Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Զեկույցում քննարկվում են ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության զարգացման ֆորսմաժորային սցենարները և հանձնարարություններ են տրվում ինչպես հայկական և ադրբեջանական կողմերին, այնպես էլ միջնորդներին: Ըստ հեղինակի, իր աշխատանքի նպատակն է եղել համոզել կողմերին, որ նրանցից ոչ մեկը չի կարող լրիվությամբ «հաղթել» ղարաբաղյան հակամարտության մեջ»,- ի պատասխան Թոմաս դե Վաալի «Ղարաբաղյան որոգայթ. Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության սպառնալիքները և երկընտրանքները» զեկույցի նշվում է ԼՂՀ ԱԳՆ վերլուծական ծառայության տարածած մեկնաբանության մեջ:

«Հունվարի կեսերին մի շարք ադրբեջանական ինտերնետ-ռեսուրսներում հրապարակվել է Թոմաս դե Վաալի զեկույցը` «Ղարաբաղյան որոգայթ. Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության սպառնալիքները և երկընտրանքները»: (զեկույցի նախաբանում նշվում է, որ այն հանդիսանում է որպես քննարկումների համար սևագիր տարբերակ):

Ավելի ընդարձակ համատեքստում հեղինակի նպատակն է եղել համոզել ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտության մեջ ներգրավված բոլոր կողմերին ներկայիս ստատուս քվոյի փոփոխության անհրաժեշտության մեջ: Հեղինակի խնդիրը բարդացել էր նրանով, որ ներկայիս իրավիճակը այս կամ այն չափով ձեռնտու է ինչպես հակամարտությանը անմիջականորեն ներգրավված կողմերին, այնպես էլ ուժի հիմնական կենտրոններին: Այս հանգամանքները ազդեցին, որպեսզի հեղինակը փաստարկներ և դրույթներ ներկայացնի, որոնք մեծամասամբ դեկլարատիվ բնույթ էին կրում և ամրագրված չէին իրական փաստերով ու հաճախ իրարամերժ էին:

Հեղինակի կողմից որպես հայկական կողմին համոզելու միջոց էր ընտրվել «ահաբեկման մարտավարությունը»(Scare Tactics): Մասնավորապես «Իրավիճակը տարածաշրջանում. հայկական կողմը» բաժնում հեղինակը փորձել է առավել մութ երանգներով պատկերել Հայաստանի զարգացման հեռանկարները` օգտագործելով հետևյալ ձևակերպումները` «Հայաստանի մեկուսացվածությունը», «Հայաստանի խոցելիությունը նրա փակ սահմանների ներսում», «Համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը Հայաստանի համար իրական վտանգ է ներկայացնում», «Այս տարի (2008թ.) սննդամթերքի և վառելիքի գները շարունակում են աճել», «Ռուսաստանը շարունակում է սուբսիդավորել գազի արտահանումը Հայաստան», «զարգացման տասնամյա եռուզեռը ավարտին է հասնում», «Հայաստանը մեկուսացման մեծ փուլ է մտնում» և այլն:

Միևնույն ժամանակ Ադրբեջանում իրավիճակը միանգամայն այլ կերպ է ներկայացվում. «Շնորհիվ նավթի իր մեծահարուստ պաշարների, Ադրբեջանը փոխվում է աչքի առաջ», «երկրի միջազգային հեղինակությունը այսօր անհամեմատ ավելի ծանրակշիռ է», «Բաքվում մեծաշուք ռազմական շքերթ է տեղի ունեցել», « Ադրբեջանը ամբողջ աշխարհին ցուցադրեց իր նոր ձեռք բերած ռազմական հզորությունը»: Նմանատիպ հունով է ընթանում Ադրբեջանի և Հայաստաի ռազմական ներուժի համադրությունը: Ադրբեջանի դեպքում հեղինակը օգտագործում է այնպիսի պնդումներ, ինչպիսիք են «2008թ. Ադրբեջանի ռազմական բյուջեն երեք անգամ գերազանցեց Հայաստանի ռազմական բյուջեին», «Ադրբեջանը մեծ քանակությամբ նոր ռազմական տեխնիկա է գնում», «ամերիկյան և թուրքական հրահանգիչները անձնակազմի հետ նախապատրաստական աշխատանքներ են տանում»:

Իսկ Հայաստանը արժանացել է միայն մեկ դրական գնահատականի` «հայկական զինված ուժերում գոյություն ունեն ավելի խոր ռազմական ավանդույթներ, և նրանք շարունակում են հայկական հասարակության մեջ գլխավոր դեր խաղալ»: Սակայն այն անմիջապես հարթաչափվել է այն պնդումով, որ «դա իր հերթին բերում է տնտեսության մեջ կաշառակերության և աղճատման»:Պետության ռազմական հզորությունը ռազմագիտական հետազոտությունների ամենաարդիական խնդիրներից է: Այս խնդրի լուծման մեթոդաբանությունը դյուրին չէ, քանի որ հարցը վերաբերվում է տարբեր ռեսուրսներ բնութագրող տարաբնույթ ցուցանիշների:

Տեխնիկական առումով երկու երկրների պոտենցյալների համադրությունը զեկույցի հեղինակի կողմից իրականացվել է` սահմանափակվելով ՌՕՈՒ ավիացիոն կայանատեղիների և համազարկային կրակի խոշոր տրամաչափի ռեակտիվ կայանքների համեմատությամբ, որի արդյունքում հեղինակը եկել է այն եզրակացության, որ «հայկական ԶՈՒ տեխնիկական բազան անհամեմատ ավելի համեստ է»:

Միաժամանակ պետության ռազմական հզոորությունը իր մեջ է ներառում մի քանի պոտենցիալներ` տնտեսական, գիտական, բարոյա-հոգեբանական, սոցիալական: Հեղինակը նշվածներից միայն երկուսին է անդրադարձել, այն էլ` մակերեսորեն: Իսկ առանց նշված ոլորտների ամբողջության վերլուծության, հազիվ թե հնարավոր է օբյեկտիվ գնահատական տալ Հայաստանի և Ադրբեջանի ռազմական հզորությանը:

Նմանատիպ համեմատությամբ հեղինակը ձգտում է գլխավոր դերակատարներին տանել ստատուս քվոի պահպանման անհնարին լինելու մտքին, քանի որ «պարտված կողմը ավելի ու ավելի վստահ է զգում և անհամբերությամբ տենչում է փոխել այն իր օգտին»:
Միևնույն ժամանակ զգուշանալով, որ տվյալ զեկույցում ներկայացված իրավիճակի վերլուծությունը կարող է Ադրբեջանում ռևանշիստական ուժերի օգտին գործել` զեկույցի հեղինակը նախազգուշացնում է նրանց խուսափել շտապ եզրակացություններից. «Այս վերլուծության վերջում կցանկանայի ասել, որ Ադրբեջանի համար հակամարտության ռազմական լուծման ռեալ իրականացում գոյություն չունի, և որ ռազմական հարձակումը կարող է երկրի համար ողբերգության վերածվել»:

Զեկույցում նաև քննարկվում են պատերազմի երեք հավանական տարբերակներ (սցենարներ): Ռազմական տեսանկյունից տվյալ մոդելավորումը հազիվ թե հետաքրքրություն ներկայացնի, քանի որ մակերսային բնույթ է կրում և վեր է ածվում ընդհանուր արտահայտությունների:

Ընդհանուր առմամբ Թոմաս դե Վաալը, լիովին արդարացնելով իր ազգանունը, փորձագետ-խաղաղարարի դիմակի տակ փաստորեն կոչ է անում Ադրբեջանին նոր մեծ պատերազմ սանձազերծել Հարավային Կովկասում: Միևնույն ժամանակ նրան թվում է, որ նա և իր նմանները դրա համար ոչ մի պատասխանատվություն չեն կրելու: Բայց դա նրան միայն թվում է … »