Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Թեղուտի հանքավայրի շահագործման վերաբերյալ կառավարության կայացրած որոշումն անժամանակ էր: Խնդրի վերաբերյալ քննարկումները դեռևս չէին ավարտվել, տեսակետներն իրար չէին համընկնում, հարցի շուրջ կոնսենսուս չէր ձևավորվել»: Այսօր Էկոլոգիական հասարակական դաշինքի (որում ներառված է 35 ՀԿ) և «Գործընկերություն հանուն բաց հասարակության» (կազմված 63 ՀԿ-ից) կողմից կազմակերպված հանրային քննարկման ժամանակ նման տեսակետ հայտնեց «Թրանսփերենսի Ինթերնեյշնլ» կազմակերպության հայաստանյան գրասենյակի ղեկավար Սոնա Այվազյանը:

Ի պատասխան դիտարկմանը, «Արմենիա քափր փրոգրամ» ընկերության գործադիր տնօրեն Գագիկ Արզումանյանը նկատեց, որ այս հարցի վերաբերյալ երբևէ կոնսենսուս չի ձևավորվի, իսկ դժգոհողներ միշտ էլ լինելու են: Նրա խոսքով, հասարակական սեկտորը պետք է ոչ թե մերժի այդ ծրագիրը, այլ աջակցի դա այնպես իրականացնել, որ հնարավորինս քիչ վնասներ պատճառի շրջակա միջավայրին, իսկ որ Թեղուտը երբևէ պետք է շահագործվեր, դա, ըստ գործադիր տնօրենի, անխուսափելի է և կասկածից վեր:

Ներկա բնապահպաների խոսքով, Թեղուտի պղնձամոլիբդենային հանքավայրի շահագործման ծրագիրը մշակվել է օրենսդրական բազմաթիվ խախտումներով, և շատ գործոններ հաշվի չեն առնվել: Ի պատասխան դրան, ընկերության գործադիր տնօրենն ասաց, որ ծրագիրը շահագրգիռ բոլոր գերատեսչությունների կողմից փորձագիտական դրական եզրակացություն է ստացել: Ելույթ ունեցողների մտավախություններից մեկն էլ վերաբերում է ընկերության «պարտավորությունների չկատարման» ունեցած փորձին: «Ընկերությունը մինչ օրս ինչ արել է, ստանձնած պարտավորությունները չի կատարել: Բերեմ մի օրինակ: 2006-ի տվյալներով Ալավերդու պղնձաձուլարանի շահագործման արդյունքում մթնոլորտ է նետվել 26.7 հազար տոննա ծծմբի երկօքսիդ, 2005-ի համեմատ այդ ցուցանիշը մեծացել է, մինչդեռ ընկերությունը պարտավորվել էր արտանետումներ քանակը կրճատել կրկնակի չափով»,-ասաց «Կանաչների միություն» ՀԿ-ի նախագահ Հակոբ Սանասարյանը, ավելացնելով, որ ձուլարանի լվացման բաժանմունքի համար անհրաժեշտ սարքավորումները մինչ օրս ձեռք չեն բերվել: Նրա թվարկած օրինակներն այսքանով չսահմանփակվեցին:

Հակադարձելով ընդդիմախոսներին, Գ. Արզումանյանն էլ թվարկեց այն հնարավոր տնտեսական օգուտները, որոնք կարձանագրվեն հանքավայրը շահագործելիս, իսկ պատճառած վնասների փոխհատուցման չափից դժգոհողներին, նա ասաց, որ պատճառը պետք է փնտրել հայաստանյան օրենսդրության մեջ: «Մենք հաշարկներ անելիս առաջնորդվել ենք «Ընդերքի օգտակար հանածոների շահագործման մասին» և «Վարչական իրավախախտումներ մասին» օրենքներով»,-ասաց Գ. Արզումանյանը:

Նշենք, որ քննարկմանը մասնակցելու հրավերք են ստացել պետական կառույցների 27, գիտակրթական կազմակերպությունների 3, մասնավոր և միջազգային ընկերությունների ավելի քան 10 ներկայացուցիչներ: Պետական մարմինների և կուսակցությունների ղեկավարները չէին արձագանքել հրավերին: Քննարկման նախաձեռոնղները պատրատել էին բաց նամակ ուղղված հանրապետության նախագահին, վարչապետին, ԱԺ նախագահին, բնապահպանության, առևտրի և տնտեսական զարգացման նախարարներին, ACP և ՎՏԲ ՓԲԸ-ների տնօրեններին, «Հազարամյակի մարտահրավերներ» Հայաստան ծրագրի շահառուների խորհրդին:

«Գտնում ենք, որ անընդունելի է հասարակական անհամաձայնության պայմաններում շտապողական որոշում կայացնել հանքավայրի շահագործման վերաբերյալ` հաշվի չառնելով բազմաթիվ մասնագետների ու կազմակերպությունների կողմից հնչեցված մտահոգությունները»,-նշված է նամակում: Նամակի ներքո ստորագրածները կոչ են արել շտապ միջոցներ ձեռնարկել հանքավայրի տարածքում սկսած աշխատանքները կասեցնելու համար, ինչպես նաև իրականացնել անկախ փորձաքննություն շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության վերաբերյալ: 

Վաղը Ազգային Ժողովում ևս լսումներ կկազմակերպվեն Թեղուտի հանքավայրի շահագործման վերաբերյալ:

Հիշեցնենք, որ հոկտեմբերի 1-ի հերթական նիստում գործադիրը որոշում կայացրեց Թեղուտի պղինձ-մոլիբդենային հանքավայրի 25 տարով շահագործման լիցենզիա տրամադրել «Արմենիա քափր փրոգրամ» ընկերությանը: Այն նախատեսում է Վնեշտոգբանկից ստանալ 200 մլն դոլարի վարկ` հանքավայրի շահագործման համար: «Արմենիա քափր փրոգրամ» ընկերությունը հիմնվել է 1997թ. Ալավերդու լեռնամետալուրգիական կոմբինատի բազայի վրա: Այն մտնում է Վալեքս ընկերությունների խմբի մեջ: Ընկերության բաժնետոմսերի 80,74 տոկոսը պատկանում է Լիխտենշտեյնի Vallex F. M. Establishment ընկերությանը, մնացած 19,26 տոկոսը` «Արմենիա քափր փրոգրամ» ընկերության գլխավոր տնօրեն Վալերի Մեջլումյանին: