Ա.Բախշյանը կրթության դեմ հանցագործության, դպրոցի տնօրեններ-վարչության պետեր հանցավոր կապի և այլնի մասին
Հանրակրթական դպրոցներում աշխատանքային տետրերի վաճառքը, որքան էլ Կրթության և գիտության նախարարությունը հայտարարում է, որ անօրինական է, շարունակվում է. երեխաներին պարտադրում են գնել այդ տետրերը` հայոց լեզվի, ռուսաց լեզվի և այլն, ամեն մեկի համար վճարելով 500 դրամ: Ո՞ւմ բիզնեսն է սա, որքանո՞վ են դպրոցի տնօրենները մխրճված ստվերային այդ գործընթացի մեջ թեմաների շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց ԱԺ նախկին պատգամավոր, Կրթության ազգային ինստիտուտի փոխտնօրեն Անահիտ Բախշյանի հետ:
-Տիկին Բախշյան, որքան էլ պատասխանատու անձինք հայտարարում են, որ նման բան չկա, այդուհանդերձ աշխատանքայիյն տետրերը շարունակ վաճառվում են դպրոցներում ու պարտադրվում աշակերտներին: Ի՞նչ կասեք Դուք:
-Ես կասեմ միայն մեկ բան. աշխատանքային տետրերը ստվերային ձևով տարածվում են դպրոցներում, դա է փաստը: Այո, նախարար Աշոտյանի հրամանով դպրոցներում դրանց վաճառքն արգելվեց ու հորդորվեց ծնողներին դրանք գնել այլ վայրերից: Բայց ես ինքս հենց նախօրեին եղել եմ Երևանի ամենահայտնի ու մեծ գրախանութներից մեկում, սակայն ոչ մի աշխատանքային տետր չեմ հայտնաբերել: Հարց` ուրեմն որտեղի՞ց են դրանք հայտնվում դպրոցներում:
Բացի այս, կա մեկ այլ խնդիր, որը պակաս լուրջ չէ` որքանո՞վ են այդ տետրերը, որ պարտադրվում են մեր երեխաներին, համապատասխանում կրթության որակին: Երեկ ես հարցում եմ արել մեր ինստիտուտի մասնագետներին և իրենք ինձ տվել են հետևյալ պատասխանը, որ միայն տարրական դպրոցի համար ԿԱԻ կողմից երաշխավորված 8 տետր կա, մինչդեռ շրջանառության մեջ առկա է չերաշխավորված, անհայտ հրատարակությունների և հեղինակների կողմից 11 անուն տետր: Ես, ճիշտ է, եղել եմ միայն մի գրախանութում, բայց ենթադրում եմ ու նույնիսկ համոզված եմ, որ մյուսներում էլ այդ տետրերը բացակայում են:
-Այդ դեպքում ի՞նչ գործարք է լինում:
-Շատ սովորական` հրատարակիչը աշխատում է ուղիղ կրթության վարչությունների, դպրոցի տնօրենի հետ ու հենց նրանց միջոցով է, որ տետրերը հերիք չի մտնում են դպրոց, մի բան էլ ուսուցիչներին, հավանաբար, պարտադրվում է դրանք վաճառել: Ու այն տետրերը, կրկնում եմ, որոնք ոչ ծրագրին են համապատասխանում, ոչ չափորոշիչներին և պահանջներ են դնում, որ այսօր կրթական չափորոշիչներով պարզապես վերացված են: Օրինակ, կան վայելչագրության էլեմենտներ սովորեցնող տետրեր, սակայն վաղուց արդեն այդ վայելչագրությունը դուրս է եկել: Կամ` աշխատանքային տետր պատկերազարդ քերականությամբ, որի պահանջները այսօրվա տարրական դպրոցի չափորոշիչներին համապատասխան չեն:
-Այսինքն բացի նրանից, որ դպրոցը «բազառի է» վերածվել ու ապօրինի ճանապարհով տետրեր են վաճառվում, մի բան էլ դրանք պիտանի չե՞ն:
-Ոչ միայն պիտանի չեն, այլև հակացուցված են: Այս ամենին ես միայն մեկ որակում ունեմ` հանցագործություն կրթության նկատմամբ, քանի որ դրա արդյունքում ընտանիքին ոչ միայն ֆինանսական վնաս է պատճառվում, այլև երեխաներին կրթության դեմ ենք տրամադրում: Տարրական դպրոցի մայրենիի դասագրքերը այսօր բավականին ներկայանալի են, ու պատկերազարդ և լիովին բավարար են չափորոշիչներին համապատասխան կրթություն ստանալու համար: Իսկ այդ տետրերը առանձին, մասնավոր անձանց գրպանը լցնելու համար լավ աշխատող մեխանիզմ են, որին մասնակցում է նաև Գիտելիքների թեստավորման կենտրոնը իր մասնագետներով և սա հայտարարում եմ ամենայն պատասխանատվությամբ:
Ես չգիտեմ իրենք այդ իրավունքն ունեն թե ոչ, նկատի ունեմ ստեղծել աշխատանքային տետրեր, բայց հեղինակների մեջ կարդում ես կենտրոնի մասնագետների անուն-ազգանունները:
-Ստացվում է, որ ամեն ինչ լավ էլ ջրի երեսին է… ինչպե՞ս դուրս գալ այդ վիճակից:
-Այս ամենը, նախևառաջ, ասում է երկու բանի մասին. կամ այդ մարդիկ իրենց աշխատավարձով չեն կարողանում ապրել ու ստիպված են ինչ-որ բաներ ստեղծել, թեկուզ և ոչ պիտանի ու ձև գտնել դա իրացնելու` ապրուստի կամ հարստանալու համար, կամ էլ գործ ունենք այս աստիճան կրթության որակի նկատմամբ պետության անտարբերության հետ, որն էլ բերում է նման երևույթների: Եթե պետության լիազոր մարմինը իր խոշորացույցի տակ պահի կրթության որակին վնասող երևույթները, միանգամից դրանք կարգելվեն:
-Խոսքը Կրթության և գիտության նախարարության մասի՞ն է:
-Այո, բայց միևնույն ժամանակ ոչ միայն ԿԳՆ-ն է պատասխանատու այս ամենի համար, ավելի կարևոր է վարչապետի վերաբերմունքը: «Կրթական միջավայր ֆորումում» այսօր հանրային քննարկման մի տեքստ եմ դրել, որը վերնագրել եմ «Ո՞վ է կեղծում հանրակրթության իրական պատկերը»: Դրանում մեջբերում եմ մի փաստ` 2010թ-ի հոկտեմբերին ԳԹԿ-ն բոլոր դպրոցների 10-րդ դասարանցիների ընթացիկ գիտելիքներն է ստուգել` արտաքին գնահատման է ենթարկել «Հայոց լեզու» և «Մաթեմատիկա» առարկաներից: Եվ արդյունքը հետևյալն է` հայոց լեզվից կտրվել է 10-րդ դասարանցիների 25 տոկոսը` յուրաքանչյուր 4-րդ աշակերտը, իսկ մաթեմատիկայից 35.5 տոկոսը` գրեթե յուրաքանչյուր 3-րդ աշակերտը: Այդ աշակերտները չորս ամիս առաջ ավարտել են հիմնական դպրոցը ու բոլորը, չգիտես ինչպես, դրական թվանշաններ են ստացել:
Հարց` ո՞վ է կեղծել. կամ դպրոցի տնօրենը քննություններն անցկացրել է այնպես, որ ստանան դրական գնահատականներ, ինչի վերաբերյալ բազմաթիվ փաստեր ունենք, կամ ԳԹԿ-ի թեստերը չեն համապատասխանել հիմնական դպրոցի այդ առարկաների պետչափորոշիչներին` բարձր նշաձող են դրել: Սակայն երկրորդ տարբերակը առաջինը ես եմ կասկածի տակ առնում, որովհետև այդ նույն ԳԹԿ-ն ավարտական քննությունների թեստերի հեղինակն է… Հիշեցնեմ, ԳԹԿ-ն նախարարությունից անկախ մարմին է, ՀՀ վարչապետի աշխատակազմում է, այսինքն անմիջապես վարչապետին է պատասխանատու: Կենտրոնը բացահայտեց, վերլուծությունը գրեց, որ թեստերում գրվածը բխում է չափորոշիչներից և արդյունքը սա է, ի՞նչ արեց հարգելի վարչապետը:
Գուցե ես եմ սխալ, բայց իմ կարծիքով արտաքին գնահատման արդյունքը մի փաստ է, որ պետք է բոլորը սարսափեին` այդ ինչպե՞ս ամեն 4-րդ աշակերտը կտրվում է հայերենից, ամեն 3-րդն էլ մաթեմատիկայից, բա մենք ի՞նչ ենք անում հանրակրթության ոլորտում, ամոթ է չէ:
-Տիկին Բախշյան, բայց, եթե դա ահազանգ էր, որին պետք է արձագանքվեր…
-Պետք է արձագանք լիներ, այն էլ համապատասխան, ու պետք է տրվեին արմատական լուծումներ… Ճիշտ է, նախարարի հրամանով անցած տարի առարկայական ծրագրերը բեռնաթափվեցին, բայց դա այնքան արագ եղավ, ոչ գիտականորեն, շատ արագ եղավ: Ես կարծում եմ, որ դա լավ էր, բայց բոլորովին բավարար չի և կարծում եմ, որ ԿԱ ինստիտուտին նախարարությունը, որպես միակ լաբորատորիային այդ ոլորտում, պետք է տա առնվազն մեկ տարի ժամկետ, որպեսզի այստեղ կազմվեն առարկայական ճիշտ հանձնաժողովներ ու վերանայվեն չափորոշիչներն այնպես, որ աշակերտներին տրվի ժամանակակից ու պիտանի գիտելիք: Հանրակրթության ոլորտում մենք ծանրաբեռնում ենք աշակերտին և տալիս ենք գիտելիքներ, որոնք իրեն պետք չեն:
-Վերադառնանք հովանավորչությանը: Նախարար Աշոտյանի գրեթե առաջին հանձնարարականներից մեկն էր բացառել դրամաշորթությունը դպրոցներում, բայց այդ երևույթը ինչպես եղել, այնպես էլ շարունակում է ծաղկել: Հիմա էլ այս տետրերի պատմությունը` ծնողները այս դեպքում էլ զերծ կմնան այդ մասին շատ բարձրաձայնելուց, բայց երևույթը հաստատ դրանից չի վերանա: Ի՞նչ պետք է անել, որ վերջ դրվի հրատարակիչ-կրթության վարչության պետ-դպրոցի տնօրեն նաև ուսուցիչ հանցավոր կապին:
-Ուսուցիչները չեմ կարծում, որ օգտվում են այդ հանցավոր օղակից…
-Թերևս օգտվում այն իմաստով, որ կատարելով հանձնարարությունը` վաճառել տետրերը, պահպանում են իրենց աշխատանքը…
-Այո, այդ իմաստով համաձայն եմ` ուսուցիչներն էլ հրամանը կատարում են ճնշման տակ, ու որպեսզի շառից-փորձանքից հեռու մնան: Ինչ վերաբերում է դպրոցի տնօրեններին, ապա և նրանք, և քաղաքապետարանի կրթության վարչության պետերը անմասն չեն այս ամենից ու ես ուղղակի վստահ եմ դրանում: Ուրիշ ձև ուղղակի այդ տետրը դպրոցում չէր կարող հայտնվեր: Համեմատության համար օրինակ բերեմ` որպեսզի ԿԱԻ մասնագետը դպրոց գնա ու իր վերապատրաստած ուսուցչի գործունեությանը հետևի, մինչև համապատասխան թույլտվություն չլինի նա անգամ դպրոց չի կարող մտնել, այսինքն` առանց Երևանի քաղաքապետարանի և մարզպետարանների կրթության վարչությունների որևէ բան դպրոցում չի կարող շարժվել: Դրա համար էլ այս փակ համակարգում տարածված գարշահոտությունը սկսել է դուրս գալ և մինչև դպրոցը չբացվի հասարակության, ծնողների համար, այդպես էլ լինելու է:
Այո, դպրոցը իրավասություն ունի մշակելու ներքին կարգուկանոնը, բայց այնպես դա պետք է անի, որպեսզի դպրոցն այդպիսի փակ հաստատություն այլևս չլինի: Ու քանի դեռ դա չկա, ոչ մի բանն էլ չի փոխվի: Իսկ բոլորս էլ պետք է շատ լավ հասկանանք, որ այն, ինչ կատարվում է դպրոցներում ուղիղ հարվածում է մեր պետության անվտանգությանը ու երկրի իմիջին` ունենալով այս տեսակ շնորհալի ու տաղանդավոր երեխաներ, մեր իրավունք չունենք այդ երեխաներին դպրոցի առաջին օրվանից բթացնել ու զմրսել:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Ինչո՞ւ հանկարծ ՀՀ իշխանությունները որոշեցին խլել արցախցիների կենսաթոշակային խնայողությունները
