Ձեր վստահելի աղբյուրը

Այս օրերին Իսպանիայի Սևիլիա քաղաքում տեղի էր ունենում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկն ընդլայնելու համար նախատեսված հերթական` 33-րդ նստաշրջանը, որտեղ որոշումներ են կայացվել` ինչպիսի հուշարձաններով ընդլայնել համաշխարհային ժառանգության ցանկը կամ որ հուշարձանը հանել:

Արդեն մի քանի տարի է, ինչ Հայաստանը ներկայացնում է Գնիշիկաձորի հովտի մշակութային լանդշաֆտը համաշխարհային ժառանգության ցուցակի մեջ ընդգրկելու հայտ, սակայն արդեն մի քանի անգամ մերժվել է: «Անելիքներ ունենք բնական լանդշաֆտի հետ կապված: Վերամշակումներ կատարելուց հետո` կրկին հայտ կներկայացնենք»,- Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց մշակույթի նախարարության պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության վարչության պետ Արտյոմ Գրիգորյանը:

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկի մեջ մտնում են համամարդկային արժեք ունեցող հուշարձանները: Եթե տարիներ առաջ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն իր ցանկի մեջ ընդգրկում էր կոնկրետ օբյեկտներ, ապա այժմ` լանդշաֆտներ, միջավայր, այսինքն` չի անդրադառնում մեկ հուշարձանի: Նշենք, որ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկի մեջ ընդգրկվող ցանկացած հուշարձան պետք է պահպանած լինի իր նախնական տեսքը, այսինքն` չպետք է այդ տարածքում նոր շինություններ կառուցված լինեն:

Գնիշիկաձորի լանդշաֆտն ընդգրկում է 500 հա տարածք, որի մեջ մտնում են մի քանի հուշարձաններ: Պատմամշակութային հուշարձաններից նշանավոր են Նորավանքի վանական համալիրը, Արենիի եկեղեցին, որոնց կից կան մի շարք պատմամշակութային և բնության արժեքներ:

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում հայկական մշակութային հուշարձաններից ընդգրկված են երեքը` Սանահին-Հաղպատ եկեղեցիները, Գեղարդավանքը Ազատ գետի հովտով և Էջմիածնի եկեղեցիները, խաչքարերն ու Զվարթնոցի հնավայրը: Իհարկե, այս ցանկը կարելի է ընդլայնել: Բացի Գնիշիկաձորի հովտից, Հայաստանը հարուստ է համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկվելու արժանի այլ հուշարձաններով էլ: Սակայն… Այն, ինչ ճակատագրի են այսօր արժանանում այդ հուշարձանները, հազիվ թե նրանց բախտը բերի ու հայտնվեն այդ ցանկում: Ինչպես արդեն նշեցինք, հուշարձանը պետք է իր նախնական տեսքը պահպանած լինի, սակայն մեր «վերականգնողների» կողմից խեղաթյուրվում է ոչ միայն տվյալ հուշարձանի նախնական տեսքը, այլ նաև այն հումքը, շինանյութը, որով դարեր առաջ կառուցվել է հուշարձանը (Վահանավանք, Քոբայրավանք, Հնեավանք և այլն):

Ո՞վ է ստեղծված իրավիճակում մեղավորը: Վերակառուցո՞ղը, վերակառուցման պատվիրատո՞ւն, պետությո՞ւնը, թե՞ սովորական քաղաքացին: Նրանցից յուրաքանչյուրն իր մեղքն ունի, անկասկած: Մենք այս հարցեին շատ ենք անդրադարձել, զրուցել ենք պետական պաշտոնյաների հետ ու ամեն մեկն իր տեսակետն էր առաջ քաշում, ամեն մեկն ասում էր` ինչ է հարկավոր անել, սակայն մինչև օրս ոչ մի դրական արդյունք: Ընդհակառակը` գնալով ամեն ինչ ավելի ու ավելի է վատանում: Ժամանակի ընթացքում, անկասկած, ունենալու ենք «եվրոպականացված» միջնադարյան հուշարձաններ: Ծիծաղելի է հնչում, այնպես չէ՞, այս փաստն ու տխուր իրականությունը…

Նշենք, որ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության 33-րդ նստաշրջանը տեղի է ունեցել հունիսի 22-30-ը: Նստաշրջանում ընդունված որոշումների համաձայն, համաշխարհային ժառանգության ցանկի մեջ ընդգրկվել են 13 մշակութային հուշարձան` 2 բնական և 11 մշակութային: Ներկա պահին ցանկում ներառված են 890 հուշարձանների: