Հալեպահայ կինը Հայաստան է բերել մարաշցի տատերից սովորած ասեղնագործությունը
Ասեղի մի քանի հպում ու նախշերը զարդարում են թավիշը: Ասեղով ու թելով կտորի վրա ամեն մի կետն արվում է խաչի տեսքով: Մարաշի ասեղնագործությունն է, Կիլիկիայի մշակութային այն եզակի արժեքներից. որ թուրքերը չեն կարողացել յուրացնել:
«Իմ տատիկները, պապիկները, բոլորը մարաշցիներ էին: Մեր ընտանիքն այս ասեղնագործությունը պահել է: Թուրքերը միայն սա չեն կարողացել յուրացնել, քանի որ վրան ամբողջությամբ խաչեր են, չէին կարող իրենցով անել: Սա է հատկանշական Մարաշի ասեղնագործության մեջ»,- ասում է Աիդան Սանթուրյանը:
Մարաշի ասեղնագործությունը Աիդային փոխանցել են Կիլիկիայից Հալեպ գաղթած տատերը: Տարիներ անց ինքն էլ այն իր հետ պիտի բերեր Արևելյան Հայաստան:
Հալեպում պատերազմի սլաքը դեռ նոր-նոր էր սկսել շարժվել, երբ ընտանիքը, զգալով վտանգը, կապեց ճամպրուկներն ու բռնեց հայրենիքի ճամփան: Երկար մնալու չէին եկել, բայց կանգառը երկարեց:
«Եկել եմ զավակներիս` երեք դստրերիս, ամուսնուն և մորս հետ, 2012-ի օգոստոսի 2-ին: Կայուն չէր, իսկ դուստրս համալսարանում էր սովորում: Վտանագավոր էր, չէր կարող գնալ, համալսարանը մեր տնից հեռու էր: Մեկ շաբաթ անընդմեջ շատ վատ վիճակ էր: Որոշեցինք գալ Հայաստան, որպեսզի այստեղ շարունակի, ամուսինս պիտի մնար երկու դստրերիս հետ, իսկ ես, փոքր աղջիկս ու մայրս վերադառնայինք: Բայց ավելի գեշ եղավ վիճակը, ճանապարհները փակվեցին, չվերադարձանք»,- պատմում է նա:
Հալեպում Աիդան մանկապարտեզում էր աշխատում, 13 տարի Հայոց լեզվի ուսուցչուհի էր. «Հրաժարականս հաջորդ տարի ուղարկեցի և մնացի ընտանիքիս մոտ»:
Հալեպի տունը Հայաստան տեղափոխվելուց հետո վաճառեցին: Հիմա քաղաքում շատ հարազատներ ու ընկերներ են մնացել` ամուսնու ընտանիքը, իր մորաքույրները, մորեղբայրը և այլն:
«Խոսում եմ իրենց հետ, բայց այս վերջին շաբաթը շատ գեշ է վիճակը: Տները վնասված են: Լքել են, ավելի ապահով տեղեր տեղափոխվել: Շատերն ապաստանել են այն հայերի տներում, ովքեր հեռացել են և որ դատարկ են: Շատ-շատ վատ վիճակ է: Հույս ունենք, որ այս ընտրությունից հետո կհանդարտվի, որևէ մեկին որևէ բան չի լինի»,- ցավով ասում է հալեպահայ կինը:
Մարդիկ հեռանալու միջոց էլ չունեն: Շատ քչերն են, որ օդանավով կարող են գալ, իսկ ցամաքային ճանապարհն էլ վաղուց ապահով չէ, չի գործում: Անգործություն է:
Սիրիայում ամեն ինչը կարոտում է Աիդան, բայց ամենից շատ մանկապարտեզն ու երեխաներին: Շատ-շատ եմ սիրում աշխատանքս, ասում է Աիդան ու հուզմունքից չի կարողանում շարունակել:
Ընտանիքը Հայաստանի կյանքին արդեն սովորել է, բայց հայրն օտարության մեջ է: Այստեղ աշխատանք չի կարողացել գտնել, հիմա արաբական երկրներից մեկում է աշխատում: Տարին երկու անգամ հազիվ գալիս է. «Մեզ համար շատ դժվար էր: Հայաստանում էլ նոր էինք եկել, թեկուզ մեր հայրենիքն է, բայց անծանոթ երկիր, անծանոթ միջավայր»:
Հայաստան գալու ցանկություն միշտ են ունեցել, իսկ պատերազմը պատճառ դարձավ. «Մեր ընտանեկան պայմանները չէին հարմարվում, որ գաղթեինք Հայաստան: Շատ արագ որոշեցինք: Բոլոր մարդիկ ասում են դա, բայց անկեղծ, մենք միշտ փափագում էինք` երանի հարմար լինի, գնանք Հայաստան ապրենք»:
Աիդան Հայաստանում պարապ չի նստել, ընտանիքում պահպանված Մարաշի ազգային ասեղնագործությունը Հայաստանում է ծաղկում: Այնտեղ ասեղնագործությամբ զբաղվում էր միայն որպես ընտանեկան ավանդույթ: Ազատ ժամանակ իր տան սփռոցները, բարձերն ու սրբիչներն էր զարդարում:
Հիմա, մի քանի ցուցահանդեսների մասնակցելուց հետո, հայտնի է դարձել, պատվերներ է ընդունում:
«Աշխատում եմ, 8 ամիս է` հմտացած եմ ավելի: Այստեղի մարդկանց համար հետաքրքիր է, հատկապես, որ հայկական է, Կիլիկիայից է եկած: Հիմնական ծախսն այստեղ ապրելու դրանով վաստակել, սակայն, հնարավոր չէ»,- ասում է նա:
Ասեղնագործում է տարբեր իրերի վրա` հողաթափեր, հեռախոսի տուփեր, բարձեր. «Մարաշում մեր տատերը միայն սփռոցների վրա էին ասեղնագործում: Ես նպատակներ ունեմ նաև հայկական մոտիվներով ասեղնագործել գլխարկների վրա»:
Աիդան հույս ունի այստեղ զարգացնել Մարաշի ասեղնագործությունը:
Սիրիահայերի մասին շարքի նախորդ պատմությունները`
Սիրիայից Հայաստան և անմիջապես հոգևոր ճեմարան. Սարկավագի պատմությունը
Հալեպահայ ընտանիքի ողջ ունեցվածքը թալանված է, տունը` դատարկ
Արտադրված է Հայաստանում` սիրիահայի կողմից. ջինս, ներքնազգեստ և սպորտային հագուստ
Հալեպահայն անհամբեր սպասում է պատերազմի ավարտին. «Երկրորդ դրախտը Հալեպն է»
Սիրիահայ ընտանիքի որդին Հայաստանում է ծնվել. «Ես հայրենիքս եմ ընտրել»
Երեք ամիս զենքը ձեռքին` ուղիղ պատերազմի աչքերին նայելով. հալեպահայը իր տունն էր պահում
«Ուզում է այնտեղ ոսկի տեղա, հետ չեմ գնա». Հալեպահայ ոսկերիչն Արցախում հող է մշակում
Քեսաբահայի հայացքն անցյալում է, սիրտը՝ անտեր մնացած տանը
Սիրիահայ բժշկի հիվանդանոցը՝ զինյալների բուժարան. Օտար կռիվն ու սեփական կորուստը
Սիրիահայ Պերճի տրեխներով ու յափնջիով Սարոն. «Հայություն կա «Անուշ»-ի մեջ»
Ուրիշի պատերազմը. Հալեպահայ ոսկերչի կիսատ թողած կյանքն ու անորոշ ապագան
Հալեպից Հորդանան, ապա Հայրենիք. Հետևում թողած թագավորական առաջարկների ու կյանքի մասին
Ապրել օտար հողում և Հայաստանը մեջդ ապրեցնել. Սիրիահայ ընտանիքի վերջին հանգրվանը
Սիրիայից Արցախ. Հայ երիտասարդը չավարտված պատերազմում իր գործն է գտել
«Հայրս ու մայրս 1915-ի ջարդն են տեսել, մենք էլ այսօր ավելի ճերմակ ջարդ տեսանք»
Հալեպի հայ հարսների օժիտն ասեղնագործող ու ծաղկող կնոջ մասին
Հալեպում թողած պարտությունն ու Հայաստանում գտած հաղթանակը
Ընդհատվող ժամանակագրություն` Հալեպից Երևան
Հալեպահայ մանկաբույժը՝ հայրենիքի, երեխաների ու խորթ չապրելու մասին
Հալեպի տունը պոկել-բերելու և այդպես էլ օտար մնալու մասին
Շուտ մեծացած մանուկներ, գողացված ուրախություն, ապրելու տենչ, հայ ընտանիքը չի լքում Հալեպը
Աշխարհի որ ծայրն էլ գնաս, հետ ես գալու, որովհետև միշտ կարոտելու ես. Հալեպահայ սրտաբան
Պատերազմը սեփական մաշկի վրա զգացած. Հալեպահայը կամավոր աշխատում է փախստականների համար
Տան կարոտը, հայրենիքը չթողնելը, հայ մնալու պարտքն ու Թումանյանի «Անուշը»… Հալեպահայ օպերային երգչուհին
«Գաբոյիս չեմ կարողանում բերել, երեխաս Հալեպում է». Սիրիահայ ընտանիքի երազանքը
Սիրիահայ. Մեր ինքնությունը այստեղ կպահենք, Հայաստանից դուրս ուր էլ գնանք, պիտի ձուլվենք
Սիրիահայ Ժիրայրն Արցախում է արդեն չորս տարի. Սեղան է նստում յոթ զավակով, մեծ տղան էլ զինվոր է
«Տանս վրա երկու անգամ հրթիռ է ընկել, տունս քանդվել է». Հալեպահայ Սոսին Երևանում սենդվիչ է վաճառում
Հալեպահայ. Խիղճ չունեցող մարդու ձեռքին մնացինք, այդքան գեղեցիկ քաղաքն ինչի՞ են վերածել
Սիրիահայ կին. Իսկ տունը, առօրյան, իմ հիշողություններն ինձ հետ են կանչում Սիրիա
Թեկուզ վաղը պատերազմը դադարի, հետ չեմ գնալու. Արցախում վերաբնակեցված սիրիահայ բժիշկ