Ձեր վստահելի աղբյուրը

 «Արդեն երկար ժամանակ է, ինչ միջուկային ծրագրի հարցում Իրանի և Արևմուտքի միջև առկա են լուրջ տարաձայնություններ: Դրանք լուծելու նպատակով Իրանի և «5+1 խմբի» միջև (ՄԱԿ-ի ԱԽ 5 մշտական անդամներ և Գերմանիա) պարբերաբար բանակցություններ են ընթանում»:
Իրանի միջուկային խնդրի շուրջ ստեղծված իրավիճակի և դրա լուծման հեռանկարի շուրջ Panorama.am-ը զրուցել է իրանագետ Արմեն Իսրայելյանի հետ:

-Արդեն, քանի տարի է, ինչ Իրանի և Արևմուտքի միջև միջուկային ծրագրի շուրջ հակասություններ կան, ո՞րն է դրանց հիմնական պատճառը:
-Կարծում եմ, որ Իրանի միջուկային ծրագրի առնչությամբ Արևմուտքի մտահոգություններն ունեն բացառապես քաղաքական ենթատեքստ: Միջուկային ծրագրի հարցում Իրանի և Արևմուտքի միջև հակասություններն առաջացան Իրանում տեղի ունեցած իսլամական հեղափոխությունից հետո, քանի որ մինչ այդ, Իրանի երբեմնի դաշնակիցները՝ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները, Գերմանիան, Ֆրանսիան և Միացյալ Թագավորությունը, անմիջական մասնակցություն ունեին Իրանում ատոմակայանների կառուցման գործում և սատարում էին միջուկային ոլորտում Իրանի առաջ քաշած ծրագրերը: Ավելին, 1959թ. հիմնադրված Թեհրանի միջուկային հետազոտությունների կենտրոնը անհրաժեշտ սարքավորումներով զինվեց հենց Միացյալ Նահանգների կողմից: Իսկ վերջերս Իրանի շահ Մոհամմադ Ռեզա Փահլավիի օրոք Ատոմային էներգիայի կազմակերպության նախագահի պաշտոնը զբաղեցրած Աքբար Էյթեմադը սենսացիոն բացահայտում արեց՝ նշելով, որ Իրանի շահը միջուկային զենք ստեղծելու նպատակ է ունեցել:

-Գուցե Արևմուտքն իր մտահոգությունը հիմնավորում է նրանով, որ Իրանը չի հետևում միջազգայնորեն ստանձնած իր պարտավորություններին:
-Իմ կարծիքով այդ հարցում Իրանի նկատմամբ երկակի ստանդարտներ են կիրառվում: Տեսեք, դեռևս 1958թ. Իրանը, անդամակցելով Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալությանը, ստորագրել է Իրան-ԱԷՄԳ երաշխիքային համաձայնագիրը, որի համաձայն՝ պարբերաբար տեսչական ստուգումներ են իրականացվում Իրանի միջուկային հաստատություններում: 1968թ. ստորագրել է Միջուկային զենքի չտարածման մասին պայմանագիրը: Բացի այդ, ԻԻՀ հոգևոր առաջնորդի արձակած ֆեթվան մերժում է զանգվածային ոչնչացման, այդ թվում միջուկային զենքի կիրառումը: Ավելին, միջուկային ոլորտում իրականացվող գործողությունների թափանցիկությունը ընդգծելու նպատակով Իրանը 2012թ. օգոստոսին Թեհրան ժամանած ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Պան Գի Մունին առաջարկեց այցելել միջուկային հաստատություններ, սակայն վերջինս հրաժարվեց:
Այսինքն, Արևմուտքը ոչ թե մատնանշում է կոնկրետ խնդիրներ, այլ հնչեցնում է ընդհանրական մտահոգություններ, որոնք զուրկ են իրավական հիմնավորումներից:
Այսինքն, նույն տրամաբանությամբ Արևմուտքը պետք է պատժամիջոցների կիրառեր և՛ Հնդկաստանի, և՛ Պակիստանի և՛ Իսրայելի նկատմամբ:

-Ներկայում միջուկային ծրագրի շուրջ Իրանի և «5+1» խմբի միջև բանակցություններ են ընթանում: Ինչ որ առաջընթաց կա՞ այդ հարցում:
-Գիտեք այն փաստը, որ կողմերի միջև ընթանում են բանակցություններ և Արևմուտքը՝ մասնավորապես Միացյալ Նահանգները, միջուկային խնդրի լուծումը դեռևս տեսնում են բանակցությունների մեջ, արդեն իսկ կարելի է առաջընթաց համարել, հաշվի առնելով նաև տարածաշրջանում առկա պայթյունավտանգ իրավիճակը:
Կարծում եմ, որ մինչև Իրանում կայանալիք նախագահականը ընտրությունները, միջուկային հարցում որևէ լուրջ առաջընթաց չի արձանագրվի: Ընտրություններից հետո, երբ պարզ կդառնա, թե որ ուժերն են գալիս իշխանության, այդ դեպքում թե՛ Արևմուտքը, թե՛ Իրանի նորընտիր իշխանությունները միջուկային հարցում ունեցած իրենց մոտեցումներում հնարավոր է որ շեշտադրումների փոփոխություն կատարեն: Եթե իշխանության եկան պահպանողականները, որի հավանականությունը ի դեպ մեծ է, ապա կարծում եմ կշարունակվի ներկայիս կոշտ քաղաքականությունը, իսկ բարեփոխականների պարագայում, Թեհրանն ավելի կոմպրոմիսային տարբերակ կընտրի Արևմուտքի հետ բանակցություններում:

-Իսրայելի նորանշանակ պաշտպանության նախարար Մոշե Յալոնն օրերս հայտարարել է, թե Իսրայելը միայնակ պետք է ռազմական հարձակում գործի Իրանի վրա: Ինչ եք կարծում մոտ ապագայում հնարավո՞ր համարում եք ռազմական հարձակումը:
Եթե տարածաշրջանում ինչ որ անկնկալ իրադարձություններ տեղի չունենան, մոտ ապագայում ես բացառում եմ, որ Իսրայելն Իրանի վրա ռազմական հարձակում գործի: Դատելով ԱՄՆ-ի՝ Իրանի հետ ուղղակի երկխոսություն սկսելու մասին Վաշինգտոնի կողմից պարբերաբար հնչող առաջարկություններից, Միացյալ Նահանգները կարծես թե Իսրայելին հասկացրել են, որ գոնե այս փուլում Վաշինգտոնը հակված չէ միանալ Իսրայելի՝ հակաիրանական պայքարին: Իհարկե, ասածս չի նշանակում, որ ԱՄՆ-ն հրաժարվում է Իսրայելին ցուցաբերող բազմակողմանի օգնությունից: Ուղղակի այդ փուլում, Միացյալ Նահանգների համար նախընտրելի է Իրանին թուլացնել տնտեսական պատժամիջոցների միջոցով, ինչը կարծես թե իր արդյունքներն արդեն տալիս է: Իսկ ինչ վերաբերում է Իսրայելին, ապա վերջինիս ռազմատենչ հայտարարությունները բացառապես ունեն քարոզչական բնույթ և միտված են միջազգային ասպարեզում թեժ պահելու իրանական հարցը: