Ձեր վստահելի աղբյուրը

ԱՐԽկոոպ ճարտարապետական արվեստանոցի ղեկավար, ճարտարապետ Գարեգին Եղոյանին Panorama.am-ը դիմեց գնահատելու «Մոսկվա» կինոթատրոնի ամառային դահլիճը` որպես մշակութային արժեք, ու, հետևաբար նաև` ՀՀ կառավարության որոշումը այն` ՀՀ Երևան Քաղաքի Պատմության և Մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակից հանելու և այդ տարածքը այլ կառույցի համար օտարելու մասին որոշումը:

- Ես կարծում եմ, որ այդ որոշումը շատ սխալ է: Ճիշտ որոշում չէ: Ամառային կինոթատրոնը Երևան քաղաքի ժամանակակից ճարտարապետության լավագույն նմուշներից է և քաղաքային մշակույթը լրացնող շատ կարևոր կառույց: Ուզում եմ քաղաքը համեմատել բազմաշերտ կարկանդակի հետ, ընդ որում` այդ շերտերից մեկը՝ հենց ամառային կինոթատրոնին վերաբերողներից է, իսկ ցանկացած շերտի բացակայությունը, մեղմ ասած, անհամ կդարձնի այդ կարկանդակը: Գտնում եմ, որ եղածը պետք է լրացնել, մշակել և խնամել, այսինքն` պահպանել քաղաքային մշակույթի այդ բարակ շերտը: Բացի կարևոր կառույց լինելուց` սա նաև տաղանդավոր ճարտարապետների՝ Սպարտակ Կնտեխցյանի և Թելման Գրիգորյանի ստեղծագործությունն է:

Սպարտակ Կնտեխցյանին ես ուսուցիչս եմ համարում. ումից շատ բան եմ սովորել և ով մեծ հետք է թողել իմ գործունեության վրա: Ճիշտն ասած` կառավարության ընդունած որոշումը շատ զարմանալի է՝ լրացնելու փոխարեն քանդել մեկը և կառուցել մյուսը: Դեռ հարց է` կկառուցվի՞, թե՞ ոչ:

- Դուք այս մասին իմացել եք կառավարության որոշումից հետո՞:
- Այո, որոշումից հետո: Մի քանի տարի առաջ առիթ եղավ այս տարածքը քննարկելու քաղաքաշինական խորհրդի նիստերից մեկում, և այն ժամանակ կառույցի արժեքի հարցը կասկածների տեղիք անգամ չէր տալիս. քննարկվում էին միայն քանդված հատվածների վերականգնման և լրացման տարբերակները: Այդ նույն մարդիկ, որ այդքան մտահոգ էին, այսօր լուռ նստած են ու ձայն չեն հանում:

Ամառային կինոթատրոնը միջավայրային կառույց է, բացվում է շատ ներդաշնակ և ներդաշնակորեն կապված է փողոցի հետ:

- Հարցադրումները, որ այժմ անում եք, հարցե՞ր են միայն, թե՞ ձեր հարցերը բարձրաձայնել եք ու պատասխաններն էլ գիտեք:
- Ես գիտեմ, որ այդ կտորին պիտի ձեռք չտալ: Մեր մեջ պակասում է սերն ու սրտացավությունը դեպի մեր քաղաքը: Սրտացավությունը սիրո բաղկացուցիչն է: Իսկ մենք չենք սիրում, չենք գնահատում, անտարբեր ենք: Պետք չէ մտածել, եթե դահլիճը եկամուտ չի բերում, ուրեմն պիտի քանդել: Ամեն ինչ չէ, որ եկամուտ պիտի բերի: Մյուս կողմից, միգուցե խնդիրը շահագործողների՞ մեջ է:

-Դե, սկսեցին շահագործել:
- Սկսելը` սկսեցին, բայց կամ ուժերը չի պատում, կամ երևակայության պակասություն կա: Ո՞նց կարելի է. քաղաքի ավարտված կտորը, որն ընդամենը լրացվելու կարիք ունի…  Ընդ որում` հին եկեղեցուց մաս չկա: Նույնիսկ` դա չէ եկեղեցու ճիշտ տեղը. եկեղեցին եղել է կինո «Մոսկվայի» հիմնական շենքի տարածքում: Վերջապես, դա էլ նշանակություն չունի, եկեղեցու նոր ծավալը խցկել շենքերի բակում... Խոսելն ավելորդ է:

- Ինչ եք կարծում, ինչպե՞ս կարելի է ազդել ընթացքի վրա այժմ:
- Հեղինակավոր մարդիկ իրենց կարծիքը պիտի ասեն: Անտարբերությունից մարդիկ պիտի դուրս գան: Ճարտարապետների և այլ ստեղծագործական միությունները պիտի ակտիվ լինեն: Թե չէ` մենք արդեն հրաժարվում ենք մեր ամեն ինչից, պատմական շերտեր ենք վերացնում: Վերջում Երևանը կդառնա… «բուխանկա»: Իսկ Երևանն ունի պոտենցիալ, լավ, շատ հինը չունի, բայց այդ ժամանակվա համարձակ գործեր ունենք, որ պիտի պահենք: Սա մեր բնութագրերից մեկն է: Մենք պիտի լինենք ազնիվ քաղաքացիներ, որովհետև քաղաքը քաղաք է դառնում իր քաղաքացիներով, ոչ թե` շենքերով, որոնց միայն խնամել ու գնահատել է պետք: Իսկ տեղեր կան, որ չես ասի, թե Երևանը քաղաք է, որովհետև չկա քաղաքացու ու քաղաքի հարաբերությունը: Իսկ այս կարգի ճարտարապետությունը ստիպում է, որ բնակիչը դառնա քաղաքացի, կամա թե ակամա ընկալի այդ միջավայրն ու գնահատի: Իսկ մարդիկ, ովքեր մտածում են, թե` սա կարևոր չէ, սա քանդենք, պարզապես ոչ մի կապ չունեն քաղաքային մշակույթի հետ:

Ի դեպ, չեմ հասկանում, թե ինչու՞ պիտի տրամվայը վերացվեր, որը շատ ակնառու քաղաքային ատրիբուտ է: Արդյոք հնարավո՞ր չէր արդիականացնել և պահել, թեկուզ մի հատվածը:

Ճարտարապետությունը քաղաքի և քաղաքացիների միջև շփման ձևերից մեկն է: Ուզում եմ ասել, որ կինոթատրոնի կառույցը իր հեղինակների խոսքն է, որի միջոցով նրանք խոսում են մեր հետ: Քանդելով՝ պիտի լռեցնենք: Պիտի պատմել, պրոպագանդել քաղաքը, կառուցողներին և նվիրյալ քաղաքացիներին:

- Ո՞վ պիտի դա անի:
- Երևի` լավ լրագրողը, ճարտարապետը. բոլորս: Երբեմն ասում են` չկա հասարակության պահանջը: Բայց կան բաներ, որի համար կարող է հասարակությունը հասունացած չլինել կամ չլինի սոցիալական պահանջը, մարդկանց կրթությունը չհերիքի: Պետք է կրթել մարդուն, քաղաքացուն, որպեսզի բացի նայելուց՝ նաև տեսնել սովորեն:

-Ուրեմն դուք պիտի ակտիվ լինեք, որ հասարակությունը գոնե լսի ու հասկանա այդ պահանջը:
-Ճիշտ եք, մենք շատ ակտիվ չենք, ու մեզ այսօր այդքան էլ չեն լսում:

Կարծում եմ` ինքներս պիտի պրոպագանդենք մեր մասնագիտությունը, դուք էլ պիտի մեզ օգնեք այդ գործում: Կան ճարտարապետներ, որ ստեղծում են արվեստ ու գնում են առաջ: Կան ճարտարապետներ, որ պետք է գրեն դրա մասին, հասցնեն-մոտեցնեն մարդկանց: Գեղեցկությունը չի չափանիշը, որով գնահատվում է ճարտարապետական արվեստը, որովհետև մի բան ձեզ համար գեղեցիկ է, ինձ համար` ոչ, բայց ներդաշնակ միջավայրը, կարծում եմ, բոլորիս համար է ներդաշնակ, և դրա մեջ է նրա գեղեցկությունը:

Այ, ամառային կինոթատրոնը հենց այդպիսինն է: