Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մշակութային, քաղաքակրթական ու կրոնական անհամատեղելիության մասին վկայող պնդումները հետևանքն են առանձին երկրների կողմից շրջանառվող այն քարոզչության ու գաղափարախոսության, որոնք իրականում ուղղված են արդարության, հավասարության ու ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի համար մղվող պայքարի դեմ: Նախօրեին երեկոյան Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ-Ասադի պատվին Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանի կողմից հրավիրված պաշտոնական ընթրիքի ժամանակ ունեցած ելույթում նման համոզմունք է հայտնել Սիրիայի նախագահը: Նրա խոսքերով, հենց այդ քարոզչությունն է քաղաքակրթությունների, մշակույթների, կրոնների և ազգերի հակամարտության ակունքը, որն, իր հերթին, աշխարհի տարբեր կետերում ապակայունացման օջախներ է ստեղծում և սպառնում անվտանգությանն ու խաղաղ գոյակցությանը: Բաշար ալ-Ասադն, այս առումով, մասնավորապես, առանձնացրել է Մերձավոր Արևելքում և Կովկասում առկա հակամարտությունները:

Խոսելով Սիրիայի մշակութային, քաղաքական, հասարակական կյանքում հայ համայնքի ունեցած անուրանալի ներդրման, այդ երկրի մշակութային ու կրոնական բազմազանության մեջ հայկական գործոնի դերի մասին` Բաշար ալ-Ասադն ասել է. «Այսօր մենք հպարտանում ենք հայկական արմատներ ունեցող Սիրիայի քաղաքացիներով, որոնք ակնառու դեր են խաղում Սիրիայի ընդհանուր կյանքի բոլոր ոլորտներում, հատկապես` արվեստի, երաժշտության, բժշկության, արհեստագործության և այլ բնագավառներում: Այս անքակտելի մշակութային միաձուլումը պատասխանն է քարոզվող այն մտքերին, գաղափարախոսություններին և ռասայական գործողություններին, որոնք ի հայտ բերեցին քաղաքակրթությունների, մշակույթների, կրոնների և ազգերի հակամարտության ակունքը, ինչը հանգեցրեց համաշխարհային անվտանգության և խաղաղության ապակայունացմանը աշխարհի բազմաթիվ վայրերում, հատկապես` Միջին Արևելքի, Կովկասի և Ասիայի տարածաշրջաններում: Այս կողմնակալ և անպատասխանատու քաղաքականությունները հանգեցրին պատերազմների և հակամարտությունների ծագմանը, որոնց բռնկումն անհեթեթ է քսանմեկերորդ դարում` իրավունքի, արդարության, հավասարության, ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքների տարածման համար ժողովուրդների մղած երկար պայքարից հետո»: Նախագահ ալ-Ասադն, առանց ավելորդ օրինակներ փնտրելու, մատնանշել է հայ-սիրիական դարավոր առնչություններն ու ջերմ հարաբերությունները, այնուհետև` ընդգծել, որ երկու ժողովուրդների համատեղ կրած բազմաթիվ փորձությունները «կրում են հանդուրժողականության արժեքներ` ապացուցելով, որ մշակույթների և կրոնների միջև երկխոսությունը, միաձուլումը, զանազանությունն ու համերաշխությունը հարստացնում են համամարդկային արժեքները»:

Ասելիքը վառ արտահայտելու նպատակով Բաշար ալ-Ասադը մատնացույց է արել մերօրյա իրողությունը. «Սիրիայում նրանք (հայերը) քաղաքացիության պատվին արժանացան և իրենց ներդրումն ունեցան մեր ժառանգության, մշակույթի ու ավանդույթների հարստացման գործում, նրանք անբաժանելի մասը դարձան Սիրիայի հասարակության հյուսվածքի, որը մարդկային արժեքների վրա կառուցված քաղաքակրթական միաձուլման և զանազանության օրինակ է հանդիսանում` հեռու ծայրահեղությունից ու ռասիզմից»:

Կարծում ենք, որ այս իրողության ամրագրումը, որի հեղինակն արաբական և ողջ իսլամական աշխարհի առավել ազդեցիկ, հեղինակություն վայելող առաջնորդներից մեկն է, լավ դաս կլինի կրոնական ու ազգային անհամատեղելիության սին պնդումներ տարածողների համար, որոնց պակաս չի զգացվում հարևան Ադրբեջանում (վկայությունն ադրբեջանական ԶԼՄ-ների ամենօրյա հրապարակումներն են): Վերջիններս փորձում են այդ թեզի ամրապնդմամբ արդարացնել այն վայրագությունները, որոնք տեղ գտան 80-ականների վերջին Սումգայիթում, Բաքվում, Կիրովաբադում, այլ քաղաքներում, ինչպես նաև` պլանավորված և մասնակիորեն իրականացված էթնիկ զտումները Լեռնային Ղարաբաղում (որը չհասավ նպատակին արցախահայության ինքնապաշտպանության շնորհիվ): Հետաքրքիր է, որ Սիրիայի նախագահը նմանօրինակ քարոզչության ծավալման բազմաթիվ դրդապատճառների շարքում արդարացիորեն մատնանշել է նաև որոշ երկրների (ինքնին ենթադրվում է, որ խոսքը վերաբերում է նաև` Ադրբեջանին) կողմից ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքը խոչընդոտելու հանգամանքը: Կարծում ենք, մեկնաբանություններն այս դեպքում ավելորդ են: