Փորձագետներ. Բարեփոխումների լուրջ արդյունքերը կերևան միայն մի քանի տարի հետո
«Oxford Analytica» պարբերականը անդրադարձել է ՀՀ ԶՈւ-ում իրականացվող բարեփոխումների ընթացքին` նշելով, որ Զինված ուժերում օրինաչափություն դարձած զոհերի և ոչ մարտական պայմաններում մահացությունների խնդիրը լուծելու ձախողումը քայքայում է պաշտպանության ոլորտում բարեփոխումների վերջին շրջանի առաջընթացը:
Panorama.am-ը շարունակում է թեմայի շուրջ, ներկայացնել ռազմական փորձագետների մեկնաբանությունները:
Ի՞նչ փուլում է բարեփոխումների ընթացքը բանակում: Հարցի շուրջ, ռազմական փորձագետ Արծրուն Հովհաննիսյանը նշեց. «ՀՀ ԶՈւ-երի բարեփոխումներն իրականացվում են անկասելիորեն: Դրանք իհարկե չեն իրականացվում հապճեպ, և, միգուցե, բոլորի համար տեսանելի չեն, սակայն դրանց ընթացքը այլևս անկասելի է: Առաջին հերթին սխալ է այն մոտեցումը , որ բանակաշինության և կառուցվածքային սկզբունքները կամ խորհրդային մոդելի են, կամ «ՆԱՏՕ-ական», հատկապես, դրանց կողմնակիցներին իրար մրցակից կամ հակառակորդ համարելը: Սա կարող է լինել տիպիկ փորձ պետական կառույցում արհեստական տարաձայնության հիմք ստեղծելու ուղղությամբ: Բարեփոխումների խնդիր իրականում կա, սակայն դա հարկավոր է դիտարկել այլ հարթության մեջ: Սկսած Արցախյան գոյամարտից, մենք մեր հաղթանակների գործում, մարտավարության կամ կազմակերպչական այլ հարցերում մշտապես մեծ տեղ ենք հատկացրել մերին` հայկականին, որը ոչ մեկի արտատպումը չէ: Այսօր էլ շարունակվում է այդ միտումը, որը երբեմն շատ բացառիկ ձևով համադրվում է աշխարհի լավագույն օրինակների հետ, լինեն դրանք խորհրդային կամ արևմտյան: Իհարկե, ներկայումս մեր բանակն իր կառուցվածքով և կազմակերպչական հարցերով դեռ շատ նման է խորհրդային բանակին, որն ի դեպ մարդկության պատմության ամենահզորագույն բանակներից մեկն էր: Սա ինչ որ առումով զարմանալի չէ, նախ մեր սպայական կազմի զգալի մասը անցել է այդ մեծ ավանդույթներ ունեցող դպրոցը, բացի այդ մենք հիմնականում զինված ենք այդ սպառազինությամբ որի համար էլ գործել է այդ մարտավարությունը, կազմակերպչական հարցերը համադրվել են դրան և այլն: Սակայն բարեփոխումները այսօր արդեն մեծ բան են փոխել, և բարեփոխում ասելով չի նշանակում խորհրդայինից լիարժեք հրաժարում: Մենք ամեն ինչ անում ենք քայլ առ քայլ չշտապելով, նախ` զինվորական գործը հապճեպություն չի սիրում, բացի դրանից մենք գտնվում ենք պատերազմական իրողության մեջ, որի ժամանակ կտրուկ քայլերը անթույլատրելի են: Այստեղ նորից կարևոր է այն հանգամանքը որ մենք մարտական և կենսական փորձով ենք ընդունում ինչն է հարկավոր փոխել և ինչը ոչ, իսկ շատ հաճախ մեզ կատարված առաջարկները մենք փորձարկում ենք և դրանում ներդնում մերը ` հայկականը: Երբեմն մեզ քննադատողները և սովորեցնողները մոռանում են, որ նրանք այս ճանապարհը անցել են շատ ավելի երկար, այն էլ առանց պետականության կորստի պայմանների»:
Թեմայի շուրջ ռազմական փորձագետ Հրաչյա Պետրոսյանցը նշեց. «Պարբերականում նշվող «Դեդովշինա» հասկացողության վերաբերյալ պետք է նշեմ, որ այդ արտահայտությունը արդեն իսկ խոսում է այն մասին, որ հոդվածագիրները իրենց հոդվածում ոչ թե խորը վերլուծությունների արդյունքեն արտահայտում, այլ մակերեսային ուսումնասիրությունների: Այս կարծիքը հիմնավորելու համար, կարող եմ ասել, որ ցանկացած քիչ թե շատ լուրջ ուսումնասիրություն դեպքում որևէ մեկը չէր օգտագործի բավականին ծեծկրտած «դեդովշինա» տերմինը, որը հայկական բանակում, երկար ժամանակ է գոյություն չունի: Այս հանգամանքի վրա էլ հիմնվելով, կարելի է ասել, որ ամենայն հավանականությամբ, հոդվածագիրը կամ հոդվածագրերը ընդամենը մակերեսային վերլուծություն են կատարել՝ հիմնվելով հայկական մամուլում վերջին մի քանի ամիսների ընթացքում տեղ գտած հոդվածների վրա, որոնք հիմնականում անդրադարձել են բանակում տեղի ունեցող դեպքերին և պատահարներն: Եվ այդ մակերեսային հոդվածներն էլ նրանց համար հիմք են ծառայել՝ արտահայտելու այնպիսի միտքեր, ինչպիսին է օրինակ. «...իրական խնդիրն այն է՝ արդյոք կառավարությունը կկարողանա վերականգնել կառավարումը…»: Այստեղ մի զարմանալի հարց է առաջանում: Փաստորեն դուրս է գալիս, որ ըստ հոդվածագրի բանակում, կառավարումը կամ չկա կամ էլ խաթարված է: Սակայն ինչպիսի դիլետանտ պիտի լինել նման եզրակացության հանգելու համար: Կարծում եմ՝ բոլոր քիչ թե շատ տրամաբանող մարդիկ, անկախ իրենց մասնագիտությունից կընդունեն, որ խախտված կառավարմամբ բանակը չի կարողանա կատարել այն մարտական խնդիրները, որոնք այսօր կատարում է ՀՀ բանակը: Հոդվածագրերը անընդհատ խոսում են այն մասին, որ բանակի վերնախավը բաժանված է «բարեփոխումների կողմնակիցների» և «պահպանողականների» ճամբարների: Թե ինչպես են ի հայտ բերել, թե ով որ ճամբարում է գտնվում, կարծում եմ՝ կարող են պատասխանել միայն իրենք: Սակայն ուղղակի անհրաժեշտ է նշել, որ հոդվածում անընդհատ փորձ է արվում շեշտել այն հանգամանքը, որ զինված ուժերում բարեփոխումների ընթացքը կամ վտանգված են կամ էլ արդեն իսկ ձախողված են: Հարկ եմ համարում նշել, որ այստեղ ևս ի հայտ է գալիս հոդվածագրի չափազանց մակերեսային մոտեցումն այդ հարցին: Անընդհատ շեշտվող վտանգված բարեփոխումների մասին խոսելով հոդվածագիրը օրինակ է բերում, որ համաձայն բարեփոխումների՝ բանակը և զինված ուժերը դարձել են ավելի թափանցիկ: Սակայն փոխանակ ընդունելու այն, որ բանակային գործունեության թափանցիկությունը ցույց է տալիս բարեփոխումների հաջող ընթացքը, դա ամեն գնով դարձնում են բացասական երևույթ: Արդյունքում տեսնում ենք, որ Oxford Analytica-ի վերլուծաբանները տեղեկատվական ոլորտի հաջողությամբ իրականացվող բարեփոխումները չեն տեսնում և չեն ընդունում: Հոդվածում նաև ասվում է, որ «…Իրականում ոչ մարտական պայմաններում մահացությունների ընդհանուր թիվ այժմ ավելի քիչ է, քան անցած տարի: 2011 թվականին նման միայն 26 դեպք է եղել, մինչդեռ 2010-ին եղել է նման 43 դեպք …»: Այսինքն, նույնիսկ անզեն աչքով տեսանելի դրական փոփոխությունները (որոնք միանշանակորեն արդյունք են կադրային քաղաքականության և սպայական կազմի մոտ պատասխանատվության, կարգապահության, կանոնադրական հարաբերությունների պահպանմանն ուղղված բարեփոխումների մեծամասշտաբ աշխատանքների) կարելի է անտեսել և շարունակել պնդել որ, բարեփոխումները հայկական բանակում ձախողված են կամ գտնվում են ձախողման եզրին: Ի վերջո, հոդվածում ընդհանրապես փորձ չի արվում լուսաբանել բարեփոխումների ծրագրերը, մասնավորապես, թե որ ոլորտներում են իրականացվում բարեփոխումները, ինչպիսի ելակետային պայմաններ են եղել և ինչպիսին է վիճակն այժմ: Իսկ մենք պետք է փաստենք, որ բարեփոխումները սկսվել են նախ` կադրային քաղաքականության լուրջ փոփոխություններով, որի արդյունքում Պաշտպանության նախարարությունը տարանջատվեց ՀՀ ԶՈւ Գլխավոր շտաբից: Բարեփոխումների արդյունքում հստակորեն տարանջատվեց այս երկու կառույցների գործառույթները: Հաջորդ կարևոր քայլը բարեփոխումների ուղղված էր ռազմակրթական համակարգի միջազգային ստանդարտների համապատասխանեցմանը, ինչը չի կարող լինել մեկ-երկու ամսվա և նույնիսկ տարվա ընթացքում: Ռազմակրթական համակարգում բարեփոխումների լուրջ արդյունքերը կերևան միայն մի քանի տարի հետո: Բարեփոխումների հաջորդ ոլորտը դա ռազմարդյունաբերական համալիրի ստեղծումն էր և մենք կարող ենք հպարտորեն պնդել, որ այսօր մեր ռազմարդյունաբերական համալիրը զարգանում է ամբողջ թափով և հզորությամբ: Չենք կարող չընդունել, որ 2011 թվականին տեղի ունեցած պատահարների թվի փոքրացումը պայմանավորված է հենց այս հանգամանքով: Այսպիսով` բոլոր փաստերը գալիս են ապացուցելու, որ Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում կատարվող բարեփոխումները ընթանում են նախատեսված ծրագրի համաձայն և առանց լուրջ խնդիրների: Ընդ որում, ուղղակի անհերքելի է այն փաստը, որ բարեփոխումների ընթացքը ոչ ձախողված է, ոչ էլ վտանգված է, բանակը հստակորեն կառավարվում է և իր ամենօրյա գործունեությամբ իրականացնում բոլոր անհրաժեշտ գործառույթները»:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Անահիտ աստվածուհու արձանը կցուցադրվի Հայաստանի պատմության թանգարանում պահվող բացառիկ նմուշների հետ
