Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երևանի ավագանու ընտրություններն ավարտվեցին. ԿԸՀ-ն հրապարակեց նախնական տվյալները, որոնք պաշտոնական դառնալուց հետո դժվար թե լուրջ սրբագրումների ենթարկվեն: Ընտրությունների մասնակից ուժերը հանդես եկան հայտարարություններով` յուրաքանչյուրն իր մասով արձանագրելով կազմակերպչական այն բացթողումներն ու խնդիրները, որոնց ականատես են եղել, և, բնականաբար, արմատական ընդդիմությունը` ի դեմս ՀԱԿ-ի արձանագրեց, որ ընտրություններն անցել են «համատարած կեղծիքներով» և դրա արդյունքները պետք է անվավեր ճանաչվեն:

Վերը նշվածն ամբողջությամբ տեղավորվում է նախընտրական և ենթադրյալ հետընտրական զարգացումների տրամաբանության մեջ: Կանխատեսելի էին թե իշխանական ու չափավոր ընդդիմադիր կուսակցությունների արձագանքները, և թե արմատական ընդդիմության` ՀԱԿ-ի արձագանքն ընտրությունների ընթացքի և արդյունքների վերաբերյալ: Ավելին` ՀԱԿ-ի ներկայացուցիչները դեռևս նախընտրական քարոզչության վերջին օրը` մայիսի 30-ի հանրահավաքում, հայտարարեցին հունիսի 1-ին հանրահավաք անցկացնելու մասին` դրանով իսկ փաստելով, որ իրենց արձագանքը լինելու է հայաստանյան ընտրություններին արդեն իսկ բնորոշ կաղապարով` «կեղծել են և վերջ»:

Կարծում ենք, ընդդիմության այս արձագանքը որևէ աղերս չունի ընտրությունների արդյունքների հետ: Թեկուզ միայն այն պատճառով, որ հստակ չեն այն չափորոշիչները, որոնք ընդդիմության առաջնորդներին կարող էին «ստիպել» ընդունել իրենց պարտությունը: Հիշեցնենք, որ ՀԱԿ-ը նախընտրական շրջանում հայտարարում էր 60-80 տոկոս աջակցության մասին: Եվ, բնականաբար, ըստ ընդդիմության մոտեցման, ցանկացած արդյունք, որը չէր բխելու այս կանխատեսումից, «կեղծված է և նկարված»: Հասկանալի է, որ նման բան, այն է` ձայների 80 տոկոս մեկ ուժի օգտին, գործնականում անհնար է, և հետևաբար` ընդդիմության արձագանքն օրինաչափ է և կանխատեսելի:

Նկատենք, որ կանխատեսելի էին ու օրինաչափ նաև ընտրությունների ընթացքում բռնությունների, որոշակի իրավախախտումների ու անգամ ընտրակաշառքի դրևորումները: Դրանք ևս, անկախ այն բանից ստորին օղակների նախաձեռնության, թե վերին օղակների հրահանգի արդյունք են, հայաստանյան ընտրությունների անբաժան ուղեկիցներն են` սկսած 1995 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից: Եվ հասկանալի է նաև, որ նշված երևույթներն անհնար է մեկ օրում արմատախիլ անել: Այնպես որ` այս մասով ևս ընտրական գործընթացը որևէ ինտրիգ չէր պարունակում:

Այս ընտրություններում միակ ինտրիգն, ըստ էության, միջազգային դիտորդների գնահատականն էր: Ինչո՞ւ միայն միջազգային դիտորդների: Որովհետև տեղական դիտորդները` հասարակական կազմակերպությունները, մեծ մասամբ բազմիցս ապացուցել են քաղաքական այս կամ այն ճամբարին իրենց հավատարմությունը, և դրանով իսկ նվազեցրել են իրենց դիտարկումների օբյեկտիվության նկատմամբ հանրության վստահության մակարդակը: Հետևաբար` նրանց գնահատականներն ընտրական գործընթացի և հատկապես արդյունքների մասով գրեթե որևէ ինտրիգ չեն պարունակում: Մյուս կողմից, նախորդ տարվա նախագահական ընտրությունների և հատկապես հետընտրական զարգացումների փաստն ու դրանց առնչությամբ միջազգային դիտորդական առաքելություններին ներկայացված մեղադրանքներն օբյեկտիվորեն կարևորել էին Երևանի ավագանու ընտրությունների վերաբերյալ միջազգային դիտորնդերի գնահատականի հանգամանքը:

Մենք արդեն տեղեկացրել ենք, որ դիտորդները հանդես են եկել նախնական գնահատականով ու արձանագրել են, որ ընտրություններն ընդհանուր առմամբ անցել են եվրոպական չափանիշներին ու Հայաստանի օրենսդրության պահանջներին համապատասխան: Բնականաբար, դիտորդները նաև հայտնել են, որ ընտրությունները կատարյալ չէին և խոստացել են բացթողումների մասին խոսել ամփոփիչ զեկույցում: Սակայն տվյալ դեպքում մեզ հետաքրքրում է դիտորդների ընդհանրական եզրակացությունը, որն ըստ ամենայնի տեղավորվում է Հայաստանի ԿԸՀ մոտեցումներին` զուտ քվեարկության ընթացքի վերաբերյալ:
Կնշանակի` Երևանի ավագանու ընտրություններն իսկապես ավարտվել են և այժմ մնում է միայն սպասել արդյունքների մասին պաշտոնական տվյալներին:

Ինչ վերաբերում է հայաստանյան ընտրությունների հետ կապված մյուս ավանդական դրևորմանը` ընդդիմության կողմից բողոքական զանգվածի վրա հիմնվելով հետընտրական փուլում կրքերի բորբոքմանը, ապա չենք կարծում, որ այս դեպքում ավանդույթը կխախտվի: Բայց մյուս կողմից վստահ ենք, որ զարգացումները վերջին համապետական ընտրությունների սցենարով չեն ընթանա: Դրա համար առնվազն պետք է, որ կողմերից յուրաքանչյուրը կրկնի նախորդիվ դրևորած վարքը: Հաշվի առնելով հանրապետության ղեկավարության վստահեցումները` «մարտի 1»-ի չկրկնման վերաբերյալ, կարող ենք ենթադրել, որ գոնե իշխանությունները կխուսափեն նախկին սխալներից: Մնում է արմատական ընդդիմության գործոնը:

Այս դեպքում, իհարկե, կանխատեսումներն ու ենթադրություններն ավելորդ են: Արդեն նշեցինք, որ ընդդիմությունը նույն գետը մտնելու հայտ է ներկայացրել: Սակայն հորդորում և խորհուրդ ենք տալիս, որ այս փուլում ընդդիմությունը կենտրոնանա իր սխալների վերլուծության և հետևությունների վրա: