Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների պաշտպանության գործում նախագահական համակարգը միապետական համակարգ է և ըստ էության, արդյունավետ չէ: Այդ մասին այսօր Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի կառավարման ձևի և ընտրական համակարգի վերաբերյալ քննարկման ժամանակ հայտարարեց Հելսինկյան կոմիտեի նախագահ Ավետիք Իշխանյանը` նկատելով, որ ինքը միշտ էլ կողմ է եղել կառավարման խորհրդարանական համակարգին:

Իրավապաշտպանի պնդմամբ, խորհրդարանական համակարգը ինքն է երաշխավորում իշխանությունների տարանջատումը, բայց այս տեսանկյունից, Իշխանյանը Սահմանադրության նախագծում նշված համակարգի վերաբերյալ վերապահումներ ունի:

«Կարևորը այն չէ, թե ինչպես է կոչվում, կարևորը էությունն է, թե ինչպիսին է: Մի օրինակ բերեմ` խորհրդային միությունն էլ, որ ասում են պառլամենտական երկիր էր, բայց լավը չէր, սխալ են ասում, դա պառլամենտական երկիր չէր` կոմկուսի ղեկավարն էր միանձնյա ղեկավարում երկիրը: Ուզում եմ ասել` անվանումը կարևոր չէ», -նկատեց Իշխանյանը:

Սահմանադրական փոփոխությունների նախագծում, նրա խոսքով, «մեխը» հենց Նախագծի 89-րդ հոդվածի 3-րդ մասն է` «Ազգային ժողովն ընտրվում է համամասնական ընտրակարգով: Ընտրական օրենսգիրքը երաշխավորում է կայուն խորհրդարանական մեծամասնության ձևավորումը: Եթե ընտրության արդյունքով կամ քաղաքական կոալիցիա կազմելու միջոցով կայուն խորհրդարանական մեծամասնություն չի ձևավորվում, ապա կարող է անցկացվել ընտրության երկրորդ փուլ: Երկրորդ փուլի անցկացման դեպքում թույլատրվում է նոր դաշինքների ձևավորումը: Քաղաքական կոալիցիա կազմելու սահմանափակումները, պայմանները և կարգը սահմանվում են Ընտրական օրենսգրքով»:

«Նախագծի մյուս դրույթների վերաբերյալ հեղինակները կարծես ինձ համոզել են, բայց այս հարցում չի ստացվել: Հեղինակները Իտալիայի` որպես վատ օրինակն են բերում` ասելով, որ այդ երկրում բազմաթիվ կառավարություններ են փոխվել, ճգնաժամ է եղել և այլն: Բայց իմ կարծիքով, ժողովրդավարությունը հենց դա է և արդյոք Իտալիան վա՞տ երկիր է: Եվրոպայի ամենազարգացող, զարգացած Մեծ 7-յակի մեջ մտնող երկիրն է, իսկ օրինակ Հունաստանում, որտեղ տրվում է կայուն մեծամասնություն ձևավորելու հնարավորություն, տեսնում եք ինչեր են կատարվում»,-նկատեց Ավետիք Իշխանյանը:

Նրա դիտարկմամբ, խորհրդարանում այժմ Հանրապետական կուսակցությունն ունի 60 տոկոս մեծամասնություն` մեծամասնական ընտրակարգով ընտրված պատգամավորների հաշվին, որն էլ հենց ենթադրում է կայուն մեծամասնությունը, ինչը նախանշվում է առաջարկվող նախագծով: Իշխանյանի հաստատ համոզմամբ, նույնը լինելու է նաև հաջորդ խորհրդարանում:

Խորհրդարանական ընտրությունների առաջին փուլում, իրավապաշտպանի խոսքով, եթե իշխանությունը չկարողանա ստանալ այդ 60 տոկոսը, ապա երկրորդ փուլում հաստատ կստանա այդ մեծամասնությունը, իսկ 60 տոկոսը խորհրդարանի 3/5-րդն է, որն առաջարկվող նախագծով շատ հարցեր է լուծում:

«3/5-ը հենց կայուն մեծամասնությունն է, որն իրավասու է քվեարկել ու ընդունել շատ կարևոր օրինագծեր: Բայց ամենահետաքրքրականը հենց նախագահի ընտրության մասին 125-րդ հոդվածն է` նախագահն ընտրվում է խորհրդարանի որակյալ մեծամասնությամբ, բայց ուշադրություն դարձրեք` հետո ասվում է` եթե առաջին փուլում նախագահ չի ընտրվում, բոլոր թեկնածուներն անցնում են երկրորդ փուլ, որի ժամանակ 3/5-րդ ձայն ստացած թեկնածուն անցնում է: Էլի նույն չարաբաստիկ 3/5-րդը, որն է` ցածր որակյալ մեծամասնություն կամ կայուն մեծամասնություն», -նկատեց բանախոսը:

Բայց նրա գնահատմամբ, կարևորագույն հարցը, որը վերաբերում է դատարանի անկախությանը, լուծված չէ: «Եթե այս հարցը լուծված լիներ, կարելի էր մյուս հարցերը մի կողմ դնել: Եթե ընդհանուրի մեջ ենք նայում դատական համակարգը շատ լավ է, կարելի է մեկ քայլ առաջ համարել փոփոխությունը: Բայց էլի այդ չարաբաստիկ 3/5-րդի հարցն է առաջանում: Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամներին ընտրում է Ազգային ժողովի այդ 3/5-րդը` կայուն կամ որակյալ մեծամասնությունը: Բացի այդ Վճռաբեկ դատարանի անդամներն էլ են ընտրվում այդ ճանապարհով: Իմ կարծիքով, գործելու է այն նույն սկզբունքը, ինչն այսօր է: Այսինքն մենք ունենալու ենք կայուն մեծամասնությունից կախված դատական համակարգ: Եթե հիմա այս համակարգը կախված է նախագահից, ապա այն ժամանակ` խորհրդարանից», -եզրակացրել է Իշխանյանը:

Թեմային առնչվող հրապարակումներ`
Սահմանադրական բարեփոխումները` խաղաղ իշխանափոխության հիմք. Դավիթ Հարությունյան
Հենց գործող համակարգն է հնարավորություն տալիս իշխող կուսակցության ղեկավարին չդառնալ երիտասարդ թոշակառու. Հարությունյան
Ընդդիմության վարքագիծը Դավիթ Հարությունյանին հիստերիկ կնոջ պահվածք է հիշեցրել