ՏՏ ԲՆԱԱՎԱՌԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԽՆԴԻՐԸ` ԿԱԴՐԵՐՆ ԵՆ
ՙԼայկոս՚ եվրոպական խոշորագույն ինտերնետ պորտալներից մեկն արդեն հինգ տարի գործում է Հայաստանում: Հայկական մասնաճյուղի առջեւ եղած խնդիրները բավականին յուրահատուկ են: Տեղային մասնագետները հիմնականում զբաղվում են ընկերության հիմնական բիզնեսի տեխնիկական եւ ծրագրային աջակցությամբ: Այդ է պատճառը, որ ՙԼայկոս-Հայաստան՚-ը մտահոգված է Հայաստանում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների բնագավառի առջեւ կանգնած բոլոր խնդիրներով: Վերոհիշյալ խնդիրների եւ ընկերության գործունեության մասին իր հարցազրույցում պատմեց ՙԼայկոս՚-ի տնօրեն Ռոբերտ Չապլինը:
-Հետաքրքիրն այն է, որ ես ինտերնետում ոչինչ չգտա ՙԼայկոս-Հայաստան՚-ի մասին ռուսերեն լեզվով: Դրա համար կառաջարկեմ սկզբից ներկայացնեք ընկերությունը:
-ՙԼայկոս՚-ը եվրոպական ինտերնետ պորտալ է` գերմանական ընկերություն բաց բաժնետիրական ընկերության կարգավիճակով, որն սկսել է իր աշխատանքը 1999թ.-ին: Իր ծառայությունները ՙԼայկոս՚-ն առաջարկում է հիմնականում Եվրոպայում: Դա վեբ-դիզայն է, գովազդ, էլեկտրոնային առեւտուր եւ չաթ: Ընկերությունում աշխատում են մոտ 700 մարդ, որոնցից ավելի քան 200-ը` Հայաստանում: Տարեկան եկամուտը կազմում է մոտ 85 միլիոն եվրո: Մեր գլխավոր գրասենյակը գտնվում է յուտերսլոու գերմանական քաղաքում: Բացի այդ, մենք գրասենյակներ ունենք նաեւ մի շարք եվրոպական երկրներում, որոնք զբաղվում են մարքեթինգով եւ իրացմամբ: Մշակումները հիմնականում անցկացվում են այստեղ, չնայած փոքր խմբեր կան նաեւ գլխավոր գրասենյակում:
-Իսկ ո՞րն է ՙԼայկոս-Հայաստան՚-ի կարգավիճակը:
-Իրավաբանական տեսակետից ՙԼայկոս-Հայաստան՚ ՓԲԸ-ն հանդիսանում է բավականին ինքնուրույն կառույց: Չնայած կատարում է ՙԼայկոս-Եվրոպա՚-ի ֆունկցիաները: Հայաստանում մենք հաճախորդներ չունենք: Հիմնականում սպասարկում ենք եվրոպական երկրները, գլխավորապես երմանիայում: Այստեղ` Հայաստանում, մենք իրականացնում ենք ծրագրերի մշակում, օպերացիոն ծառայություններ, մոնիթորինգ, այդ թվում նաեւ Եվրոպայի այն գրասենյակներում, որտեղ ՙԼայկոս՚-ն իրականացնում է այս կամ այն ծառայությունները: Ծրագրային ապահովումը մենք մշակում ենք երմանիայից ստացված առաջարկների համաձայն: Օպերացիոն ծառայությունների մեջ է մտնում ներքին ցանցի` համակարգիչների եւ սերվերների սպասարկումը: Եթե, ասենք, մենք խնդիրներ ենք ունենում Ստոքհոլմի կամ երմանիայի սերվերների հետ (ՙԼայկոս՚-ի սերվերների հիմնական տեղը), ապա լուծում ենք դրանք այստեղ` Հայաստանում: Խոսքը գնում է, իհարկե, ծրագրային խնդիրների մասին: Էլեկտրոնային առեւտրով զբաղվող խմբի գլխավոր գրասենյակը գտնվում է Մյունհենում: Իսկ ծրագրային ապահովումը մշակվում է այստեղ: Այդ խնդիրների վրա աշխատում է ծրագրավորողների մի առանձին խումբ:
Հայաստանում մենք ունենք նաեւ հաճախորդների սպասարկման բաժին, որը զբաղվում է ՙԼայկոս՚-ի ինտերնետ կայքերում գովազդի տեղադրմամբ: Քանի որ կայքերի այցելուների թիվը հասնում է ամսեկան 30 միլիոնի, շատ ընկերություներ տեղադրում են իրենց գովազդները մեր վեբ էջերում: Ինպե՞ս է դա աշխատում: Օրինակ, ՙՍամսունգ՚-ն ուզում է տեղադրել մեզ մոտ իր նոր հեռախոսի գովազդը: Մեր եվրոպական գրասենյակն ընդունում է պատվերը, իսկ գովազդի պատրաստումն ու տեղադրումը տեղի է ունենում արդեն Հայաստանում: Այստեղ ես կցանկանայի նշել, որ ՙԼայկոս-Հայաստան՚-ը հաճախորդների հետ անմիջապես չի աշխատում: Այդ առումով մենք երկար քննարկումներ ենք վարել մեր հարկային գործակալության հետ, որին թվում էր, թե գովազդի համար գումարը ստանում ենք մենք: Բայց իրականում դա այդպես չէ: Չնայած մի քանի տարի առաջ մենք փորձում էինք նաեւ զբաղվել գովազդի պատվերներով: Սակայն այդ ռազմավարությունը չգործեց: Մեր հաճախորդները չէին վստահում հայկական կոնտակտային հեռախոսահամարներին այնպես, ինչպես եվրոպականներին: Այդ պատճառով մենք վերադարձանք մեր հին սխեմային: Նշեմ, որ յուրաքանչյուր երկիր ունի ՙԼայկոս՚-ի իր կայքը` ներկայացված այդ պետության լեզվով:
-Մտադրվա՞ծ եք արդյոք բացել lycos.am:
-Դեռ չենք պատրաստվում: Հայաստանում էլեկտրոնային առեւտուրը դեռ չի հասել բարձր մակարդակի:
-Ինչպե՞ս ստացվեց, որ ՙԼայկոս՚-ը բացեց իր մասնաճյուղը Հայաստանում:
-2000թ.-ին ՙԲրայանս՚ ամերիկյան ընկերությունը ձեռք բերեց ՙՍեդիտ՚ տեղային ընկերությունը եւ վերջինիս հիման վրա ստեղծեց ՙԲրայանս՚ ՓԲԸ-ն, որն իր հերթին երկու տարի անց վաճառեց իր բոլոր բաժնեմասերը ՙԼայկոս՚-ին: Այդպես, 2002թ.-ի օգոստոսին հայտնվեց ՙԼայկոս-Հայաստան՚-ը, որի հինգերորդ տարեդարձը մենք կնշենք այս տարի: Ընկերության ձեռք բերման պահին` հինգ տարի առաջ, այնտեղ աշխատում էին մոտ 30-40 մարդ, բայց 2005-2006թթ.-ին աշխատակիցների թիվը կտրուկ աճեց եւ հասավ ավելի քան 200-ի: Ինչու՞ նման աճ նկատվեց հենց այդ թվականներին: Քանի որ ինտերնետը Հայաստանում սկսեց զարգանալ բավականին ուշ, սկզբում այդ բնագավառում մասնագետներ գտնելը չափազանց դժվար էր: Այդ պատճառով 2003թ.-ին մենք պայմանագրեր կնքեցինք ԵՊՀ-ի եւ ԵՊՃՀ-ի հետ, որոնց համաձայն մենք նորացրեցինք այդ համալսարանների լաբորատորիաները, անցկացրեցինք ուսանողների տեստավորում, որոնց մի մասը դասընթացներ անցավ ՙԼայկոս՚-ում: Մենք նրանց համար հատուկ դասընացներ էինք վարում: Եվրոպայից մասնագետներ էինք հրավիրում ուսանողների համար դասախոսություններ կարդալու համար: Մենք բավականին շատ ներդրումներ ենք արել. վերանորոգել ենք հինգ լաբորատորիաներ եւ տեղադրել այնտեղ բոլոր անհրաժեշտ սարքավորումները: Մեր դասընթացների վերջում ուսանողներն ստացել են սերտիֆիկատներ: 2005թ.-ին մենք աշխատանքի ընդունեցինք միանգամից մոտ 30 մարդ: Այդ ծրագիրն սկսվել է 2004թ.-ին եւ ավարտվել 2006թ.-ին: Այժմ մենք շարունակում ենք այն, սակայն այլ կերպ. ուսանողներին տալիս ենք կրթաթոշակ 45-ից 70 հազար դրամ` կախված այն բանից, թե նրանք սովորում են բակալավրիատում թե մագիստրատուրայում:
- ինչու՞ է գործում այդ ծրագիրը, որի վերջում Ձեր ուսանողները կգնան աշխատելու այլ ընկերություններ:
-Դա, ինչպես ես նշեցի, 2004թ.-ին սկսված ծրագրի շարունակությունն է: Այս ժամանակահատվածի ընթացքում մենք բավականին ներդրումներ ենք արել համալսարաններում, եւ սխալ կլիներ այժմ ավարտել ծրագիրը: Երբ մենք սկսում էինք, մեզ շատ մասնագետներ էին հարկավոր: Այժմ այդ անհրաժեշտությունն այլեւս չկա: Մենք չենք կարող աշխատանքի ընդունել միանգամից 30-40 մարդ, այդ պատճառով էլ այժմ մենք ունենք յոթ ուսանողներ, որոնք կրթաթոշակ են ստանում, որոնցից մեկն արդեն աշխատանքի է ընդունվել: Բացի այդ, մտադրված ենք շարունակել ուսումնական դասընթացները, քանի որ այլ ընկերությունները եւս հետաքրքրվածություն են հայտնել միանալ մեզ:
-Արդարացրե՞լ են իրենց արդյոք ձեր ներդրումները համալսարաններում: ո՞հ եք արդյունքներից:
-Կրթական համակարգի հետ կապված իհարկե շատ խնդիրներ կան: Մի կողմից պետությունը ողջունում է ՏՏ ընկերությունների ներդրումները Հայաստան, սակայն, պետք է նշել, որ երկրում մասնագետները քիչ են: Եվ դա պետության խնդիրն է: Եթե այն հայտարարում է տվյալ բնագավառի առաջնային լինելու մասին, ապա պետք է ավելի շատ ուշադրություն դարձնի առաջին հերթին բարձրակարգ մասնագետների կրթության եւ վերապատրաստման վրա: Քանի որ մասնագետները շատ քիչ են, շատ ընկերություններ կանգնած են նույն խնդրի առջեւ: Դրա համար անհրաժեշտ է ստեղծել այնպիսի պայմաններ, որպեսզի հենց ՏՏ ընկերությունները ներդրումներ կատարեն կրթության մեջ: Այդ ամենը պետք է կատարվի միաժամանակ` ՏՏ ընկերություններ Հայաստան ներգրավելու հետ մեկտեղ:
Ինչ վերաբերվում է մեր ներդրումներին, ապա մենք ստացել ենք այն, ինչ ուզում էինք: Սակայն դա բավարար չէ: Մեզ հարկավոր են ավելի շատ մասնագետներ, քանի որ մեր գլխավոր գրասենյակը գոհ է մեր աշխատանքից եւ ցանկություն ունի ընդլայնել աշխատանքի ծավալները: Այժմ մենք ունենք 25 նոր թափուր տեղեր, որոնց համար մասնագետներ ենք փնտրում: Չորս տարի առաջ մենք չունեինք այդքան թափուր տեղեր: Դա կապված է ՏՏ բնագավառում ընկերությունների թվի աճի եւ, բնականաբար, նրանց միջեւ մրցակցության հետ:
-Հնարավո՞ր է, արդյոք, որ Հայաստանում ՏՏ բնագավառը հասել է այն կրիտիկական պահին, որից հետո այն դարձել է անհետաքրքիր ներդրումների համար:
-Եթե, իհարկե, բարձրակարգ մասնագետների թիվը չաճի, իրավիճակը կլինի հենց այդպիսին: Դրա համար, կրկնում եմ, պետությունը պետք է ուշադրություն դարձնի նոր մասնագետների կրթության եւ գեներացման վրա: Եվ եթե Հայաստանը դեռ չի հասել Ձեր ասած կրիտիկական պահին, ապա շատ մոտ է նրան:
-Ինչ-որ բան արվու՞մ է այդ ուղղությամբ:
-Այո, իհարկե, բայց դրա համար ժամանակ է հարկավոր: Հույսով եմ, որ մի 3-4 տարուց հետո նման խնդիրները կլուծվեն: Իհարկե, կան նաեւ այլ խնդիրներ: Օրինակ, որոշ ապրանքների` սարքավորումների ներմուծման հարկերը: Առաջինը` շատ ժամանակ է պահանջվում դրա համար եւ, չգիտես` ինչու, կան մի շարք մոտեցումներ այդ առումով: Իմ կարծիքով, Հայաստան ներդրումներ գրավելու համար պետք է ուշադրություն դարձնել հարկային եւ մաքսային օրենսդրությունների վրա: Հայաստանում բիզնես ծավալող ընկերություններն իրենց գործունեության հենց առաջին օրվանից գտնվում են հարկային տեսչության ուշադրության կենտրոնում:
Ահա մի օրինակ` կապված մաքսատան հետ: Որոշ ժամանակ առաջ մենք երկիր ներմուծեցինք սարքավորումներ` նախատեսված օնլայն ռեժիմում վիդեո-կոնֆերանսներ վարելու համար: Ինչպես հայտնի է, մաքսային տուրքը տրվում է ապրանքի մաքսային գնից: Մենք վճարեցինք նույն գինը, ինչ անցած անգամ` չորս տարի առաջ, միեւնույն սարքավորումների համար, չնայած, որ նման համակարգերը շատ շուտ են հնանում, եւ դրանց գինը շատ շուտ ընկնում է… Պետությունը պետք է ստեղծի այնպիսի հարկային եւ մաքսային ռեժիմներ, որոնք կգրավեն Հայաստան կատարվող ներդրուները, այլ ոչ թե` կվանեն պոտենցիալ ներդրողներին:
Բավականին շատ ուշադրություն պետք է դարձնել նաեւ ադմինիստրատիվ հարցերին: Եվ եթե այժմ փորձենք դասակարգել խնդիրները, ապա առաջինը կլինի` մասնագետների պակասը եւ երկրորդը` հարկային եւ մաքսային խնդիրները:
-Այսինքն, խնդիրը` օրենքների թերի լինելու փաստն է:
-Խնդիրը, երեւի թե, նրանում է, որ միջին կարգի յուրաքանչյուր պաշտոնյա փորձում է առաջ քաշել իր օրենքները… Նշեմ նաեւ հաղորդակցությունները: Չնայած ՙԼայկոս-Հայաստան՚-ը ոչ մի խնդիր չունի հաղորդակցությունների հետ, քանի որ պետությունը մեզ թույլատրել է օգտվել մեր իսկ արբանյակային կապից, առանց որի մենք չէինք կարողանա աշխատել: Բայց ես գիտեմ, որ մի շարք փոքր եւ միջին ՏՏ ընկերություններ ինտերնետի հետ կապված շատ խնդիրներ ունեն: Չնայած լուրեր են տարածվել, որ շուտով այդ խնդիրը կլուծվի, եւ իրավիճակը կտրուկ կփոփոխվի: Ես լսել եմ, որ շուտով Հայաստանում կսկսի գործել շատ արագ ինտերնետ կապ: Դա շատ կարեւոր է արտաքին աշխարհի հետ կապ պաշտպանելու համար, հատկապես մեր բնագավառում:
«Դելովոյ էքսպրես»
Լրահոս
Տեսանյութեր
Հայկ Դեմոյան. Արարատ Միրոզյանի երեկվա ասածը քրեորեն հետապնդելի հերթական գործողությունն է
