Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կրթությունից դուրս մնացած երեխաների հայտնաբերմամբ պետք է զբաղվեն Խնամակալության և հոգաբարձության հանձնաժողովները /ԽՀՀ/ մարզային համայնքներում և Ընտանիքի, կանանց և երեխաների իրավունքների պաշտպանության բաժինները մայրաքաղաքում. սա օրենքի պահանջ է: Սակայն երևանյան դպրոցների տնօրինության և կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների (ԿԱՊԿՈՒ) ծնողների հավաստմամբ` ԽՀՀ-ներն այս ոլորտում պասիվ են աշխատում: Ինչ վերաբերում է մարզերին, ապա այս դեպքում դպրոց-համայնքն կապն ավելի ուժեղ է: Այս մասին ասված է «Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստան»-ի կողմից իրականացված «ՀՀ-ում ներառական կրթության իրականացման գնահատում» հետազոտության մեջ:

Ըստ այդմ` «թեև ԽՀՀ-ներն այս պարագայում ևս առանձնակի ակտիվ գործունեություն չեն վարում, սակայն այն դեպքերում, երբ ԽՀՀ անդամը դպրոցի տնօրեն կամ ուսուցիչներից մեկն է, կամ եթե ԽՀՀ-ն իր կազմում ունի սոցիալական աշխատող, ապա նա անձամբ կարող է զրուցել երեխայի ծնողի հետ և նրան հորդորել երեխային դուրս չթողնել հանրակրթությունից: Իրականում նմանատիպ դեպքերը բավականին շատ են: Եթե խոսքը հատկապես հենաշարժական խնդիրներ ունեցող կամ մտավոր թերզարգացած երեխաների մասին է, ապա ծնողները չեն շտապում երեխային տանել դպրոց: Այս դեպքում ողջ նախաձեռնությունը պատկանում է համայնքին՝ ի դեմս դպրոցի տնօրինությանը: Կրթությունից դուրս մնացած երեխաների հայտնաբերման մյուս տարբերակը համագոծակցությունն է տարածքային պոլիկլինիկաների հետ, որտեղից դպրոցը տեղեկատվություն է ստանում երեխաների բժշկահոգեբանական վիճակի վերաբերյալ և որոշում է կայացնում ծնողին հորդորել ՆԴ-ում երեխային ներգրավելու համար: Այն երեխաների պարագայում, ովքեր արդեն հաճախել են դպրոց, սակայն ունեն կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք, հայտնաբերումը, բնականաբար, կատարվում է մանկավարժների և տնօրինության կողմից:

Դպրոց տանելու ԿԱՊԿՈՒ երեխաների ծնողների որոշումը շրջապատի կողմից ոչ միշտ է դրական վերաբերմունքի արժանանում:

Հատկապես այն դեպքերում, երբ երեխան ի սկզբանե դուրս էր մնացել կրթությունից, շրջապատը ծնողներից պահանջում է երեխային «պահել տանը», «չխայտառակվել», «խեղճ երեխային չտանել այդ լկստված երեխաների մոտ» և այլն: Ուսուցիչների կողմից ևս որոշակի կանխակալ վերաբերմունք է նկատվում սկզբնական շրջանում: Ծնողներից մեկն անգամ միջանցքում լսել է, թե ինչպես է ուսուցիչը սաստում մի անկարգ երեխայի՝ ասելով «եթե խելոք չպահես կբարձրանաս վերև, կդառնաս վերևի երեխա» (դպրոցի երկրորդ հարկում գտնվում է ԿԱՊԿՈՒ երեխաների հետ աշխատանքի համար նախատեսված ռեսուրս սենյակը):

Հետազոտության հեղինակները նշում են, որ համադասարանցիների կողմից բացասական վերաբերմունքը հատկապես դրսևորվում է ցածր դասարաններում: Օրինակ, ծնողներից մեկը պատմում է, որ քանի որ իր երեխան տարիքով մեծ էր, բայց հաճախում էր առաջին դասարան, երեխաները նրա հետ չէին խոսում կամ ծիծաղում էին վրան: Ծնողը ստիպված էր նստել դասերին և հետևել, որ երեխային չվիրավորեն:

ԿԱՊԿՈՒ երեխաների պիտակավորման երկու ծայրահեղ բացասական և անընդունելի դեպք ի հայտ են եկել Տավուշի և Լոռվա մարզի միջնակարգ երկու դպրոցներում: Առաջին դեպքում ծնողը ամեն օր երեխայի հետ դպրոց է գալիս, դասերի ընթացքում նստում է միջանցքում: Ուսուցիչների վերաբերմունքը բացասական է, նրանք գտնում են, որ նման երեխաներին պետք է տանել հատուկ դպրոց: Ծնողը դիմել է ուսուցիչներին, ուսուցիչներն էլ պատասխանել են՝ «քո երեխուն քո մոտ պահի»: Չնայած երեխան սովորում է երկրորդ հարկում, դասամիջոցներին իջնում է առաջին հարկ մոր կողքին մնում մինչև դասը սկսվի և դասարանի երեխաների հետ չի շփվում: Տղա երեխան նույնպես դասարանում ոչ մեկի հետ չի շփվում: Ծնողը գտնում է, որ եթե ընտրելու հնարավորություն ունենար, ապա երկու երեխաներին էլ կտաներ հատուկ դպրոց: Մյուս դեպքը Ալավերդիում է տեղի ունեցել. ծնողը նշում է, որ իր տղա երեխան ունի տեսողության խնդիր և գլխացավեր, բայց գումար չունենալու պատճառով երբևիցե բժշկի չեն դիմել:

Ծնողը բողոքում է, որ առաջին դասարանի դասվարը «...անընդհատ քանոնով հարվածում էր երեխայի գլխին, ձեռքերին: Երեխան չէր ուզում դպրոց գնալ, բողոքում էր, որ դասատուն ծեծում է, երեխաները տետրերը պատռում են, ուսուցչուհին ոչինչ չի անում, երեխային նվաստացնում է` բոլորի ներկայությամբ ասելով՝ թե գլխիդ ոջիլ կա: Երեխաների տատիկը նշում է, որ ուսուցչուհին ենթարկվում էր որոշ ծնողների կամքին, և վերջիներս էլ դրդում էին, որ իր թոռների նկատմամբ վատ վերաբերվի: Այս տարվա ուսուցչուհին ավելի լավ է տրամադրված երեխային նկատմամբ, սակայն ծնողների և դասարանցիների վերաբերմունքը չի փոխվել:

Այս ամենը եզրակացնել է տալիս, որ հատկապես մարզերում ԿԱՊԿՈւ ծնողների մոտ առկա է «հարմարվող, ամեն ինչ ընդունող և մեղավորի» կերպար: Օրինակ, Տավուշի 6 դպրոցներից 4-ի ծնողները բողոքում են, որ իրենց երեխաներին բավարար անհատական ուշադրություն չի դարձվում թե՛ առարկայական ուսուցիչների, թե՛ ուսուցչի օգնականների կողմից: Լինում են դեպքեր, երբ ամիսներ շարունակ երեխաներին առաջադրանք չեն տալիս կամ դաս չեն հարցնում: Սակայն, նրանք դպրոցի տնօրինությանը որևէ բողոք չեն ներկայացրել՝ նշելով, որ հասկանում են, որ առարկայական ուսուցիչերին բարդ է 45 րոպե հետևել իրենց երեխաներին... Իսկ ուսուցչի օգնականները քիչ են և հազիվ հասցնում են իրենց գործը կատարել:

Եվս մեկ խնդիր, որը բացահայտվել է հետազոտության ընթացքում: Որոշ դպրոցներում ուսուցիչները՝ ի պաշտպան ԿԱՊԿՈՒ երեխաների, դասերի ժամանակ բոլորի ներկայությամբ շեշտում են, որ այդ երեխաները ԿԱՊԿՈՒ երեխաներ են, և նրանց պետք է պարզապես հանգիստ թողնել: Այս երևութը, որը ամբողջովին հակասում է ներառականության գաղափարին, ծնողների համոզմամբ իրենց երեխաներին պաշտպանելու միակ միջոցն է:

Հետազոտության հեղինակները նշում են` ԿԱՊԿՈւ երեխաները դպրոցում և դասապրոցեսում աչքի չեն ընկնում: Այսպես են փաստում ոչ ԿԱՊԿՈՒ աշակերտները, ում 62%- նշում է, որ ԿԱՊԿՈՒ երեխաները հիմնականում պասիվ են և չշփվող: Երեխաները հիմնականում բավարար առաջադիմություն ունեն, աշխատում են հետու մնալ ցանկացած կոնֆիլկտներից և խնդիրների դեպքում դիմում են ծնողին կամ հատուկ մանկավարժին:

ԿԱՊԿՈՒ երեխաները աչքի չեն ընկնում նաև ընկերների քանակով: ԿԱՊԿՈՒ երեխաների ծնողները նշում են, որ երեխաները պարփակված և ինքնամփոփ են, ունեն 1-2 դասընկեր: Այս խնդիրը ծնողների մի մասը ցավով է ընդունում՝ նշելով, որ երեխան չի կարողանում շփվել իր հասակակիցների հետ: Մյուս մասն էլ նշում է, որ այդպես նրանք խուսափում են ավելորդ խոսակցություններից և խնդիրներից:

Երևանի դպրոցներում ԿԱՊԿՈՒ երեխաներին ավելի ակտիվ են ներգրավում ներդպրոցական միջոցառումների կազմակերպմանը, քան մարզերում: Վերջիններում ներդպրոցական միջոցառումերին ԿԱՊԿՈՒ երեխաները մասնակցում են կամ որպես պասիվ դիտորդ կամ շատ փոքր դերակատարման միջոցով: Մասնակցում են միջոցառումների միայն մի մասին»:

Նախորդող հրապարակում` 

Կան դեպքեր, երբ հաշմանդամություն ունեցող երեխաներին չեն ընդունում ներառական դպրոցներ. ՄԻՊ

Ներառական կրթության երեկն ու այսօր. Ի՞նչ ունենք