Ուրիշի պատերազմը. Հալեպահայ ոսկերչի կիսատ թողած կյանքն ու անորոշ ապագան
«Արդեն մեկ տարի ութ ամիս է Հալեպից դուրս ենք եկել»:
Պատերազմի հետևանքով սեփական տունն ու գործը կրակների մեջ թողած մոտ 11 հազար սիրիահայերից մեկը Հարութ Քիլիսյանն է, ով Հայաստան եկավ կնոջ և երկու դստրերի հետ:
«Որ եկանք, վիճակն այնտեղ ահավոր չէր, բայց արդեն սկսել էր: Ռմբակոծություններ, սպանություններ, առևանգումներ... զավակներիս վրա դողալով, դուրս եկանք»,- պատմում է սիրիահայը:
Հարութը ոսկերիչ է, Հալեպում խանութ և արտադրամաս ուներ: Հայաստանում սկզբում դժվարություններ կային` սովորելու, վարժվելու: Հիմա կարգավորվել է. «Երբ մարդ իր երկիրը փոխում է, դժվարությունների է հանդիպում, բայց հաղթահարեցինք: Ժամանակի կարոտ էր: Չէինք հասկանում, չգիտեինք: Մտածելակերպերի տարբերություններ շատ կային»:
Երևանում` Այրարաատ տոնավաճառի ոսկու սրահում. Հարութը վաճառում է Սիրիայից իրենց հետ բերած արտադրանքը. «Զարդի սեղան ունեմ, վաճառում եմ: Մեկ տարի առաջ եկանք, տեսանք, տեղը լավ էր: Փորձեցինք, մինչ օրս ստացվում է: Մեր հետ բերած արտադրանքն ենք վաճառում, որոշ բաներ այստեղից ենք ձեռք բերում և վերավաճառում»:
Հարութի կինը կեսօրից հետո ամուսնու հետ աշխատում է, օգնում է նրան: Դուստրերը դպրոց են հաճախում: Երեխաներին ավելի հեշտ է սովորել Հայաստանի կյանքին:
«Իրենց համար հեշտ է, լավ է: Մենք ենք, որ… Մեկ ամսով եկանք, ամեն ինչ թողել ենք, նույնիսկ հագուստ չենք բերել, շատ բան է մեզ կապում այնտեղի հետ»,-ասում է սիրիահայը:
Եթե Սիրիայում հիմնովին կարգավորվի իրավիճակը, Հարութը որոշել է, անպայման հետ են գնալու. «Մեր տուն-տեղի հարցերով հետաքրքրվելու պիտի գնանք: Դրանից հետո կորոշենք, թե ինչ պետք է անենք: Անպայման պիտի գնանք»:
Միայն տունը և ունեցվածքը չեն, որ Հարութին հետ են կանչում Սիրիա. «Իմ մեծ մայրն ու մեծ պապը գաղթական են, 1915-ին եկել են Արևմտյան Հայաստանից, մենք էլ Հալեպում ենք ծնվել: Հիմա մենք էլ ենք գաղթական, նախկինում ոտքով էին գաղթում, մենք էլ ինքնաթիռով գաղթեցինք: Արդյունքը նույնն է: Հայրենիքի զգացումը մեծ ժամանակ է պահանջում, ես չեմ կարող մեկ, երկու տարվա մեջ զգալ, որ... ծննդավայրն ուրիշ կողմն է: Հայրենիքը, այո, հոգուդ մեջ է, բայց ծննդավայրում ապրել ես: Ապրած կյանքդ, տարիներդ... ընկերներ, սովորույթներ, մի խոսքով, մի ամբողջ կյանք: Ես կարոտում եմ դա: Իմ տունն եմ կարոտում և բարեկամներիս»:
Հարութի խոսքով, իրենք երբեք չեն զգացել, որ մուսուլմանական երկրում են ապրում. «Երբեք, որպես քրիստոնյա, իրենց համար փուշ չենք եղել: Եղբայրացած էինք: Բայց, երբ այս դեպքերը եղան, լարվածություն էլ առաջացավ, որ չկար հայերի և արաբների միջև: Պատերազմի պատճառով մենք շատ տուժեցինք: Մենք կապ չունեինք այս պատերազմի հետ: Մենք, փոքրամասնություն լինելով, տուժեցինք: Եթե ավելի մեծ թվով լինեինք, կարող էինք ավելի հզոր ձայն ունենալ, այս վիճակին, գուցե, չհասնեինք, դուրս չգայինք: Ստիպված եղանք դուրս գալ, որ ավելի չտուժենք: Շատ հայեր սպանվեցին, թալանվեցին...»:
Հալեպում նախկինում վստահություն և խաղաղություն ունեինք, ասում է Հարութն ու նշում, որ հիմա այդ խաղաղությունն է, որ գտել են Հայաստանում. «Դա է, որ մեզ կապում է այստեղին: Ես ապագան չեմ տեսնում, չեմ պատկերացնում, ինչպիսին կլինի: Անորոշ վիճակում ենք: Ժամանակն է, որ պիտի որոշի, իրավիճակն է, որ պիտի որոշի»:
Սիրիահայերի մասին շարքի նախորդ պատմությունները`
Հալեպից Հորդանան, ապա Հայրենիք. Հետևում թողած թագավորական առաջարկների ու կյանքի մասին
Ապրել օտար հողում և Հայաստանը մեջդ ապրեցնել. Սիրիահայ ընտանիքի վերջին հանգրվանը
Սիրիայից Արցախ. Հայ երիտասարդը չավարտված պատերազմում իր գործն է գտել
«Հայրս ու մայրս 1915-ի ջարդն են տեսել, մենք էլ այսօր ավելի ճերմակ ջարդ տեսանք»
Հալեպի հայ հարսների օժիտն ասեղնագործող ու ծաղկող կնոջ մասին
Հալեպում թողած պարտությունն ու Հայաստանում գտած հաղթանակը
Ընդհատվող ժամանակագրություն` Հալեպից Երևան
Հալեպահայ մանկաբույժը՝ հայրենիքի, երեխաների ու խորթ չապրելու մասին
Հալեպի տունը պոկել-բերելու և այդպես էլ օտար մնալու մասին
Շուտ մեծացած մանուկներ, գողացված ուրախություն, ապրելու տենչ, հայ ընտանիքը չի լքում Հալեպը
Աշխարհի որ ծայրն էլ գնաս, հետ ես գալու, որովհետև միշտ կարոտելու ես. Հալեպահայ սրտաբան
Պատերազմը սեփական մաշկի վրա զգացած. Հալեպահայը կամավոր աշխատում է փախստականների համար
Տան կարոտը, հայրենիքը չթողնելը, հայ մնալու պարտքն ու Թումանյանի «Անուշը»… Հալեպահայ օպերային երգչուհին
«Գաբոյիս չեմ կարողանում բերել, երեխաս Հալեպում է». Սիրիահայ ընտանիքի երազանքը
Սիրիահայ. Մեր ինքնությունը այստեղ կպահենք, Հայաստանից դուրս ուր էլ գնանք, պիտի ձուլվենք
Սիրիահայ Ժիրայրն Արցախում է արդեն չորս տարի. Սեղան է նստում յոթ զավակով, մեծ տղան էլ զինվոր է
«Տանս վրա երկու անգամ հրթիռ է ընկել, տունս քանդվել է». Հալեպահայ Սոսին Երևանում սենդվիչ է վաճառում
Հալեպահայ. Խիղճ չունեցող մարդու ձեռքին մնացինք, այդքան գեղեցիկ քաղաքն ինչի՞ են վերածել
Սիրիահայ կին. Իսկ տունը, առօրյան, իմ հիշողություններն ինձ հետ են կանչում Սիրիա
Թեկուզ վաղը պատերազմը դադարի, հետ չեմ գնալու. Արցախում վերաբնակեցված սիրիահայ բժիշկ
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արցախի կորուստը կապված է նաև այսօրվա իշխանությունների հետ. Կապանի համայնքապետ
