություններ ունեինք, բայց մեզ հնարավորություն չտվեցին: Հիմա էդ նույն հարցադրումները այստեղ կա: Եվ տեղափոխողի, և մատակարարի համար է սակագինը բարձրացնում: Ինչի՞ համար: Հետո նայում ենք նրանց աշխատավարձերը: Ո՞վ ասեց, որ իրենք նման աշխատավարձեր պետք է ստանան: Ո՞րն է հիմնավորումը, իհարկե, խոսքը չի վերաբերում սովորական տեսուչներին:
-Այսինքն, Դուք համամի՞տ եք հնչող այն կարծիքներին, թե «Հայռուսգազարդը» իր ծախսերում շռայլություններ է թույլ տալիս:
-Ես ավելին կարող եմ ասել` ոչ միայն «Հայռուսգազարդ», այլև «Գազպրոմ» հասկացության մասին: Այսօր աշխարհի ամենաանարդյունավետ ընկերություններից մեկն է համարվում: Եվ այսօր «Գազպրոմը» չի կարողանում մրցակցել աշխարհում (իմիջիայլոց աշխարհում գազի գինը ընկնում է), քանի որ իր մոտ այդ ծախսերը շատ ուռճացված են: Նույնը Հայաստանում է: Մեկ էլ տեսնենք, ինչ-որ ծրագիր է հովանավորում: Ինչո՞ւ է իմ հաշվին հովանավորւմ, իսկ ո՞վ ասեց, որ իր մաքուր շահույթը պետք է լինի էդքան բարձր, իմ կարծիքով 15 տոկոսից ցածր չի լինի:
Հարցազրույցի շարունակությունը` հաջորդիվ:
Նախորդող հրապարակումներ`
Վահագն Խաչատրյան. Գազասպառողների թիվը կնվազի 35-40 տոկոսով
Գազի հնարավոր թանկացման հետևանքները. «Ցեմենտի արտադրությունը կկանգնի, շինարարությունն ու տրանսպորտը կտուժեն»
Թաթուլ Մանասերյան. «Գնաճն անխուսափելի է. գազի թանկացումով կարձանագրվի 3 տոկոսից ավելի գնաճ»
Արծվիկ Մինասյան. «Եթե իշխանությունը ականջալուր չլինի, ապա թանկացումները կբերեն զանգվածային բողոքի»
Լրահոս
Տեսանյութեր
Օր չկա, որ մենք փողոցում չտեսնենք բողոքի դուրս եկած տարբեր խմբեր. Բագրատ Սրբազան
