Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ռուսաստանի ձայն» ռ/կ-ն տպագրել է պատմական գիտությունների թեկնածու Ռուբեն Զարգարյանի` «Սումգայիթյան ջարդեր. Ադրբեջանում դեռ գոյություն ունի հայերի ցեղասպանության սպառնալիքը» վերնագրով հոդվածը:

Ստորև ներկայացնում ենք հոդվածը.

«Հայերի ցեղասպանության 25-րդ տարելիցը նշվեց նաև Ադրբեջանում: Ցավոք, համաշխարհային հանրությունն Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից իրականացված հանցագործությանը դեռ չի տվել համապատասխան քաղաքական և իրավական գնահատական. հետևաբար չի ապահովել, որ աշխարհի այլ շրջաններում չկրկնվի ցեղասպանություն:

Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից Սումգայիթում տեղի ունեցած ցեղասպանությունը` 1988թ փետրվարի 20-ին խաղաղ սահմանադրական որոշման պատասխանն էր: 1988թ փետրվարի 20-ին, ԼՂԻՄ մարզխորհուրդը վճռեց դիմել Ադրբեջանի ԽՍՀ, Հայկական ԽՍՀ և ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդներին՝ մարզը Ադրբեջանի կազմից դուրս բերելու և Հայաստանի կազմի մեջ ընդգրկելու մասին:

1988-ին փետրվարի 27-29 Լեռնային Ղարաբաղից 100 կմ հեռավորության վրա գտնվող Սումգայիթ քաղաքում տեղի է ունեցել հայերի զանգվածային ջարդեր, հանցագործություն մարդկության դեմ, որն ապշեցրել է համաշխարհային հանրությանն իր վայրենությամբ և դաժանությամբ: Կոտորածների ու ջարդերի երեք օրերի ընթացքում տասնյակ հայեր սպանվեցին, հարյուրավորները վիրավորվեցին և հսկայական հատվածը  խոշտանգումների ու ոտնձգությունների թիրախ դարձավ: 18 հազար մարդ էլ փախստական դարձավ:

Սումգայիթում տեղի ունեցած ցեղասպանությունը Ադրբեջանի Հանրապետության ղեկավարության քաղաքականության ատելության բնորոշ մարմնացումն էր:

Ադրբեջանում ջարդեր իրականացնողները իրենց ծրագրած գործողություններն ի կատար ածելու համար զինվել էին երկաթե ձողերով և այլ տեսակի զենքերով: Կոտորածների օրերին, Սումգայիթում ապրող հայ բնակչության հեռախոսները անջատված էին և դա արվել էր այն պատճառով, որպեսզի հայերը չկարողանային օգնության նպատակով դիմել Կոմունիստական իշխանությանը:

Ջարդեր իրականացնողները իրենց առաջադրանքը լավ գիտեին, նրանք իրենց ձեռքի տակ ունեին հայերի անունները և հասցեները: 50-80 հրոսակախմբեր ներխուժել են հայերի տներ, սպանել նրանց, շատ անգամներ հասարակական նվաստացման համար փողոց հանել: Դաժան տանջանքներից հետո, զոհերի վրա բենզին են լցրել և կենդանի այրել: Այսպիսով ոչնչացրել ողջ ընտանիքը:

Սումգայիթյան ցեղասպանությունը «կանաչ լույս» վառեց Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի հանդեպ նոր աննախադեպ հանցագործությունների համար, և հանգեցրեց Լեռնային Ղարաբաղի դեմ 1991-94թ Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիային:

Այն բանից հետո, երբ Լեռնային Ղարաբաղը հռչակեց իր անկախությունը՝ միջազգային իրավունքներին և ԽՍՀՄ-ի օրենսդրությանը համապատասխան, Ադրբեջանը ձեռնարկեց ահաբեկչական ագրեսիա: Բաքվի վարչակազմը հանցագործությունն է կատարել խաղաղության և մարդկության դեմ, օրինակ՝ հարձակողական պատերազմ բորբոքել, սպանել և ոչնչացնել խաղաղ բնակչությանը, ռազմագերիների հանդեպ անմարդակային վերաբերմունք ցուցաբերել, քաղաքներ և գյուղեր ոչնչացրել:

1992-ի Խոջալու բնակավայրում, կամ ավելի ճիշտ՝ Աղդամի ծայրամասում, որը գտնվում էր ադրբեջանական բանակի վերահսկողության ներքո, Ադրբեջանի ղեկավարությունը սեփական ժողովրդին է կոտորել: Ադրբեջանի իշխանությունները սիստեմատիկորեն կեղծում են Խոջալուի դեպքերը: Ադրբեջանը ցուցադրում է համակարգչային խմբագրված այնպիսի նկարներ, որոնք պատմականորեն տեղի են ունեցել աշխարհագրական այլ վայրերում: Իբր Խոջալուի դեպքերն ապացուցող նկարները, փաստացի 1983թ-ի Թուրքիայում տեղի ունեցող երկրաշարժի նկարներն են: Պաշտոնական Բաքուն փորձում է միջազգային հանրության ուշադրությունը շեղել Սումգայիթի, Բաքվի, Կիրովաբադի, Խանլարի և այլ վայրերում, ինչպես նաև ԼՂ սահմանամերձ բնակավայրերում տեղի ունեցած հայերի ցեղասպանությունը:

Այսօր, Ադրբեջանում, անվերջ վայրագությունների և մահաբեր գործողությունների ապաշխարհության փոխարեն, մենք միայն լսում և տեսնում ենք պատերազմ սկսելու սպառնացող, ռևանշիզիմի սպառնալիք, քաղաքացիական օդանավերին կրակելու կոչեր, պառակտման փաստերի կեղծարարություն: Մարդասպան Սաֆարովի ամոթալի ազատ արձակումն ու փառաբանումը ևս մեկ անգամ ապացույց է համաշխարհային հանրությանը, որը Բաքվի քաղաքականության հիմքում է գտնվում` ազգային դրդապատճառներով իրականցրած մարդասպանին պետական մակարդակով պաշտոնի բարձրացում և համակարգված ու կանախամտածված սուտ, միջազգային համաձայնագրերի չիրականացումը»: