Տան կարոտը, հայրենիքը չթողնելը, հայ մնալու պարտքն ու Թումանյանի «Անուշը»… Հալեպահայ օպերային երգչուհին
Հալեպահայ Ռոզեթ Ուստակարյանը օպերային երգչուհի է, Երևանի կոնսերվատորիայի վոկալ-դասական բաժնում է սովորել: Երևանում էլ 2007թ-ին հանդիպել է ապագա ամուսնուն: Ամուսնությունից հետո նորակազմ ընտանիքը տեղափոխվել է Հալեպ: Երկու տարի առաջ, երբ պատերազմը նոր էր ներխուժում Հալեպ, վերադառնում են Հայաստան:
«Արվարձաններում էր լարված վիճակ, հայկական թաղամասեր դեռ չէր հասել, բայց շատ պարզ հասկանալի էր, որ արվարձաններում սկսվելով քաղաքի կենտրոն էր հասնելու: Ամուսնուս և զավակիս հետ տեղափոխվեցինք հայրենիք»,- պատմում է հալեպահայ կինը:
Տան կարոտը. «Հնարավոր չէ մարդ իր տունը չկարոտի»
Ռոզեթի ընտանիքը Հալեպում հայրական տունն է թողել, պարբերաբար կապ է հաստատում հարևանների հետ, ասում են` կանգուն է տունը. «Նորմալ է, փառք Աստծո, ամեն ինչ իր տեղում է` ի տարբերություն մյուսների տների, որ ամբողջությամբ ավիրվել են… մարդիկ կորցրել են տուն-տեղ»:
Հալեպում ամենասիրելի վայրը սեփական տունն է, ինչպես Ռոզեթն է ասում, դա այդպես է ամեն մարդու համար. «Կարոտում եմ տունս, շատ եմ կարոտում, հնարավոր չէ մարդ իր տունը չկարոտի: Նաև ակումբն եմ կարոտում, տարբեր վայրեր, կենցաղն եմ կարոտում, մարդկանց, նրանց բարությունը: Այնտեղ օտար հասկացությունը չկար: Եթե անծանոթ շենք ես մտնում, անծանոթ մարդ է իջնում, շատ բարեհամբույր են, բարևում են: Ուղղակի բարև, ջերմություն»:
Հայաստան եկած առաջին օրերին Ռոզեթը բարձրանում է երթուղային ու երբ հալեպյան սովորույթի համաձայն բարև է տալիս, բոլորը սկսում են ծիծաղել. «Երբ տուն վերադարձա, եղբորս ասացի` երթուղայինում բարևեցի, բոլորը ծիծաղեցին: Ասաց` քույրիկ, այստեղ ոչ ոք չի բարևում: Հալեպում, որ բարձրանում էինք տրանսպորտ, ասում էինք բարև ձեզ, բոլորը շրջվում էին, ասում` Աստծո բարին: Բոլորն իրար ջերմություն են տալիս, օգնության ձեռք են մեկնում, պաշտպանում իրար»:
Ռոզեթի մենահամերգը` Հալեպում, 2006թ.
Ռոզեթի խոսքով, դա նաև արաբ ժողովրդից է գալիս, նա պատմում է. «Այնտեղ շատ երիտասարդներ կային, որ բանակում չէին ծառայել, նույնիսկ զենք չէին վերցրել իրենց ձեռքը, բայց երբ իրավիճակը փոխվեց, տղաները զինված պաշտպանում էին մարդկանց: Չէին մտածում` մեզ ի՞նչ, թող պետությունը պաշտպանի: Դա գալիս է այդ հոգատարությունից ու մաքրությունից: Սիրիացիները կապված են միմյանց հետ, այսօրվա օրով երկիրը չեն լքում. ես թողնեմ օտարի՞ն, թողնեմ թշնամո՞ւն: Նրանք շատ են սիրում կյանքը, երկիրը, պետությունը, բաներ, որոնք հատկանիշ են այդ ազգին»:
Ռոզեթը Սիրիայում բարեկամներ չունի, մեծ մասը Լիբանանում և Ամերիկայում են: Մոր մահից հետո քույրն էլ էր եկել Հայաստան, բայց ընտանիքը չի հարմարվել և տեղափոխվել են Լիբանան:
Հայրենիքից չհեռացողը. «Այո, Սիրիայում եմ ծնվել, բայց հայ եմ ծնվել»
Հալեպահայ կինը Հայաստանից գնալու մասին չի էլ մտածում: Ամուսինն էլ Հայաստանի քաղաքացի է, Քաջարանից է, նրա ծնողներին չեն թողնի, գնան. «Ես հայրենիքից հեռացող չեմ, Սիրիան կկարոտեմ միշտ, իմ սրտում է, բայցևայնպես ես հայ եմ: Այո, Սիրիայում եմ ծնվել, բայց հայ եմ ծնվել, եթե մեր մեջ չլիներ հայասիրությունը, մենք չէինք վերադառնա, չէինք կարողանա մնալ այստեղ: Մեր մեջ դրոշմված է հայասիրությունը, դուք չեք կարող պատկերացնել, թե մենք ինչպես էինք Սիրիայում պահում մեր հայությունը»:
«Նոր սերունդ» մշակութային միության երգի և պարի փառատոն, 1993 թ., Հալեպ
Հալեպահայ կինը շնորհակալություն է հայտնում այդ պետությանը, որ հնարավորություն է տվել պահել ինքնությունը, ազգությունը. «Մենք մեր տոները պաշտոնապես նշում էինք, Քրիստոսի ծնունդն է, հարությունն է… ապրիլի 24-ը բոլորի մոտ սգի օր էր, պետությունն էլ սգում էր մեր հետ: Իրենք մեզ հարգում էին, ազատ էին թողել: Բայց մենք էլ մեր հերթին էինք հայապահպանման գործն անում: Մենք հայերով իրար հետ շատ էինք կապված` բարեգործական միություններ, մշակութային ակումբներ, դպրոցներ, թատրոններ… մեզ թույլ տվեցին հայ մնալ, մենք էլ ամեն ինչ արեցինք ազգությունը չկորցնելու համար, մեզ օտար չէ մեր մշակույթը, լեզուն, պատմությունը, եկեղեցին»:
«Սուրբ Սաման» բերդում, «Նոր սերունդ» մշակութային միության երգի և պարի փառատոն, 1993 թ
«Հիմա Հայաստան եկած սիրահայերի համար մի քիչ դժվար է: Մարդիկ զրոյից են սկսում, պիտի աշխատանք գտնեն, ընտանիք պահեն»,- ասում է Ռոզեթը: Թեև կյանքը հեշտ չէ, շատ դժվարությունների միջով են անցնում, բայց կապը փորձում են պահել: Ռոզեթը կարծում է, որ հենց մարդկանց կյանքը կարգավորվի, կսկսեն վերականգնել նաև այնտեղ եղած սովորույթները, ակումբների կյանքը, հավաքները, ուրախություններն ու տխրությունները կիսելու ավանդույթները: Այստեղ հանգիստ ենք ապրում, ասում է նա, այստեղ ազգություն, լեզու, կրոն պահպանելու խնդիր չունեն, ազատ են, սեփական երկրում են. «Այնտեղ եթե չպահպանեցիր ինքնությունդ, զավակիդ ճիշտ դաստիարակությունը չտվեցիր, վաղը հայերենով չի խոսի, օտարի հետ կամուսնանա, կձուլվի: Այստեղ, փառք Աստծո, այդ խնդիրը չկա: Բոլորը հայ են, նույն ձևով և լեզվով են մտածում, նույն մշակույթն ունեն»:
Թումանյանի «Անուշը». «Ես սերն եմ վերցնում, որը անմեղ է, մաքուր է»
Հալեպում Ռոզեթը վոկալ էր դասավանդում, երգում էր: Նաև նկարչուհի է` գրաֆիկայի դիզայներ: Հալեպում դրանով էլ էր զբաղվում: Սիրիայում համերգների է մասնակցել, նաև մենահամերգ է տվել. «Ամեն մի երգչուհու համար ամեն մի ստեղծագործություն թանկ է, սիրում ես, փայփայում: Ամեն անգամ ստեղծագործելով, երգելով` մի նորություն ես մեջը հայտնաբերում, ավելի ես կապվում:
Թումանյանի Անուշն, օրինակ, անփոխարինելի է ինձ համար: Ես ապրում եմ այդ դերը, իմ պատկերն ու կերպարն եմ գտնում այնտեղ: Թումանյանը շատ գեղեցիկ է ներկայացրել հայ կնոջը, նրա կյանքն այն ժամանակներում: Դա իրական կյանքն էր, հիմա նույն իրավիճակներով անցնում են երիտասարդները, իհարկե ոչ նույն դաժանություններով: Սեր կա այդտեղ, ես սերն եմ վերցնում, որը անմեղ է, մաքուր է, չգիտի ցավ, չգիտի դավաճանել: Մաքուր սիրո մասին է... եթե այն չկա, ուրեմն իմ կյանքը վերջ»:
Օպերային երգչուհին երազում է վերադառնալ իր արվեստին: Ռոզեթը մի բանում վստահ է, եթե Աստված տվել է, մարդն իրավունք չունի դա ծալել ու մի կողմ դնել. «Դու պետք է տաս, վերադարձնես աշխարհին, մարդկանց, ազգիդ: Ես ամեն ինչ կանեմ, որ կրկին վերադառնամ: Իհարկե, միջոցառումները բաց չեմ թողնում, թեկուզ կարճ ժամանակով մասնակցում եմ: Տանը ձայնի վարժություններ եմ անում: Ես իմ արվեստից երբեք չեմ հեռանա, երգն ինձ համար ամեն ինչ է, իհարկե, ընտանիքիցս հետո: Ես երգելով պիտի մեռնեմ»:
Հայրենիքում ապաստանած սիրիահայերի մասին շարքի նախորդ պատմությունները`
«Գաբոյիս չեմ կարողանում բերել, երեխաս Հալեպում է». Սիրիահայ ընտանիքի երազանքը
Սիրիահայ. Մեր ինքնությունը այստեղ կպահենք, Հայաստանից դուրս ուր էլ գնանք, պիտի ձուլվենք
Սիրիահայ Ժիրայրն Արցախում է արդեն չորս տարի. Սեղան է նստում յոթ զավակով, մեծ տղան էլ զինվոր է
«Տանս վրա երկու անգամ հրթիռ է ընկել, տունս քանդվել է». Հալեպահայ Սոսին Երևանում սենդվիչ է վաճառում
Հալեպահայ. Խիղճ չունեցող մարդու ձեռքին մնացինք, այդքան գեղեցիկ քաղաքն ինչի՞ են վերածել
Սիրիահայ կին. Իսկ տունը, առօրյան, իմ հիշողություններն ինձ հետ են կանչում Սիրիա
Թեկուզ վաղը պատերազմը դադարի, հետ չեմ գնալու. Արցախում վերաբնակեցված սիրիահայ բժիշկ
