Ձեր վստահելի աղբյուրը

Վաղը` հուլիսի 5-ը Հայաստանում նշվում է որպես Սահմանդրության ընդունման օր: Հանրապետության մայր օրենքը 14 տարեկան է: 1995-ին ընդունվելուց 10 տարի անց, այն բարեփոխումների ենթարկվեց:

Այդ առիթով այսօր լրագրողներին հանդիպեց սահմանադրագետ Վարդան Պողոսյանը: Նրա կարծիքով, Սահմանդրությունն անհրաժեշտ նախապայման է, որպեսզի լինի նորմալ, քաղաքակիրթ, բարեկեցիկ պետություն, սակայն պետք է նաև հասկանալ, որ այն բարիքներ չի կարող տրամադրել: Իրավական փաստաթուղթը պետք է կյանիք կոչվի, իսկ դրա համար պետք է լինի քաղաքական իշխանությունների քաղաքական կամք: Սահմանդրությունը պետություն և անհատ հարաբերությունների կարգավորման համար է, որպեսզի երևա` մա՞րդն է պետության համար, թե՞ պետությունը մարդու համար:

«Եթե մենք ասում ենք, որ Սահմանադրությունը Հայաստանում այժմ չի գործում այնպես, ինչպես մենք կցանկանայինք, ապա դրանում իր մեղքի բաժինն ունի ինչպես պետությունը, այնպես էլ հասարակությունը: Մարդիկ, ցավոք սրտի որպես կանոն, Սահմանդրության մասին հիշում են առիթից առիթ, և ավելի շուտ տարին մեկ անգամ, երբ Սահմանդրության օրն է մոտենում: Այս տարի երևի այնքան էլ չնկատենք, քանի որ կիրակի օր է ընկնում»,-կարծիք հայտնեց Վ. Պողոսյանը:

Նրա կարծիքով, Սահմանդրությունը հայ իրականության համար խորթ է, սահմանդրականության գաղափարը հայ իրականության մեջ ներմուծված արժեք է: Բանախոսը դա բացատրեց երկար տարիներ պետականություն չունենալու փաստով:

Վ. Պողոսյանը նկատեց, որ մինչ այժմ էլ մեր քաղաքական համակարգը չի պատասխանում այն պահանջներին, որոնք ամրագրված են Սահմանդրության 1-ին և 2-րդ անփոփոխ հոդվածներով:

Նա միաժամանակ նշեց, որ անկախության հռչակումից հետո չորս տարի շարունակ Հայաստանում գործել է Խորհրդային Հայաստանի Սահմանդրությունը: Այդ ժամանակ խնդիրը կայանում էր նրանում, թե ինչպես իշխանությունը տեղափոխել մեկ կենտրոն, 1991-ից սկսած երկրի քաղաքական և իրավական միտքը զբաղված էր նրանով, թե ինչպես «ամենարդյունավետ ձևով» լծակները կենտրոնացնել հանրապետության նախագահի ձեռքում, 1995-ից Սահմանդրությամբ մենք ունեցել ենք անձնակենտրոն իշխանություն: «95-ի Սահմանդրությունը ըստ էության ավտորիտար սահմանդրություն էր»,-ասաց մասնագետը, ավելացնելով, որ սրա էությունն այն էր` թե անհրաժեշտ է մեկ մարմին, որը կորոշեր երկրի քաղաքականությունը: «Սահմանդրությունն ասում էր, որ պետք է լինի իշխանությունների տարանջատում, բայց դա չկար»,-ասաց բանախոսը:

Ինչ վերաբերում է 2005-ին բարեփոխված Սահմանդրությանը, ապա Վ. Պողոսյանն ասաց, որ դրանով որոշակի բարելավումներ եղել են մի քանի բնագավառաներում: «Եթե ընդհանուր գնահատականը տանք, ապա 2005-ի բարփոխումները քայլ էին ճիշտ ուղղությամբ, բայց չեմ կարծում, որ այդ քայլերը հետևողական չէին»,-ասաց Վ. Պողոսյանը, հիշեցնելով, որ սահմանդրական բարեփոխումներ իրականացնելը ոչ թե իշխանական վերանախավի ցանկությունն էր, այլ եվրոպական կառույցների պարտադրանք: «Դրանք քանի որ պարտադրված էին, չկար նաև ցանկություն այն սկզբունքները, որոնք ամրագրված են Սահմանդրությամբ, կյանքի կոչելու»,-ասաց Վ. Պողոսյանը, հավելելով, որ գործող Սահմանդրությունը բազմաթիվ հարցեր է անպատասխան թողել կառավարման համակարգում, կան խմբագրական անճշտություններ:

«Բավականին տարօրինակ էր ու զարմանալի, որ նույնսիկ անմեղ խմբագրական առաջարկները, որոնք արվում էին այս կամ այն անհեթեթությունը վերացնելու համար, պարզապես անուշադրության էին մատնվում»,-ասաց փորձագետը, ընդգծելով, որ այդ ժամանակ քաղաքական ընդդիմությունը ևս իր բարձրության վրա չգտնվեց, ինչի հետևանքով կորցրեցինք բազմաթիվ հնարավորություններ արմատապես վերանայելու սահմանդրությունը ու երկրում քաղաքական այլ մթնոլորտ ստեղծելու համար: