Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ծնողներն իրավունք ունեն և պարտավոր են հոգ տանել իրենց երեխաների դաստիարակության, առողջության, լիարժեք ու ներդաշնակ զարգացման և կրթության համար:

ՀՀ Սահմանադրություն (2005 թ.), Հոդված 36.


Սիրու՞մ եք երեխաներին». Շատերս կպատասխանենք`«Այո, դե իհարկե»:
Որքանո՞վ ենք անկեղծ մեր պատասխանում: Փորձենք պարզել` ուսումնասիրելով, թե ի՞նչ ենք առաջարկում մեր երեխաներին, ի՞նչ չափով ենք բավարարում նրանց ֆիզիկական, հոգեվոր և այլ պահանջները:

Մեր հանրապետությունը կտրուկ շրջադարձ կատարեց ԽՍՀՄ-ից դեպի անկախ Հայաստան և այդ փոփոխությունների «փորձարկման» առարկան դառան նաև մեր երեխաները: Միանման դպրոցական համազգեստ, գորշ հագուստ, գրենական պիտույքներ և խաղալիքներ, պետական միանման մանկապարտեզներ և դպրոցներ: Սա խորհրդային միության շրջանի երեխայի միջավայրն էր: Այսօր մեծ է ընտրությունը` տարբեր գների և ճաշակների հագուստ, խաղալիքներ, քաղցրավենիք, մանկական սրճարաններ, նույնիսկ` մասնավոր և պետական մանկապարտեզներ ու դպրոցներ: Լայն ընտրությունն, իհարկե, շատ լավ է, եթե հաշվի չառնենք, որ այն ավելի է ընդգծում սոցիալական երկփեղկվածությունը, ինչը չի կարող չանդրադառնալ երեխայի հոգեկան աշխարհի վրա:

Արտասահմանից ընդօրինակված մասնավոր մանկապարտեզի և դպրոցի գաղափարը մեզանում յուրահատուկ դրսևորում է ձեռք բերել: Մասնավոր մանկապարտեզ և դպրոց են հաճախում մեծամասամբ այն երեխան, ում մայրը աշխատում է, որ ամուսնուն օգնի հոգալ ընտանեկան բյուջեի հոգսերը: Պատճառը պարզ է` ի՞նչ անի մայրը, երբ անվճար պետական դպրոցը չունի «երկարօրյա», կամ էլ երեխան կարող է երկրորդ կամ երրորդ հերթով ստիպված լինել հաճախել դպրոց: Իսկ եթե հաշվի առնենք պետական դպրոցներում վերջերս «մոդայիկ» դարձած աշակերտին «պարապել տալու» անհրաժեշտությունը, ապա ծնողը պետք է ծախսի նույն չափի գումար, որքան արժե մասնավոր դպրոցում ուսումը:

Պետական դպրոցում կողք-կողքի սովորում են և շքեղ մեքենաներով դպրոց ուղեկցվող, և մեծ եղբորից կամ քրոջից մնացած հնամաշ հագուստ «ժառանգած» երեխաններ: Չնայած` որոշ դպրոցներ այս հարցի լուծումը մասամբ գտել են: Բացվում են «էլիտար» և սովորական դասարաններ: Առաջինը հարուստների, երկրորդը` «մյուսների» երեխաների համար: Պարզ է, որ էլիտար դասարաններում դասավանդում են լավագույն ուսուցիչները և այլն:

Ինչ վերաբերում է մանկապարտեզներին, ապա այստեղ նմանատիպ խնդիր կա: Ժամը 18.00-ից (լավագույն դեպքում) հետո պետական մանկապարտեզներում երեխա չկա: Դեռ ավելին. հայտնի են դեպքեր, երբ մանկապարտեզում ծնողից լրացուցիչ գումար են պահանջում (ոչ օրինական), որ երեխան մնա մանկապարտեզում ժամը 16.00-ից հետո: «Չվճարած» երեխաներին նշված ժամից հետո մեկուսացնում են խմբից: Ի դեպ, պետական մանկապարտեզներից մեկում երկու «էլիտար» խումբ է բացվել ապահոված ծնողների երեխաների համար: Այսինքն, մինչ հարուստի երեխան կողքի սենյակում տապակած հավ ու կոտլետ է ուտում և շքեղ պայմաններում խաղ անում, աղքատինը` ոսպ ու բրնձով մի կերպ կշտանում է և չունի քնելու հնարավորություն, քանի որ այդ խմբում նույնիսկ մահճակալներ չկան:

Իսկ հիմա խոսենք մեր երեխաների առողջության ապահովման մասին:
Հիշու՞մ եք «սովետական» դպրոցի ճաշարանը: Կաթ, մածուն, հացաբուլկեղեն… Այսօրվա դպրոցական ճաշարաններում կարելի է հանդիպել գազավորված ըմպելիքներ, կարտոֆիլի չիփսեր, անհայտ ծագման շոկոլադներ: Մի խոսքով` երեխայի առողջությանը ոչ օգտակար սննդամթերք:

Մանկական պոլիկլինիկաներն էլ առանձին խոսելու թեմա են: Եթե երեխան մի քանի օր չի հաճախում մանկապարտեզ, ապա ծնողը պետք է «շրջապատի թուղթ» ներկայացնի, որի համար դիմում է մանկական պոլիկլինիկա: Սա նորություն չէ: Նորամուծությունն այն է, որ ամեն անգամ այդ թուղթը ստանալու համար երեխայի հետանցքից քերուկ է վերցվում` այսպես կոչված «ճիճվի հետազոտության» համար: Այսինքն, եթե երեխան ամեն ամիս հարբուխով հիվանդ լինի և չգնա մանկապարտեղ մի քանի օր, նա պետք է ամեն անգամ այդ հետազոտությունն անցնի: Դեռ ավելին, ծնողը իրավունք չունի իր երեխային հետազոտել այլ բժշկական հաստատությունում (որին գուցե ավելի է վստահում) և պատասխանները ներկայացնել մանկական պոլիկլինիկա: Այս ամենից հետո ավելորդ եմ համարում նույնիսկ խոսել երեխային դպրոց կամ մանկապարտեզ ընդունելու համար անհրաժեշտ բժշկական փաստաթղթի համար սենյակից-սենյակ քաշքշուկի, երբեմն երկու և ավելի օր տևող գործընթացի մասին, որ լի է կոռուպցիոն ռիսկերով: Հոգնած և նյարդայնացած ծնողը պատրաստ է ցանկացած գումար վճարել, միայն թե շուտ ազատվի այս ամենից: Սակայն, մի կողմ թողնելով կոռուպցիայի խնդիրը, ծնողների ուշադրությունը դարձնենք մեկ այլ` երեխայի կյանքի համար վտանգավոր ռիսկի մասին: Այսպես` եթե քաշքշուկից խուսափելու համար երեխան «իրական» բժշկական զննում չի անցնում, առկա է երեխայի մոտ առկա հիվանդության չհայտնաբերման վտանգը: Չմոռանանք, որ կան հիվանդություններ, որոնք հնարավոր է բուժել սկզբնական շրջնում: Հետազոտումից խուսափելը կարող է աղետալի հետևանքներ ունենալ:

Եթե հոդվածից տպավորություն ստեղծվեց, որ հարուստ խավի երեխաները երանության մեջ են, ապա սխալվում եք: Նրանք էլ են ստիպված ծխախոտի ծուխ կուլ տալիս մանկական սրճարանում ծնունդ նշելիս (ի՞նչ գործ ունեն մանկական սրճարաններում մոխրամանները), ինտերնետային ակումբներում պարտքերի կուտակում, կախվածություն համակարգչային խաղերից և դրանցով` դասերի փոխարենում:

Առաց ձայնագրիչ սարքի, յուրաքանչյուր ծնող պատրաստ է արտահայտել իր վրդովմունքը և հազարավոր նման օրինակներ պատմել: Հարցը բարձրաձայնելուց` պարզ պատճառներով, վախենում են: Վախենում են, որ երեխայից «մուռ կհանեն»: Սակայն եթե բոլորը լռեն, ապա ինչպե՞ս կձերբազատվենք այս արատավոր, անարդարացի և երեխայի անհատի ձևավորման համար վտանգավոր երևույթներից:

Եկեք նորից մեզ հարց տանք. «Սիրու՞մ ենք երեխաներին»:

P.S. «Ընտանիքը հասարակության բնական և հիմնական բջիջն է: Ընտանիքը, մայրությունը և մանկությունը գտնվում են հասարակության և պետության հովանավորության ու պաշտպանության ներքո» (ՀՀ Սահմանադրություն, 1996 թ. Հոդված 32. ):
Չգիտես ինչու` 2005 թվականին Սահմանադրությունը խմբագրելիս, այս նախադասությունները այլևս չի ընդգրկվել նոր տեքստում: