Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երևանի քաղաքապետարանի ու մասնագիտացված մյուս կառույցների մոտ «Հին Երևանը» կենդանացնելու նշաններ են զգացվում: Դեռ 2005-ից Երևանի կենտրոնում մայրաքաղաքի հին տեսքով փոքրիկ անկյուն ստեղծելու մասին նախագիծ է ընդունվել կառավարության կողմից, սակայն մինչ օրս այն կյանքի չի կոչվել, իսկ անկյունը ձևավորող ապամոնտաժված ու համարակալված քարերը քաղաքի տարբեր անկյուններում... «աղմկում» են:

«Հին Երևան» պատմաճարտարապետական միջավայրը նախատեսված է իրականացնել Գլխավոր պողոտայի տարածքում, շուրջ 2.2 հեկտարի վրա, Աբովյան, Փավստոս Բուզանդ, Եզնիկ Կողբացի և Արամի փողոցները ներառող թաղամասում՝ «Սիլ պլազայի» հետնամասում ընկած տարածքում: Քաղաքապետարանից տեղեկացնում են, որ այս հատվածում հնարավորություն կստեղծվի «տեղափոխման եղանակով վերստեղծել քաղաքաշինական գեղագիտական միջավայր՝ գոյություն ունեցող ժամանակակից բարձրահարկերով կառուցապատումը համադրելով 19-20-րդ դարերի 2-3 հարկանի ճարտարապետական նմուշներով»:

Մշակույթի նախարարության Հուշարձանների պահպանության գործակալության Երևանի տարածքային բաժնի պետ Կարո Այվազյանն ասում է, որ «Հին Երևանի» նախկին նախագիծն այժմ փոփոխության է ենթարկվում և նախատեսվում է, որ այդ տարածքը նախկին նախագծի համեմատ, ավելի մեծ կլինի և կհասնի մինչև Մաշտոցի պողոտա:

«Այդ տարածքում վերականգնվելու են նաև այն շենք-շինությունները, որոնք Սովետի ժամանակ կային, այսինքն այն շենքերը, որոնք ժամանակին քանդվել են, բայց շատ լավ շենքեր են եղել: Դա արդեն ոչ թե վերականգնում է այլ վերստեղծում: Ման եմ եկել արխիվներում, և գտել չափագրություններ ու լուսանկարներ, և մենք վերստեղծելու ենք... այսինքն` մենք դրա քարը չունենք, նյութը չունենք, բայց ունենք լուսանկարներ և այդ ձևով ու չափագրվածով էլ վերստեղծելու ենք», -լրացնում է Այվազյանը:

Հին Երևանի գեղագիտական անկյունը ձևավորելու համար ներկայումս քանդվել-ապամոնտաժվել է 4 շենք՝ Բուզանդի 9-ը, 25-ը, 17-ը և Արամի 74-ը: Մնացել է քանդելու-ապամոնտաժելու ևս 10 շենք, որոնց թվում է նաև Տերյան 11 հասցեում գտնվող Աֆրիկյանների բնակարանը:

«Հին Երևան» նախագծի հեղինակ, ճարտարապետ Լևոն Վարդանյանն ասում է, որ ապագայում Հին Երևանը ձևավորող 2 հա-ից ավել տարածքը բաժանվել է 5 լոտի, հանվել է աճուրդի և այժմ այն ունի 5 սեփականատեր, որոնք այժմ իրենց պահեստարաններում պահպանում են ապամոնտաժված շենքերի համարակալված քարերը:

Ճարտարապետի խոսքով, հուշարձանները հիմնականում երկհարկանի էին և ապագայում դրանք հասարակական նշանակություն են ունենալու, այլ ոչ բնակելի:

«Բիզնեսը կթելադրի` ինչ կլինեն, հավանաբար` ռեստորնաններ, սալոններ, բուտիկներ: Հիմնական նպատակն այն էր, որ Գլխավոր պողոտայի այդ տարածքը հուշարձան շենքերով ապահովենք», -նշում է նախագծի հեղինակը:
Ճարտարապետ Վարդանյանն ուրվագծել է  իր պատկերացրած «Հին Երևանը». «Իմ ցանկությունն էր, որ դա լինի փակ տարածք, ապակիով, որ ամառ ձմեռ ժողովրդին հասանելի լինի»:

Նախագիծը դեռ թղթի վրա է. ինչո՞ւ

Քաղաքապետարանից նշում են, որ 2005-2006 թվականներին մշակված ծրագրի իրականացման հետ կապված որոշակի ձգձգումներ են եղել, ինչը մեծավ մասամբ պայմանավորված է եղել տնտեսական ճգնաժամով: Սակայն այսօր, ըստ քաղաքապետարանից ստացված պատասխանի, Երևանի քաղաքապետարանի ղեկավարությունն «անչափ կարևորում է» «Հին Երևան» ծրագիրը և «տևական ժամանակ է, ինչ նախապատրաստական աշխատանքներ է իրականացնում ներդրողների և հեղինակի հետ»: Ըստ նույն պատասխանի, «Հին Երևան» ծրագրի իրականացման առաջին փուլը նախատեսվում է սկսել առաջիկա ամռանը:

Նախագծի հեղինակը ծրագրի իրականացման ձգձգման մեկ այլ պատճառ էլ է նշում. «Մեր համաքաղաքացիների, իմ կոլեգաների և որոշ պաշտոնյաների վերաբերմունքն էր, նրանք ուղղակի չհասակցան ծրագիրը, դրա նշանակությունը» ու հրաժարվում մանրամասնել, թե հատկապես որ պաշտոնյաները չեն հասկացել ծրագրի նշանակությունը:

Կարո Այվազյանն էլ հույս ունի, որ այս տարի այս ծրագիրը կյանք կստանա: «Ես սկզբունքորեն վստահ եմ, որ նախագիծը կլինի, որովհետև շահագրգռված է քաղաքապետարանը, նախարարությունը և հողի սեփականատերը…», ասում է նա:

Համարակալված քարերն «աղմկում» են

«Քանի որ մտադիր են վերականգնել շենքերը, քարերն աչքի լույսի պես պահում են», -վստահեցնում է «Հին Երևանը» ձևավորող համարակալված ու պահեստավորված քարերի նկատմամբ հսկողություն իրականացնող Մշակույթի նախարարության Հուշարձանների պահպանության գործակալության Երևանի տարածքային բաժնի պետ Կարո Այվազյանը:

Նա պաշտոնապես հերքում է տեղեկությունները, թե համարակալված քարերը հայտնվել են Երևանից դեպի Էջմիածին տանող ճանապարհին: «Այդ տեղեկություններն ինձ էլ են հասել. ես պաշտոնապես ասում եմ, որ նման բան չկա», -շտապում է հերքել պաշտոնյան:

Նրա խոսքով, ապամոնտաժված, համարակալված քարերը պահեստավորված են տարբեր տեղերում, դրանց պահպանման պատասխանատվությունն ընկած է տարածքների սեփականատեր համարվող 5 ընկերությունների վրա: Կարո Այվազյանն ասում է, որ Չարբախում, Նուբարաշենում, Արաբկիր համայնքում, Հրազդան մարզադաշտի մոտ գտնվող պահեստարաններում քարերը լավ են պահպանվում:

Վստա՞հ եք հարցին, Այվազյանն այսպես է պատասխանում. «Տարին մեկ անգամ, օրինակ, գնում, նայում ենք: Մենք քաղաքապետին նամակ ենք գրել, որ ինչքան հնարավոր է, արագացնեն վերականգնման գործընթացը: Քաղաքապետը խոսք է տվել: Ինչքան շուտ դա արվի, այնքան շուտ էլ մենք կկարողանանք քարերը վերցնել ու վերականգնել»:

Ի՞նչ երաշխիք, որ տարվա մեջ մեկ անգամ ստուգումից հետո մյուս օրերին քարերը չեն վնասվի կամ պակասի: «Ես հո պահա՞կ չեմ, որ այնտեղ հրացանով կանգնեմ, մեր հարցին շտապում է պատասխանել Կարո Այվազյանը և հավելում, - Վերջ ի վերջո դրա պատասխանատուն քաղաքապետարանն է ու այն մարդիկ, ովքեր պարտավորագիր են կնքում…Եթե այդ սեփականատերը ծախի կամ ինչ-որ բան անի էդ քարերի հետ ու վերականգնման ժամանակ դրանք չլինեն, դատախազություն եմ դիմելու և ցույց եմ տալու այն փաստաթղթերը, որը պարտավորվել է դրանք պահպանել»:

Պահեստարաններում գտնվող քարերի վիճակը, ըստ Այվազյանի, տարբեր է՝ մեծ մասը՝ 15 տոկոսը «ահավոր վիճակում են», մնացած 10 տոկոսի վիճակն այնպիսին է, որ քարի մի մասը հնարավոր է օգտագործել, իսկ մյուս մասն էլ պետք է մաքրվի, տաշվի ու օգտագործվի: «Զամասկայով-բանով սարքում ուղղում են…», -ներկայացրեց պաշտոնյան:

Քարը, ըստ նրա, միշտ էլ կարող է ապրել, սակայն երկարաշարժերի, խոնավության, քամու հետևանքով ու շենքերի ապամոնտաժման ժամանակ քարերը կարող են մաշվել, վնասվել:

Նախագծի հեղինակ, ճարտարապետ Լևոն Վարդանյանի ներկայացմամբ, համարակալված քարերով հավաքվում է շինությունը: «Որ քարերը պակասում են կամ շատ վնասված են, փոխարինվում են նոր քարերով, իսկ պիտանի քարերը օգտագործվում են: Հիմա պահ ենք տվել տարբեր տեղեր, երբ նախագծերը արվեն և այդ քարերը բերվեն, կփռենք, կնայենք: Վերականգնողական մեծ աշխատանք է տարվելու», -նշում է ճարտարապետը: