Ձեր վստահելի աղբյուրը

Նախորդ շաբաթ ԵԱՀԿ-ի և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների կողմից Ղարաբաղյան կարգավորման «Մադրիդյան սկզբունքների» գաղտնազերծումից հետո արդեն մի քանի անդրադարձ ենք կատարել խնդրին` հիմնական ուշադրությունը կենտրոնացնելով հայկական կողմի շահերին ու մտահոգություններին:

Սակայն իրավիճակի յուրօրինակությունը կայանում է այն բանում, որ «Մադրիդյան սկզբունքները» միայն Լեռնային Ղարաբաղին չէ, որ վերաբերում են: Կա հակամարտության երկրորդ կողմ: Եվ ըստ էության, օրակարգում է նաև այն հարցադրումը, թե ինչպես են նշված փաստն ընկալել Ադրբեջանում: Ստորև կփորձենք իմի բերել ադրբեջանական լրատվական դաշտի մեր դիտարկումները:

Քաղաքական գործընթացները ու տրամադրությունները հասկանալու համար վերլուծաբաններն առանձնացնում են նշանային փաստեր: Դրանք անվանենք ինդիկատոր: Տեսնենք ի՞նչ ինդիկատորներ են նկատելի ադրբեջանական դաշտում:

Առաջինն, ըստ երևույթին, «մադրիդյան սկզբունքների» էությունը սխալ թարգմանության միջոցով աղճատելու փորձերն էին: Արդեն անդրադարձել ենք ադրբեջանական լրատվամիջոցների կողմից «մադրիդյան սկազբունքները» (այն էլ բոլորը) սխալ թարգմանելու փաստին (տես` «ԱԴՐԲԵՋԱՆՈՒՄ ԱՆԳԼԵՐԵ՞Ն ՉԳԻՏԵՆ, ԹԵ՞ ՏԵՂԻ ԼԵԶՈՒՆ Է ԱՆԿԱՏԱՐ», http://www.panorama.am/am/comments/2009/07/13/principals/): Այս գործելաոճն այսօր էլ շարունակվում է: Գործին լծվել է տխրահռչակ քաղաքագետ Ռասիմ Մուսաբեկովը: Վերջինս հատուկ «1նյուզ.ազ»-ի համար, անդրադառնալով հրապարակված սկզբունքներից չորրորդին` (Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական իրավական կարգավիճակի սահմանում` իրավական պարտադիր հետևանքով` կամարտահայտության միջոցով) հայտարարել է. «Անգլերեն տարբերակում այս կետը կարելի է մեկնաբանել որպես ամբողջ Ադրբեջանի կամարտահայություն:

Բայց, ռուսերենում ու ադրբեջաներենում նշվում է Լեռնային Ղարաբաղ տարածաշրջանը»: Չենք ուզում Ռասիմ Մուսաբեկովին խորհուրդներ տալ, բայց ստիպված ենք նկատել, որ «Լեռնային Ղարաբաղն» անգլերենով հնչում է ճիշտ և ճիշտ ռուսերենի նման, միայն թե լատինատառ է գրվում, և հենց այդպես էլ ներկայացված է ԱՄՆ Սպիտակ տան հրապարակած անգլերեն տեքսի 4-րդ կետում (Future determination of the final legal status of Nagorno-Karabakh through a legally binding expression of will): Մեկնաբանությունները թողնում ենք ընթերցողին:

Երկրորդ ինդիկատորն Ադրբեջանի խորհրդարանի` Միլի մեջլիսի փոխխոսնակ Զիյաֆետ Ասկերովի` նույն «1նյուզ.ազ»-ին տված հարցազրույցն է: Իրականում այս հրապարակման մեխն այն է, որ հարևան երկրում բարձր պաշտոն զբաղեցնող անձն ամեն կերպ խուսափում է մեկնաբանել հրապարակված փաստաթուղթը:

«Այդ սկզբունքների մասին շատերն են խոսում, բայց ես չեմ կարդացել: Ես ծանոթ եմ միայն մոսկովյան հռչակագրին… Ես ծանոթ եմ Պետքարտուղարության հայտարարությանը, բայց ուզում եմ ընդգծել, որ անցած տարի ընդունված մոսկովյան հռչակագրում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին միանշանակ է ասված… Ես ծանոթացել եմ այդ սկզբունքներին, բայց պաշտոնական փաստաթուղթ չեմ տեսել: Ես կարդացել եմ մոսկովյան հռչակագիրը` պաշտոնական փաստաթղթի ձևով»,- ասել է ադրբեջանցի փոխխոսնակը (բազմակետերի տեղում լրագրողի մեկնաբանություն ակնկալող գրեթե նույն հարցադրումն է` տարբեր ձևակերպումներով):

Զիյաֆետ Ասկերովը, փաստորեն, մի հարցազրույցի մեջ մի քանի անգամ ստում է, ի ցույց է դնում միջազգային հարաբերությունների ոլորտում իր չիմացությունը, և այդ ամենը մի բանի` թեմայից խուսանավելու համար: Առանց մատնանշելու պարոն Ասկերովի նույն մտքի հակասական դրվագները (ընթերցողն ինքն էլ կգտնի), տեղեկացնենք միայն, որ ԱՄՆ Սպիտակ տան պաշտոնական կայքում զետեղված ցանկացած փաստաթուղթ պաշտոնական է: Այլ հարց, որ կոնկրետ «մադրիդյան սկզբունքների» դեպքում, դա ընդամենը միջնորդների ներկայացրած առաջարկ է: Զիյաֆետ Ասկերովին տեղեկացնենք, որ սկզբունքները պաշտոնական փաստաթղթի ձևով նաև Ադրբեջանին փոխանցվել են դեռևս 2007 թվականին: Եթե նա այս մասին տեղյակ չէ, կնշանակի զբաղեցրած պաշտոնն ադրբեջանական իշխանական համակարգում իրականում ոչինչ է (ինչում ուղղակի համոզված ենք), և նա կարող է հանգիստ խղճով թողնել այն ու որևէ արդյունավետ աշխատանք փնտրել: Բայց դա Ադրբեջանի ներքին խնդիրն է: Մեր խնդիրը տվյալ պարագայում Զիյաֆետ Ասկերովի խուսափողականությունը ֆիքսելն է ու դրան բացատրությունը գտնելը:

Իսկ բացատրությունը մեկն է` ադրբեջանական էլիտան խուսափում է հանրությունից, քանզի չի կարող գտնել որևէ ողջամիտ արդարացում այն բանի համար, որ տարիներ շարունակ մոլորեցրել է սեփական հանրությանը: Թվում էր` այդ բանը պետք է անի նախագահ Իլհամ Ալիևը: Ի վերջո հենց նա է միանձնյա որոշողը ինչ և երբ պետք է ասվի ադրբեջանցիների գլխի տակ փափուկ բարձ դնելու և դրա շնորհիվ իր միահեծան իշխանությունն ամրապնդելու համար: Սակայն` ոչ: Նա շատ հապճեպ հավաքեց իրերն ու մեկնեց Լոնդոն: Բայց դե փախուստը չփրկեց որդի Ալիևին: Նա ստիպված էր ինչ-որ կերպ արձագանքել: Եվ արձագանքեց:

«Ցավոք, ես չեմ կարող լիովին բացառել ռազմական լուծումը: Այսօր Ադրբեջանն ունի հզոր և ժամանակակից զինված ուժեր, որը կարող է վերականգնել երկրի տարածքային ամբողջականությունը»,- ահա Իլհամ Ալիևի բացատրությունը սեփական ժողովրդին:

Անկեղծ ասած, այնքան էլ հասկանալի չէ, թե այս հայտարարությունն ինչպես է ադրբեջանցիների աչքում արդարացնելու Իլհամ Ալիևին, ով երկու տարի շարունակ սեփական երկրում այլ բան էր խոստանում, մինչդեռ միջնորդների առաջարկների հրապարակումից հետո պարզվեց, որ բանակցել է միանգաման հակառակի շուրջ:

Սա էլ Ադրբեջանի ներքին խնդիրն է: Մերը տվյալ պարագայում այլ պետք է լինի: Ցույց տալ, որ Բաքուն երբեք կառուցողականություն չի դրսևորել բանակցային սեղանի շուրջ: Այո, հանդիպումներին մասնակցել է, կառուցողականության իմիտացիա արել է, սակայն երբեք փոխզիջումների գնալու ցանկություն չի ունեցել:

Ալիևի այսօրվա հայտարարությունն այլ եզրակացությունների հնարավորություն չի տալիս:

Եվ Զիյաֆետ Ասկերովի, և Իլհամ Ալիևի հայտարարությունները վկայում են, որ Բաքուն ձգտում է հերթական անգամ վիժեցնել խաղաղ կարգավորման գործընթացը: Եթե դա իսկապես այդպես է, ապա ժամանակն է, որ միջազգային հանրությունն անհրաժեշտ հետևություններ անի: