Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մեր հարցազրույցը Հարկային պետական ծատայության պետի տեղակալ Արմեն Ալավերդյանի հետ

-Ի՞նչ է փոխվել հարկային օրենսդրության մեջ գովազդի դաշտում, մասնավորապես կապված պարզեցված հարկի և ավելացված արժեքի հարկի հետ:

-Փոփոխություն և լրացում է կատարվել «Պարզեցված հարկի մասին» օրենքում, որը վերաբերվում է պարզեցված հարկի հարկման դաշտի շրջանակներին, սահմաններին: Մասնավորապես գովազդակիրները` արտաքին գովազդի ծառայությունների մասով այսուհետ չեն կարող դառնալ պարզեցված հարկ վճարողներ: Դա պամանավորված է այն հանգամանքով, որ պարզեցված հարկը նախատեսված է փոքր բիզնեսի և փոքր շրջանառությունների համար, իսկ որպես կանոն, այստեղ գործ ունենք համամատաբար ավելի մեծ շրջանառությունների հետ: Նշեմ, որ պարզեցված հարկ վճարողների համար օրենքով նախատեսված է 50 մլն դրամ սահմանային չափ, ինչը գերազանցելու դեպքում տնտեսվարողն այլևս պարզեցված հարկ վճարող չի կարող համարվել:

-Այդ դեպքում նրանք դառնում են ԱԱՀ վճարո՞ղ, հատկապես եթե նկատի ունենանք, որ հարկային տեսչություններում օրենսդրական փոփոխությունը մեկնաբանում են հենց այդպես:

-Այո, տնտեսվարողները արտաքին գովազի մասով հայտնվում են հարկման ընդհանուր դաշտում: Այսուհետ նրանք, իրենց գործունեության արդյունքից ելնելով, վճարելու են ուղղակի հարկեր և ավելացված արժեքի հարկ: Նշեմ, որ «Պարզեցված հարկի մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածով մեկ այլ փոփոխություն է իրականացվել, համաձայն որի 1 մլն դրամ պետական տուրք վճարողները ևս չեն կարող հանդիսանալ պարզեցված հարկ վճարողներ: Դարձյալ նպատակը մեկն է` եթե հարկ վճարողն իր գործունեության առանձնահատկություններից ելնելով, ավելի մեծ շրջանառություն ունի, ապա չի կարող օգտվել փոքր բիզնեսի համար սահմանված հարկման ռեժիմից` պարզեցված հարկի ռեժիմից:

-Փոփոխությունը միայն արտաքին գովազդի՞ն է վերաբերվում, թե ամբողջ գովազդային դաշտին:

-Օրենքում գրված է` «գովազդակիրները` արտաքին գովազդի ծառայությունների մասով»:

-Իսկ ի՞նչ հարկեր կամ տուրքեր են պարտավոր վճարել գովազդային շուկայի մասնակիցները:

-Ցանկացած կազմակերպություն, որ գովազդ է արտադրում և մատուցում, բնականաբար, իր ստացած շահույթից պետք է վճարի շահութահարկ, իր ընդհանուր շրջանառությունից` ավելացված արժեքի հարկ, իսկ աշխատողների աշխատավարձից` որպես հարկային գործակալ, նաև եկամտահարկ: Ինչպես նախկինում, հիմա ևս, եթե գովազդ կազմակերպողները ունեն շենքեր, հող, ուրեմն վճարումներ պիտի կատարեն համայնքային բյուջե` հողի հարկ, գույքահարկ: Եվ չեմ կարծում, որ այդ գործունեության համար պետք է հատուկ հարկման ռեժիմ լինի: Հասկանալի է, որ հատկապես մայրաքաղաքում գործարարության այդ տեսակը զարգանում է, այստեղ գործ ունենք կոնկրետ եկամուտների հետ, այնպես որ դաշտում զբաղվող տնտեսվարողներն առանց եկամուտների այդ գործունեությամբ չէին զբաղվի:

-Համաձայն մեր ստացած ահազանգի, հաշվետվություններ ներկայացնելիս որոշ հարկային տեսչություններում տնտեսվարողներից «կանխավճար» են պահանջում, պատճառաբանելով, որ դրա շնորհիվ իրենք կկարողանան հարկային անհրաժեշտ մուտքեր ապահովել, իսկ հարկատուների հարկային բեռը մյուս ամիս կթեթևանա: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք սա:

-Օրենքով սահմանված են կանխավճարներ («Շահութահարկի մասին»-հոդված 47, «Եկամտահարկի մասին»-հոդված 27): Ֆինանսական տարվա արդյունքներով հարկ վճարողը ներկայացնում է իր տարեկան հաշվետվությունները: Եթե պարզվում է, որ տարվա ընթացքում հարկատուի վճարած կանխավճարը գերազանցում է ստացած շահույթի (եկամտի) մեծությանը, ապա հարկային մարմնում հարկատուի անվան դիմաց գրանցվում է գերավճար, որով հարկատուն կարող է փակել իր առաջիկա հարկային պարտավորությունները: Իսկ եթե հարկային մարմինը հիմնավորում է, որ սուբյեկտի եկամուտները տարվա ընթացքում ավելի մեծ են եղել, քան կանխավճարները, ուրեմն հարկատուն այդ կանխավճարից բացի պարտավոր է լրացուցիչ վճարումներ կատարլ: Ես հորդորում եմ հարկ վճարողներին շարժվել օրենքով: Եթե հաշվետվությունը պիտի ներկայացվի եռամսյակը մեկ անգամ, հայկական սովորության համաձայն հաճախ հարկատուն վճարումը կատարում է վերջին օրը, այնինչ հարկային մարմինը մուտքեր պիտի ապահովի ամբողջ եռամսյակի ընթացքում: Ուստի հարկային մարմինները դիմում են տարբեր մեթոդների, որպեսզի նշված վճարումները հնարավորության սահմաններում մուտքագրվեն բյուջե ոչ վերջին օրը: Եվ, օրինակ, զանգահարում են հարկատուին, որպեսզի վճարումը կատարվի ոչ թե 89-րդ կամ 90-րդ օրը, այլ ավելի վաղ: Սա առանձին դեպքերում հարկ վճարողների մոտ առաջացնում է դժգոհություն, բայց ընդհանուր առմամբ այդպիսի օրինաչափություն չկա: Հայաստանում 20 հազարից ավելի պարզեցված հարկ և 25 հազարից ավելի հաստատագրված վճար վճարողներ կան, բայց նրանց վճարած հարկերի տեսակարար կշիռը չի գերազանցում հարկային մուտքերի 10 տոկոսը: Հարկային մարմինը 2006թ. ապահովել է 220 մլրդ դրամ եկամուտ, որի մեջ պարզեցված հարկի գումարը կազմել է ընդամենը 7.8 մլրդ դրամ: Նման պայմաններում, երբ հարկային մարմինն առաջարկում է հարկ վճարողին վճարումներ անել, միանգամից դժգոհություններ են ի հայտ գալիս, թե մեզ ստիպում են կանխավճարներ մուծել: Իրականում ստիպողականություն չկա: Իրականում մենք հարկատուների հետ աշխատում ենք ոչ միայն ստուգումների լեզվով: Մենք ապօրինի որևիցե գործողության չենք դիմում: Ի վերջո, հարկային մարմինը որևիցե հարկ վճարողից հասանելիք հարկից նույնիսկ մեկ լումա ավել գումար չի կարող պահանջել:

-Խոսակցություններ կան, որ պարզեցված հարկի շեմը 50 մլն դրամից իջեցվելու է: Առաջիկա մեկ տարում հնարավո՞ր են նման զարգացումներ: Ի՞նչով է դա պայմանավորված և ի՞նչ կտա:

-Պարզեցված հարկի շեմը այսօրվա դրությամբ 50 մլն դրամն է: Այս շեմի վերանայման հարց 2007թ. ֆինանսական տարվա ընթացքում չի կարող լինել, որովհետև այդպիսի նախագիծ այսօր չկա և անգամ եթե լինի, լավագույն դեպքում կարող է քննարկվել միայն աշնանը: Իսկ այդ ժամանակ քննարկվելու դեպքում նախագիծը օրենքի ուժ կարող է ստանալ և գործել միայն 2008թ.: Կրկնեմ, որ օրակարգում այդպիսի հրատապ հարց չկա, սակայն ես, որպես հարկային ծառայող կարող եմ ասել, որ կարելի է քննարկել նաև շեմի բարձրացման հարցը, իհարկե, պիտի քննարկել պարզեցված հարկ վճարողների շրջանակների, նրանց ծախսերը հաշվառել-չհաշվառելու հարցերի հետ զուգահեռ: Տվյալ դեպքում շատ նուրբ ոլորտի հետ գործ ունենք, և կարծում եմ` այդ հարկատեսակը չպետք է այնպիսի փոփոխությունների ենթարկել, որ դա Հայաստանում դառնա «հավերժ» հարկատեսակ: Պարզեցված հարկը պետք է աստիճանաբար դուրս մղվի, անհավասար պայմաններ չստեղծի սովորական հարկման և պարզեցված հարկման դաշտում գտնվողների միջև: Դա պիտի արվի տնտեսական աճին զուգահեռ` սահմանափակելով պարզեցված հարկի շրջանակները, այն թողնելով միայն մանրածախ առևտրի և սպասարկման ոլորտի` իսկապես փոքր բիզնեսի և շրջանառությունների համար: