Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ազգային ժողովը փոփոխություններ է կատարել «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության» մասին ՀՀ օրենքում, հանրապետությունում գործող տնտեսվարող սուբյեկտների համար խստացնելով խաղի կանոնները: Փոփոխությունների շնորհիվ հանձնաժողովը կկարողանա ոչ միայն լիարժեք գնահատել տնտեսվարող սուբյեկտների գործունեությունը, այլև անհրաժեշտության դեպքում տուգանել նրանց: Փոփոխությունների և ակնկալվող արդյունքների մասին զրուցեցինք Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի փոխնախագահ Պավել Ղալթախչյանի հետ.

-Ինչո՞վ էր պայմանավորված «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելը:

-Հանձնաժողովը մի անգամ չէ, որ բախվել է այդ օրենքում փոփոխություններ կատարելու խնդրին: Օրինակ կան ապրանքային շուկաներ, որտեղ 2-3 տնտեսվարող սուբյեկտ գների փոփոխման վերաբերյալ համաձայնության են գալիս: Հիմնականում դա վերաբերում է սննդամթերքի և էներգակիրների շուկաներին: Վերջին շուկան առավել շատ է անհանգստացնում: Միջազգային շուկայում գների աճից հետո, գները սկսում են բարձրանալ նաև Հայաստանում, իսկ դրանց նվազումը համաարժեք չի լինում: Եթե նույնիսկ տնտեսվարող սուբյեկտները, որոնք առանձին-առանձին շուկայում գերիշխող դիրք չեն զբաղեցնում (33,3 տոկոսից պակաս) գները թողնում են բարձր, ապա միասին նրանք կարող են դառնալ գերիշխող և ազդել ամբողջ շուկայի վրա: Արդյունքում նրանց հետևում են մյուս տնտեսվարողները, տվյալ դեպքում` անհիմն կերպով պահպանում են բարձր գները: Սրանից ելնելով, մենք օրենքում կատարեցինք երկու փոփոխություն: Առաջինը վերաբերում է գերիշխող դիրքին, երկրորդը` հակամրցակցային համաձայնություններին: Եթե նախկինում գերիշխող էր համարվում շուկայի 1/3-ից ավելին զբաղեցնող տնտեսվարող սուբյեկտը, ապա այսօր այդպիսին են համարվում երկու տնտեսվարող սուբյեկտներ, որոնք զբաղեցնում են շուկայի 50 տոկոսից ավելին: Գերիշխող են համարվում նաև երեք տնտեսվարողներ, որոնք զբաղեցնում են շուկայի 2/3-ից ավելին: Օրինակ, այդպիսին է ցորենի շուկան, որտեղ առանձին-առանձին գործող տնտեսվարող սուբյեկտները գերիշխող չեն: Հակամրցակցային համաձայնությունների վերաբերյալ կետում կատարված փոփոխությունը թույլ կտա մեզ վերահսկել տնտեսվարող սուբյեկտներին: Եթե երկու տնտեսվարողներ միաժամանակ որոշակի ժամանկահատվածում փոխում են գները, ապա նրանք պարտավոր են ներկայացնել ապացույցներ, որ շուկայում բոլոր գնային տատանումները հիմնավորցված են: Ժամկետները կսահմանի հանձնաժողովը: Նմանատիպ պրակտիկա կիրառվում է մի շարք եվրոպական երկրներում, ինչպես նաև Ուկրաինայում:

-Ինչպե՞ս դա կանդրադառնա պատժամիջոցների և տուգանքների չափերի վրա:

-Գերիշխող դիրքի չարաշահումների և հակամրցակցային համաձայնությունների համար սահմանված տուգանքների չափերը նույնպես փոխվել են: Եթե նախկինում անբարեխիղճ տնտեսվարող սուբյեկտները վճարում էին իրենց շրջանառության 1 տոկոսի չափով, ապա այսուհետ վճարելու են 2 տոկոսի չափով, բայց այդ գումարը չպետք է գերազանցի 300 մլն դրամը (մոտ 850 հազար դոլար): Համեմատության համար նշենք, որ Ռուսաստանում գործում է տուգանքի նույն չափը, իսկ ԵՄ երկրներում այն կազմում է շրջանառության 10 տոկոսը: Նախկինում անբարեխիղճ մրցակցության համար սահմանված էր տուգանք 100 հազար դրամի չափով: Նրանք վճարում էին տուգանքը և շարունակում իրենց գործը: Խախտումը կրկնելու դեպքում գումարի չափը կազմում էր 1 մլն դրամ: Խստացվել է և այս կետը: Առաջին անգամ տնտեսվարողը պետբյուջե վճարում է 500 հազար դրամ, իսկ երկրոդ անգամ` մինչև 2 մլն դրամ: Եթե խախտումները շարունակվում են, ապա դատարնի վճռով անբարեխիղճ տնտեսվարողի գործունեությունը դադարեցվում է: Բացի այդ փոփոխված օրենքը թույլ կտա ավելի մանրամասն ուսումնասիրել հանձնաժողովին տրամադրած տվյալները և հենց տեղում ստուգել դրանց իսկությունը: Կարծում եմ, տուգանքների ավելացված չափերը և հանձնաժողովի նոր իրավասությունները կստիպեն տնտեսվարողներին վերանայել իրենց գործելակերպը:

-Հանձնաժողովը կվերահսկի՞ տնտեսվարող սուբյեկտներին տրվող պետական աջակցության գործընթացը:

-Իհարկե, կարգավորվում է նաև այս հարցը: Հանձնաժողովը պետք է գնահատի, թե արդյոք այս կամ այն տնտեսվարողը չի ստանում պետական աջակցություն` ի հաշիվ շուկայի մյուս մասնակիցների: Մենք չենք կարող թույլ տալ, որ մի տնտեսվարողը մյուսների նկատմամբ ստանա առավելություններ և գործի նրանց հաշվին: Պետական աջակցությունը չպետք է ազդի մյուս տնտեսվարողների մրցունակության վրա: Օրինակ, որոշակի բնագավառի ձեռնարկությունների համար սահմանված հարկերի զեղչումը պետք է հավասար տարածվեն շուկայի բոլոր մասնակիցների վրա:

-Ինչպե՞ս են այդ փոփոխություններին արձագանքում տնտեսվարող սուբյեկտները:

-Այս փոփոխությունների արդյունքները մեծ մասամբ կախված են տնտեսվարող սուբյեկտներից: Կազմակերպված հասարակական լսումները ցույց տվեցին, որ տնտեսվարողները ողջունում են դրանք: Դրական են արձագանքել նաև գործարար պատգամավորները: