Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Եվրոպայի և Ասիայի լրատվամիջոցների ֆորումի» շրջանակներում Մոսկվայում գտնվող Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանը նախօրեին թուրքական «Հյուրիեթ»-ում հրապարակված տեղեկատվության վերաբերյալ պատասխանել է լրագրողների մի քանի հարցերին: Հիշեցնենք, որ թուրքական պարբերականը տեղեկացրել էր, որ Սպիտակ տանը դեկտեմբերի 7-ին կայացած հանդիպման ժամանակ ԱՄՆ նախագահ Օբաման հանդես է եկել թուրքական կողմին ուղղված նախազուշացմամբ:

Ներկայացնում ենք հարցազրույցը.

-Թուրքական «Հյուրիեթ» թերթը նախօրեին, անդրադառնալով դեկտեմբերի 7-ին կայացած Օբամա-Էրդողան հանդիպման արդյունքներին, տեղեկատվություն է տարածել, որ հայ-թուրքական արձանագրությունների վավերացման հետաձգումը, կհանգեցնի ԱՄՆ-ի Կոնգրեսում Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտող բանաձևերի ընդունման: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք թե հրապարակումը, թե հրապարակման մեջ տեղ գտած պնդումը:

Ալեքսանդր Իսկանդարյան. Մեկ աղբյուրից ստացված տեղեկատվությամբ չենք կարող եզրակացնել, թե ինչ է տեղի ունեցել, մասնավորապես, Օբամա-Էրդողան հանդիպման ընթացքում: Այն տեղեկատվությունը, որին տիրապետում ենք այսօր,այս պահին, թույլ չի տալիս եզրակացություն անել` դա ապատեղեկատվությո՞ւն է, գործընթացի շուրջ ծավալված խա՞ղ է, ճնշման փո՞րձ, թե՞ այլ բան: Բայց այն, որ Օբաման պետք է փորձեր ճնշում գործադրել, ազդել թուրքական քաղաքականության վրա` կապված հայ-թուրքական կարգավորման հետ, կասկածից վեր է: Այն, որ խոսակցությունը պետք է վերաբերվեր գարնանը, փետրվար-մարտ ամիսներին, և որ Օբամայի կողմից նման պահանջներ պետք է լինեին, դա ևս կասկածից վեր է: Որ ճնշումը պետք է լիներ լուրջ, դա էլ էր պարզ: Սպասենք և տեսնենք, թե թուրքական կողմն ինչպես է արձագանքում դրան, ինչպե՞ս կփորձի թուրքական կողմը աշխատել այս գործընթացի հետ: Բայց պետք է նշել, որ գործ ունենք բավականին բարձր ճնշման փորձի հետ: Դատելով ամենայնից, քանի որ տեխնիկապես այս տարի արդեն բարդ կլինի, բայց հաջորդ տարվա փետրվար-մարտ ամիսներին հայ-թուրքական արձանագրությունների վավերացման հավանականությունն այսկերպ ավելի է մեծանում: 

Էրդողանի ԱՄՆ կատարելիք այցից առաջ հրապարակվեց ԱՄՆ նախագահի պատասխան նամակն Ամերիկայի հայկական համայնքին: Նամակում տեղ գտած ձևակերպումները ևս կոշտ էին: Որևէ կապ կարելի է տեսնել Օբամայի նամակում և «Հյուրիեթ»-ի հրապարակման մեջ առկա պնդումների միջև:

Ալեքսանդր Իսկանդարյան. Այդ ամենը մի տրամաբանության մեջ է: Իրականոմ այն, ինչ ես հիմա ասացի, կարող էի ասել քսան օր առաջ: Այն, ինչ տեղի է ունեցել Օբամա-Էրդողան հանդիպման ընթացքում, ես չգիտեի ու չգիտեմ: Շատ բան կախված էր լինելու այն բանից, թե ինչ աստիճանի ազդեցություն, ճնշման փորձ կլինի: Բոլոր դեպքերում «Հյուրիեթ»-ի հոդվածը հուշում է, որ ճնշումն ուժեղ է: Ճիշտ է` այնտեղ ամեն բան չէ, որ ճիշտ է, հիշատակված է ինչ-որ աղբյուր և այլն: Դա այլ խոսակցության նյութ է: Բայց «Հյուրիեթ» թերթի դերը, կարգավիճակը հուշում են, որ ԱՄՆ-ի կողմից ճնշումը Թուրքիայի վրա բավականին ուժեղ է: 

Հայ-թուրքական կարգավորման գործընթացին զուգահեռ ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի երկու պալատներում էլ շրջանառության մեջ դրվեցին Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտող բանաձևերի նախագծեր: Ժամանակի ընթացքում դրանց սատարողների թիվը գնալով ավելանոմ է: ի՟նչ էեք կարծում, հնարավոր է, որ հայ-թուրքական արձանագրությունների վավերացման ձգձգումն, ի վերջո, հանգեցնի այն բանին, որ ԱՄՆ Կոնգրեսն ընդունի հիշյալ բանաձևերը:

Ալեքսանդր Իսկանդարյան. Նման կանխատեսում անելու համար պետք է ԱՄՆ ներքաղաքական գործընթացների մասնագետ լինել, մինչդեռ ես այդ ոլորտով չեմ զբաղվում: Այսինքն` անհրաժեշտ է հասկանալ, թե ինչ դժվարություններով կամ հեշտությամբ հնարավոր կլինի նման որոշում անցկացնել Կոնգրեսում, որքանով դա կցանկանան գործադիր իշխանության ներկայացուցիչները և այլն: Ես դժվարանում եմ այդ հարցերին պատասխանել: Բայց բոլոր դեպքերում ինձ թվում է, որ ճնշումը Թուրքիայի վրա, թուրքական կողմի վրա ազդելու փորձերը կշարունակվեն: Դա որոշակի քաղաքական գիծ է և ոչ թե իրավիճակային վարքագիծ: Թուրքիայի համար ապրիլի 24-ը շատ կարևոր է: ԱՄՆ-ի համար շատ կարևոր է, որ դա (վավերացումը) տեղի ունենա: Ուստի փորձ կարվի մինչ այդ կատարել այդ քայլը:

Եթե անկեղծ լինեմ, ապա` իմ կարծիքով ԱՄՆ-ն ոչ թե այս նախագծի հիմնական հովանավորներից մեկն է, այլ` գլխավոր հովանավորը: Հովանավոր` չակարտներում, քանի որ նկատի չունեմ ֆինանսական հովանավորությունը: Այլ` այն, որ այս քաղաքական նախագիծը հիմնական մասով ամերիկյան է և իրականացվում է ամերիկա-թուրքական փոխազդեցության համատեքստում: Եվ այդ փոխազդեցությունը կշարունակվի: Դատելով ամենայնից, ամերիկացիներն այս նախագիծը մի կողմ չեն դնի: Ընդհանուր առմամբ թուրքերն էլ արդեն բավականաչափ հեռուն են գնացել: Այնպես որ` պրոցեսը լուրջ թափ է հավաքում, և կարծում եմ, որ տոնական արձակուրդներից հետո մենք պետք է որոշակի լուրջ քայլերի սպասենք:

-Իսկ հնարավո՞ր է, որ թուրքական մամուլում ԱՄՆ-ի կողմից աննախադեպ ճնշումների մասին տեղեկատվությունը փորձ է ստեղծել ինֆորմացիոն այնպիսի ֆոն, որի պայմաններում Անկարան կկարողանա արդարանալ Բաքվի առաջ:

Ես ասացի` այս տեղեկատվության հավաստիության մասին ոչինչ չգիտեմ: Չգիտեմ` ո՞վ է այն տարածել, ինչպե՞ս,ինչ եղանակով և այլն: Բայց այն, որ այդ տեղեկատվությունը հայտնվել է «Հյուրիեթ»-ում, բոլոր դեպքերում, վկայում է լրջության մասին: Եթե իսկապես Օբաման այդ մասին հայտարարել է և «Հյուրիեթ»-ը հաղորդել է, դա լուրջ է: Եթե «Հյուրիեթ»-ն այդկերպ հանրությանն ազդանշան է տալիս, դա էլ է լուրջ: Եթե Թուրքիան այդ ձևով փորձում է հանրային հակազդեցություն հարուցել ԱՄՆ-ի դեմ, դա էլ է լուրջ: Բոլոր դեպքերում նման հրապարակումը վկայում է գործընթացի լուրջ լինելու մասին:

Նախորդող նորություն`Օբամա. «Եթե արձանագրությունները չվավերացվեն, ապա Ցեղասպանության բանաձևի ընդունումը կոնգրեսում դժվար կլինի կասեցնել»