Ձեր վստահելի աղբյուրը

Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները (FDI) 2013 թ.-ին աշխարհում աճել են 10,9%-ով, հասնելով 1,46 տրիլիոն դոլար, 2012 թ.-ի 1,31 տրիլիոնի համեմատ (UNCTAD, Global Investment Trends Monitor, 2014): Նախորդ երկու տարիների ընթացքում համաշխարհային տնտեսության աճի տեմպերի դանդաղեցման, գործազրկության մակարդակի աճի և գլոբալ պարտքային բեռի ավելացման ֆոնի վրա օտարերկյա ուղղակի ներդրումների աճը դրական է դիտարկվում: Հիշեցնենք, որ 2012թ.-ին գրանցվել էր ներդրումների անկում 2011թ.-ի համեմատ (1,65 տրիլիոն դոլար), որը կազմել էր -18,2 %, իսկ նախաճգնաժամային 2007թ.-ին օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները կազմել էր 2 տրիլիոն դոլլար: Հետճգնաժամային ներդումների աճի տեմպերի անկումը բնականաբար պայմանավորված է եղել համաշխարհային տնտեսության անորոշության, ազգային արժույթների դեվալվացիայի և մի շարք տարածաշրջաններում քաղաքական անկայունության գործոններով: Միաժամանակ գլոբալ միտումներից է հանդիսացել օտարերկյա ուղղակի ներդրումների հոսքերի ուժեղացումը դեպի զարգացող երկրներ:

Չնայած 2013 թ.-ին ներդրումների աճի դինամիկա է գրանցվել, սակայն այդ աճը համաչափ չէ և մի փոքր կառուցվածքային փոփոխությունների է ենթարկվել: Ըստ նախնական գնահատված տվյալների, այս անգամ զարգացած երկրներում ներդրումների աճը ավելի բարձր է եղել 11,6%, քան զարգացող երկրներում, որտեղ աճը կազմել է 6,2%, իսկ անցումային տնտեսություն ունեցող երկրներում աճը բավականին մեծ է եղել և կազմել է 45,1%: Ներդրումների ծավալը զգալիորեն աճել է Եվրամիությունում 37,7 %-ով, կազմելով 286 մլրդ. դոլար: Եվրամիության աճը կարևորվում է այն պատճառով, որ 2012 թ.-ին 2011թ.-ի համեմատ ներդրումների անկումը կազմել էր -56 % և այնտեղ դեռևս չի հասել 2011թ.-ի մակարդակին (473 մլրդ. դոլար):

Գլոբալ օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների 52 %-ը բաժին է ընկնում զարգացող երկրներին (759 մլրդ. դոլար), զարգացած երկրների մասնաբաժինը կազմել է 39 % (579 մլրդ. դոլար), մնացած 9 %-ը (126 մլրդ. դոլարը) բաժին է ընկնում անցումային տնտեսություն ունեցող երկրներին, որոնց մեջ ներառված են նաև ԱՊՀ երկրները: Նշենք, որ մինչև 2012 թ.-ը զարգացած երկրները ավելի մեծ մասնաբաժին ունեին այդ կառուցվածքում: Ամենամեծ ծավալի ներդրումներ են կատարվել ԱՄՆ-ում 159 մլրդ. դոլար: Իսկ Ռուսաստանում ՕՈՒՆ-ը կազմել են 94 մլրդ. դոլար: Զարգացող երկրներից ներդրումների զգալի մասը կատարվել է Ասիայում, մոտ 406 մլրդ. դոլար, որից Չինաստանի մասնաբաժինը կազմել է 127 մլրդ. դոլար:

Նկատվել է ներդրումների աճ աֆրիկյան մայրցամաքում 6,8 %-ով, հատկապես կենտրոնական և հարավաֆրիկյան երկրներում, այն դեպքում, երբ հյուսիսաֆրիկյան արաբախոս երկրներում գրանցվել է անկում, հատկապես Եգիպտոսում: Աճ է գրանցվել նաև Կենտրոնական Ամերիկայի երկրներում 92,7% և Կարիբյան ավազանի երկրներում 37,8%, այն դեպքում, երբ Հարավային Ամերիկայի երկրներում գրանցվել է անկում -6,8 %-ով: Ասիայում թեթևակի աճ է տեղի ունեցել Հարավային Ասիայում 3,2 % և Հարավ-արևելյան Ասիայում 2,4 %:

Ընդհանրապես Աֆրիկայում և Լատինական Ամերիկայում ներդրումների աճը պայմանավորված է հատկապես հանութային ճյուղերում կատարվող ներդրումների աճով: ԱՊՀ-ում ներդրումների աճը պայմանավորված է հատկապես Կենտրոնական Ասիայի երկրներում նավթագազային արդյունաբերության և հանքարդյունաբերության ոլորտներում չինական և արևմտյան ընկերությունների կողմից աճող հետաքրքրություններով: Օտարերկրյա ներդրումների համար նախընտրելի սեկտորներ են համարվում սննդի արդյունաբերությունը և հանքարդյունաբերությունը: Ավելացնենք նաև, որ 2012 թ.-ի դրությամբ ՕՈՒՆ-ի շահույթի նորման զարգացած երկրներում կազմել է 5 %, զարգացող երկրներում` 8 %, իսկ անցումային երկրներում այն բարձր է 15%-ից:

Թեև Չինաստանում արտաքին և ներքին ներդրումների համար բարենպաստ վիճակ է ստեղծված, սակայն ներկայումս ներքին ներդրումների ծավալները ավելի նշանակալից են դառնում, իսկ Հնդկաստանում ներդրումները հիմնականում կապված են տրանսազգային ընկերությունների հետաքրքրությունների հետ: Մի շարք աֆրիկյան երկրներում լուրջ բարեփոխումներ են կատարվում նոր ենթակառուցվածքների ստեղծման և տարածաշրջանային ինտեգրացման խորացման համար: Լատինական Ամերիկայում բարենպաստ պայմաններ են ստեղծվում օտարերկրյա ներդրումների ներհոսքի և կապիտալի արտահոսքի խոչընդոտները վերացնելու համար:

Ինչպես նկատում ենք օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները ավանդական աճող շուկաներից, ինչպես օրինակ Հնդկաստանը, Չինաստանը և Բրազիլիան շարժվում են դեպի քիչ յուրացված շուկաներ (Աֆրիկյան երկրներ, Կենտրոնական Ամերիկա, Կենտրոնական Ասիայի երկրներ), որտեղ արտադրության գործոնները ցածր են գնահատված, մրցակցությունը ուժեղ չի:

Նույնիսկ այնպիսի հիմնական արգելքները, ինչպիսիք են կոռուպցիան, քաղաքական անկայունությունը, հանցագործությունների բարձր մակարդակը այնքան էլ չեն խանգարել անցած տարի ներդրումային հոսքերին:

Հետաքրքիր է նաև ներդրումներ կատարող երկրների վարքը: Եթե 2000թ.-ին օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների 88 %-ը կատարվում էր զարգացած երկրների կողմից, իսկ 12 %-ը զարգացող և անցումային տնտեսություն ունեցող երկրների կողմից, ապա ներկայումս 65 %-ը բաժին է ընկնում զարգացած երկրներին, իսկ 35 %-ը զարգացող և անցումային երկրներին, հիմնականում Չինաստանին: Այսինքն, զարգացող երկրների կշիռը անշեղորեն մեծանում է, որպես ներդրումներ կատարող երկրներ: Ամենամեծ ներդրումներ կատարող երկրներից են Միացյալ Նահանգները՝ 388,3 մլրդ. դոլար, Ճապոնիան՝ 122,5 մլրդ. դոլար, Մեծ Բրիտանիան` 77,8 մլրդ. դոլար, Գերմանիան` 67 մլրդ. դոլար, Չինաստանը` 62,4 մլրդ. դոլար, (2012 թ.):

Ամփոփենք, որ գլոբալ առումով ներդրողների համար ավելի արդիական են դարձել այնպիսի գործոններ, ինչպիսիք են բիզնեսի աճի բարձր տեմպերը, բարձր եկամուտները և շուկայի չափսերը, թեկուզև բարձր ռիսկերի առկայության դեպքում: Իսկ ներդրումների կարիք ունեցող երկրները շահագրգռված են հատկապես երկարաժամկետ նախագծերի գործարկմամբ, շարժվում են բարձրտեխնոլոգիական ոլորտների և ենթակառուցվածքների զարգացման համար օտարերկրյա ներդրումների համար բարենպաստ պայմաններ ստեղծելու, լոգիստիկ համակարգերի բարելավման և ինտեգրացման ճանապարհով:

Սարգիս Մանուկյան

Կարդացեք նաև`

Միջազգային առևտրի ցածր տեմպերը դեռևս պահպանվում են
 

Գլոբալ պարտքային ճգնաժամը խորանում է և դառնում ավելի վտանգավոր
 

Գործազրկությունը դարձել է համաշխարհային տնտեսության աքիլեսյան գարշապարը
 

Ինչու է դանդաղում համաշխարհային տնտեսության վերականգնումը
 

Գնաճի ցածր տեմպերը մտահոգության պատճառ են դարձել աշխարհում