Ձեր վստահելի աղբյուրը

Panorama.am-ի հարցազրույցը Փաստահավաք խմբի անդամ, կոալիացիայի ներակայցուցիչ Ռոբերտ Ավագյանի հետ

-Պարոն Ավագյան, վերջին շրջանում Փաստահավաք խումբն ինտենսիվ տեղեկատվական հոսքերի առանցքում է: Տարբեր մեկնաբանություններ են հնչում: Ինչպիսի՞ն է Ձեր գնահատականը ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ:

-Մեծ սիրով: Իհարկե, արտաքնապես ամեն ինչ սկսվեց նրանից, երբ «Հայկական ժամանակ» թերթում արտահոսք եղավ: Սակայն ուզում եմ հայտնել, որ նախ` ես այդ փաստաթղթի տակ չեմ ստորագրել, և երկրորդ` հարցը հանրայնացնելը, դրան քաղաքական աստառ տալը, դեռ չի նշանակում իրավաբանական գնահատական տալ: Որովհետև այնտեղ, եթե դուք ուշադիր կարդաք, կտեսնեք, որ այնտեղից չի բխում, որ նռնակը Համլետ Թադևոսյանի ձեռքում է եղել, և մահվան պատճառը դա է եղել: Հետո` անկախ այն բանից, թե Վահե Ստեփանյանը դուրս կգար, թե դուրս չէր գա, ես, բոլոր դեպքերում, արդեն որոշել էի այդտեղից դուրս գալ, որովհետև Անդրանիկ Քոչարյանն արդեն անձնական դաշտ էր մտել: Եվ ոչ թե այսօր, ոչ թե այն ժամանակ, երբ մենք որոշեցինք արձակուրդ գնալ: Այլ այն ժամանակվանից, երբ ես կարծիք եմ հայտնել, և այդ կարծիքը չի համընկել պարոն Անդրանիկ Քոչարյանի կարծիքի հետ: Այսինքն` այն փողոցային կարգախոսը, որ «ով մեզ հետ չէ, մեր թշնամին է», պարոն Անդրանիկ Քոչարյանը ցանկացել է կիրառել Փաստահավաք խմբում: Երբ որ պետք էր գնալ, օրինակ, զինվորական մաս, կամ տարբեր գործողություններ կատարել, ես երբեք չեմ ասել` ոչ, բայց երբ որ մենք հրավիրում էինք վկային և ես էի հարց տալիս, անպայման նրանք «քիթը խոթում» էին և ասում` ինչու՞ ես այդ հարցը տվել, այսպես պետք է ձևակերպվի և այլն: Ես, իհարկե, միշտ էլ պատասխան տվել եմ: Բայց այն, որ Արմեն Հարությունյանն ասում է, թե ես գլադիատոր պետք է ուղարկեմ Փաստահավաք խումբ, ուզում եմ ասել` մենք էն գլխից գլադիատոր ենք եղել, բայց դիմացել ենք: Ինչպես մեր հարգելի Վարդան Պետրոսյանն է ասում (իսկ ես իրեն որպես դերսաան հարգում եմ ամենավերջում, որովհետև ես նրան համարում եմ և’ քաղաքական, և’ հասարակական գործիչ, և’ շատ նրբանկատ անձնավորություն), իր ներկայացումներից` «ասեցինք քո ծառան ենք, չասեցինք, քո նեգրն եք»: Երբ ես տեսա, որ անհնար է այլևս Անդրանիկ Քոչարյանի հետ աշխատելը, ես որոշեցի չը-գը-նալ: Ընդ որում, ես իրեն միշտ էլ ասել եմ` Անդրանիկ, մենք այստեղ շատ կարևոր միսիա ենք կատարում, խնդրեմ, ես բերել եմ քեզ իմ գրքերը, նվիրում եմ, եկեք` մարդկային համընդհանուր արժեքներ գոյություն ունեն, դրանցից այն կողմ դուրս չգանք` անկախ նրանից, թե ով ինչ կարծիքի է: Բայց ես տեսա, որ չի ստացվում:

-Դուք ասացիք, որ չեք ստորագրել Համլետ Թադևոսյանի մահվան հանգամանքներին վերաբերող զեկույցի տակ:

-Ես և իմ կոլեգա Գևորգ Թովմասյանը չենք ստորագրել:

-Իսկ ինչպե՞ս է այն ուղարկվել հանձնաժողովին:

-Ես Վահե Ստեփանյանին բացատրում էի, որ դա այն փաստաթուղթը չէ, որից հանգամանքներն են բխում և որը պետք է ստորագրել, որովհետև այնտեղ նաև գնահատականներ են տրվել: Մի բան, որի իրավունքը մենք չունեինք: Մենք պետք է փաստերը հավաքեինք, այլ ոչ թե գանահատականներ տայինք: Եվ այս օր, երբ ասում են, իբրև թե այդ փաստաթուղթը մահվան հանգամանքներ է բացահայտել, այդպես չէ: Իմ գլխին այդքան էլ շատ մազ չկա, և եթե ես ասեմ, որ գնացի շատ մազ ունեցողների մրցույթին հաղթեցի, ու «Հայկական ժամանակը» տպի, մյուս թերթերն էլ շեփորահարեն, դա դեռ չի նշանակում, որ դա այդպես է: Ես զարմանում եմ, այն անձանց վրա, ովքեր ստորագրել են` նույն պարոն Ստեփանյանի, նույն Անդրանիկ Քոչարյանի և Սեդա Սաֆարյանի վրա: Նրանք պետք է արիություն ունենային և հանդես գային հայտարարությամբ` ասելով` հարգելի տիկնայք և պարոնայք, դուք այդ փաստաթղթին ավելի մեծ նշանակություն եք տալիս, ուռճացնում եք այն: Որովհետև այն առարկությունները, որոնք որ եղան Հատուկ քննչական ծառայության կողմից և տպագրվեցին «Առավոտ» թերթում, դրանք միայն չնչին մասն էր այն պատճառների, որը հաշվի առնելով, մենք չենք ստորագրել այդ փաստաթղթի տակ:

- Իսկ ձեր արձակուրդի մեկնելն ինչո՞վ էր պայմանավորված:

-Այդ արձակուրդը պայմանավորված էր նրանով, որ Համելտ Թադևոսյանի մահվան հանգամաների վերաբերյալ այդ տեքստը անընդհատ քննարկվում էր: Այդ տեքստի հետ կապված` պարոն Ստեփանյանը կոնսուլտացիաներ էր անում և’ նրանց հետ, և’ մեզ հետ: Դա բնական է: Ընդ որում, պարոն Ստեփանյանը ոչ թե կատարում էր Լեոպոլդ կատվի դերը` «давайте жить дружно», ինչպես գրել էր թերթերից մեկն ու ասել, թե նա պետք է հավասարակշռեր փաստերը և այլն: Նա ցանկացել է, որպեսզի կոնֆլիկտներ չլիներն, բայց միշտ էլ իր կարծիքն ունեցել է: Չլինելով Վահե Ստեփանյանի փաստաբանը, որովհետև նա դրա կարիքը չունի, ասեմ, որ նա նաև մեր կարծիքն էր հաշվի առնում: Եվ երբ որ որոշվեց, որ այնուամենայնիվ այդ տեքստը պետք է ուղարկվի, ես դեմ եղա դրան: Ահա այստեղ ինձ անընդհատ համոզում էին, որ ես ստորագրեմ: Բայց ես չէի ստորագրում: Այդ ժամանակ արդեն իսկ կոնֆլիկտ կար իմ կոլեգա Գևորգ Թովմասյանի և Անդրանիկ Քոչարյանի միջև: Հետո նա հարձակվեց ինձ վրա: Անձնական վիրավորանքներ և այլն, և այլն` հաշվի չառնելով, որ ինքը նոր է ավարտել իրավաբանական ֆակուլտետը, իսկ այն հարցերը, որոնք կապված են դիակի զննության, տեղազննության, փորձաքննությունների հետ, վաղուց եմ ուսումանսիրում: Ես դեռ 1972 թվականին Մոսկվայում` Սովետական Միության մեջ առաջին անգամ, պաշտպանել եմ «Ինքնասպանության հասցնելը որպես քրեորեն պատժելի արարք» թեմայով, որտեղ առանձին գլուխ եմ հատկացրել ինքնասպանության հասցնելու նախաքննության հետ կապված հարցերին: Նա բոլորովին հաշվի չէր առնում սա, և անընդհատ անձնական վիարվորանքներ էր տեղում: Ես էլ, իհարկե, ոչ թե չէի կարող նրան պատասխանել, այլ գիտակցելով, որ այստեղ միսսիա եմ կատարում, անընդհատ բացատրում էի` կան համամարդկային արժեքներ, մենք կարող ենք տարբեր կարծիքների լինել, բայց եկեք չիջնենք ցածր մակարդակի: Բայց մարդը չհասկացավ: Քանի՞ ամիս կարելի էր այդպես դիմանալ: Իսկ այն, որ ասում են, թե այդ ինչպե՞ս եղավ` հենց բացահայտեցին Համլետ Թադևոսյանի մահվան հնագամանքները, իշխանությունները միանգամից որոշեցին, փակել փաստահավաք խումբը, ապա այստեղ միայն արտաքնապես կարելի է պատճառական կապ տեսնել: Դա նույնն է, երբ մեկի զենքից մեկ ուրիշը մարդ սպանի, բայց մեղադրեն զենքի տիրոջը: Իրականում դա բացարձակապես այդպես չէ: Սա` մեկ: Եվ երկրորդը` ես իրենց բացատրել եմ, նույն Անդրանիկ Քոչարյանին, Ստեփանյանին և Սեդա Սաֆարյանին, որ հարգելիներս, նախագահի կարգադրության մեջ գրված չի, որ դուք պետք է միջանկյալ զեկույց ուղարկեք: Այնտեղ գրված է, որ փաստահավաք խումբը վերջում է զեկույց տալիս: Դուք ինչու՞ եք հիմա ուղարկում: Եվ եթե իրենք ինձ լսեին, ես այնտեղ կլինեի: Եվ եթե ես այնտեղ լինեի, նրանց, համենայնդեպս` Անդրանիկ Քոչարյանին հնարավորւթյուն կտայի բացահայտեր մնացած ինը զոհվածների մահվան հանգամանքները: Եվ քանի որ ինքը շատ խելոք է, կգնար առաջ, նաև կբացահայտեր, թե Բեն Լադենը որտեղ է, ու 50 մլն դոլար կշահեր: Բայց այսօր երբ մենք այդպիսի կրախի առաջ ենք կանգնել, և դա իշխանությունները չեն արել: Իշխանությունները չգիտեն էլ, որ ես դուրս գալու որոշում եմ ընդունել: Ինձ համար նշանակություն չունի, թե իշխանություններն ինչ կարծիքի են: Ես անկախ փորձագետի կարգավիճակով եմ և որոշել եմ դուրս գալ, ու ոչ ոք չի կարող ինձ ասել, մնա, դուրս մի արի: Պարզապես, ես կարծում եմ, իրենք սխալ հաշվարկներ արեցին, և ստացվեց այն, ինչ ստացվեց:

- Սխալ հաշվարկ ասելով` ի՞նչ նկատի ունեք:

- Սխալ հաշվարկ ասելով նկատի ունեմ այն, որ մինչ այդ էլ նրանք արտահոսք են տվել: Համմարբերգի, Պրեսկոտի, Կոլոմբիեյի հետ հանդիպումների ժամանակ և Սեդա Սաֆարյանը և Անդրանիկ Քոչարյանն ասում էին այնպիսի բաներ, որոնք հրապարակման ենթակա չեն: Կարգադրության մեջ գրված է, որ մենք աշխատում ենք փակ ռեժիմով: Եվ ես նույնիսկ այն ժամանակ` իրենց ներկայությամբ, ասել եմ` հարգելի պարոն Քոչարյան, նախագահ Սերժ Սարգսյանի կարգադրության մեջ գրված չէ, որ փակ ռեժիմը չի տարածվում Պրեսկոտի և Կոլոմբիեյի վրա: Այսինքն` այդ գործելակերպը նրանց մոտ եղել է: Երբ այդ արտահոսքը եղավ, և երբ այդ հարցը բարձրացվեց, ես ասացի` տեսեք, թե ինչ եք արել: Սեդա Սաֆարյանն ասում է` իսկ ի՞նչ կա դրա մեջ, հիմա եղածը եղած ա, ի՞նչ կա որ: Այսինքն` դրա մեջ ոչ մի արտառոց բան չեն տեսնում: Ավելին` այն լրատվամիջոցները, որոնք շեփորահարում են, թե խախտվել է նախագահի կարգադրությունը, նրանք չպետք է գնային արձակուրդ և այլն, նրանցից ոչ մեկը չի ասում` հարգելի տիկնայք և պարոնայք, այդ խախտումները սկսվեցին այն ժամանակ, երբ արտահոսք եղավ: Չեն դատապարտում դա, չեն ասում, որ` այո, Համլետ Թադևոսյանի մահվան հանգամանքները մեր «շերլոկհոլմսերը» բացահայտել են, բայց եկեք դատապարտենք, որ այդ արտահոսքը եղել է: Այսինքն միակողմանի են հարցին մոտենում:

- Եթե ամփոփելու լինենք, կարո՞ղ ենք ասել, որ Փաստահավաք խմբի գործունեությունը դադարում է և դադարում է Անդրանիկ Քոչարյանի պատճառով:

-Միանշանակ: Եթե դադարի Փաստահավաք խմբի գործունեությունը, որովհետև ես չգիտեմ մյուսներն ինչպիսի որոշում կընդունեն, ապա դրա հիմնական մեղավորը Անդրանիկ Քոչարյանն է, որը իր կանոնագրքով ցանկացավ մտնել ուրիշի եկեղեցի և ցանկացավ, որ մենք բոլորս իր կանոններով շարժվենք:

-Դուք նշեցինք, որ ցանկություն ունեք դուրս գալ…

-Ցանկություն չունեմ: Ես արդեն դուրս եմ եկել` անկախ նրանից` կոալիցիան իմ գլուխը կշոյի, թե՞ ոչ: Որովհետև անկախ փորձագետ եմ և այդ որոշումն արդեն ընդունել եմ:

-Իսկ մյուս երեք անդամները շարունակու՞մ են պաշտոնավարել:

-Դա իրենց գործն է: Մենք ապրում ենք ազատ երկրում, և յուրաքանչյուր ոք իր համար ազատ որոշումներ է կայացնում:

-Պարոն Ավագյան, ի՞նչ եք կարծում, հնարավոր է Փաստահավաք խումբը կարողանա վերադառնալ բնականոն աշխատանքին:

-Ես չեմ կարծում: Չեմ կարծում, որ հնարավոր լինի: Գիտե՞ք, ինձ նաև զարմացնում են մեր լրատվամիջոցները, որոնք կարող էին դրական դեր խաղալ և ոչ թե ուռճացնել փաստերը, հարձակվել կոնկրետ անձանց վրա: Օրինակ, թերթերից մեկը գրել է, թե քանի որ Ավագյանն իր տեսակետն է հայտնել, դա նշանակում է, որ դրանով իսկ Ավագյանը բացահայտել է իշախնություննների պլանը` տապալելու փաստահավաք խմբի աշխատանքները:

-Այսինքն, ստացվում է, որ Դուք կարծիք արտահայտելու իրավունք չունե՞ք:

-Այո…