Ձեր վստահելի աղբյուրը

Դեկտեմբերի 9-10-ը Մոսկվայում կայացավ Եվրոպայի և Ասիայի լրատվամիջոցների ֆորումը, որին մասնակցում էին նախկին ԽՍՀՄ կազմի մեջ մտնող 15 երկրների շուրջ 150 ներկայացուցիչներ` լրատվամիջոցների ղեկավարներ, պետական պաշտոնյաներ, քաղաքական գործիչներ, ոլորտի փորձագետներ ու միջազգային կառույցների ներկայացուցիչներ:
«Նովոստի» ռուսական տեղեկատվական գործակալության (РИА Новости) կազմակերպած ֆորումի ընթացքում քննարկվող թեմաները բազմաթիվ էին` սկսած տեխնոլոգիաների զարգացման համատեքստում լրատվամիջոցների խնդիրներից ու տրանսֆորմացիայի անհրաժեշտությունից, ավարտված գաղափարազերծ, օբյեկտիվ տեղեկատվություն հաղորդելու և ԶԼՄ-ները քարոզչական նպատակներով չօգտագործելու հիմնախնդիրներով:



Մեդիաֆորումը, թեև թվով չորրորդն էր, սակայն այս տարի աննախադեպ էր` թե ներկայացուցչականությամբ և թե հյուրերի առումով: Ֆորումի մասնակիցներին հանդիպեց Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևը: Առաջին օրը ողջույնի խոսքով հանդես եկան ու ֆորումի աշխատանքներին մասնակցեցին Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովն ու կապի և զանգվածային կոմունիկացիաների նախարար Իգոր Շեգոլևը:

Ֆորումի ընթացքում քննարկումները բաց էին և շատ հաճախ խոսակցությունը տատանվում էր մասնագիտական հարթությունից մինչև առանձին երկրների միջպետական հարաբերություններում առկա քաղաքական սուր խնդիրներ:

Ըստ այդմ, դժվար էր ակնկալել կոնկրետ խնդիրների ձևակերպում ու լուծումներ: Սակայն կազմակերպիչները նկատեցին, որ քննարկումն արդեն մեծ ձեռքբերում է: «Մեդիաֆորումը պետք է դառնա երկխոսության ու նորարարության հարթակ»,- իր եզրափակիչ խոսքում նշեց «ՌԻԱ Նովոստի» գործակալության գլխավոր խմբագիր Սվետլանա Միրոնյուկը:

Մասնակիցներից շատերը ևս նշեցին, որ ֆորումը հնարավորություն է մտքեր փոխանակելու, երբեմնի «եղբայրական հանրապետությունների» տեղեկատվական դաշտի խնդիրները միմյանց ներկայացնելու և փոխգործակցության եզրեր գտնելու համար:


Քննարկման հենց առաջին օրը նշմարվեցին այն խնդիրներն ու հարցադրումները, որոնք հուզում են հետխորհրդային տարածքի երկրներին, հասարակություններին ու, բնականաբար, նաև տեղեկատվական դաշտին: Դրանք, առաջին հերթին, վերաբերում են նախկին միասնական քաղաքական, տնտեսական ու սոցիո-մշակութային տարածության մեջ առկա բազմաթիվ երկկողմ ու բազմակողմ քաղաքական ու քաղաքականացված խնդիրներին:


Ամենաակտուալն, իհարկե, այս առումով ռուս-վրացական հարաբերություններն են և պատահական համարել չի կարելի, որ ֆորումի գրեթե բոլոր մասնակիցներն անդրադարձան այս խնդրին` հարցադրումներ անելով երկու երկրների միջև առկա խնդիրներին ու այդ համատեքստում նկատվող տեղեկատվական դիմակայությանը: Ուշագրավ է, որ այս առիթը վրացի փորձագետներն ու լրագրողներն օգտագործեցին Ռուսաստանի նախագահից որոշ պարզաբանումներ ստանալու համար: Պակաս կարևոր չէին նաև ռուս-ուկրաինական հարաբերությունների և այդ կոնտեքստում` գազային ոլորտի թեման, ինչպես նաև Ռուսաստանի և մերձբալթյան երկրների, այդ երկրներում էթնիկ ռուսների ու ռուսերենի խնդրի թեման: Մոլդովացի պատվիրակների և Վլադիմիր Ժիրինովսկու ջանքերով անդրադարձ եղավ նաև Մոլդովայի, այդ երկրում կայացած իշխանափոխության, Մերձդնեստրի հակամարտության թեմային:

Ի տարբերություն բազմաթիվ այլ հարթակների, մոսկովյան մեդիաֆորումի ընթացքում ադրբեջանական պատվիրակությունը քարոզչական ակտիվ գործունեություն չծավալեց: Այդ «պասիվության» պատճառներից մեկը գուցե այն էր, որ ֆորումն անցկացվում էր հանդուրժողականության և միավորման գաղափարների ներքո և այդ առումով, բնականաբար, ներկաներից որևէ մեկը չէր կարող ընկալել ադրբեջանական կողմի պրոպագանդիստական աշխատանքը: Սակայն այս գիտակցումը, եթե անգամ եղել է, չէր զսպել ադրբեջանցի փորձագետներին և նրանք փորձեցին վերմակը նաև իրենց կողմը ձգել: Նախաձեռնությունն իր վրա վերցրեց Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի հասարակական-քաղաքական վարչության պետի տեղակալ Ֆուադ Ախունդովը: Արդեն տեղեկացրել ենք, որ նա ցանկանում էր պատասխանատվության ենթարկել ռուսական ԶԼՄ-ներին, այն բանի համար, որ վերջիններս անդրադառնում են Լեռնային Ղարբաղի հակամարտությանը և դրանով իսկ խոչընդոտում կողմերի համաձայնության հասնելուն: Տեղեկացրել ենք նաև, որ այս մեղադրանքը համարժեք արձագանք ստացավ թե ՀՀ Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոնի ղեկավար Արա Սաղաթելյանի, թե Ռուսաստանի կապի և զանգվածային կոմունիկացիաների նախարար Իգոր Շեգոլևի կողմից: Հավանաբար, այդ կոշտ հակադարձումն էր պատճառը, որ ադրբեջանական պատվիրակության մեծ մասը հետագայում չէր երևում քննարկումների սրահներում:

Այս միջադեպից հետո ադրբեջանական պատվիրակության լռությունը խախտվեց միայն երկօրյա քննարկումների ավարտին` այն ժամանակ, երբ մասնակիցներին հանդիպելու էր եկել Ռուսաստանի լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցության նախագահ, ՌԴ պետդումայի փոխխոսնակ Վլադիմիր Ժիրինովսկին: Վերջինս հիմնականում խոսում էր Ուկրաինայի, Վրաստանի, Մոլդովայի մասին` արդեն հայտնի շեշտադրումներով:

Հենց Մոլդովայի թեմային անդրադառնալիս էլ Վլադիմիր վոլֆովիչն ընդամենն արձանագրեց, որ իր կարծիքով ճիշտ կլինի, որպեսզի Աբխազիայից ու Հարավային Օսիայից բացի, Ռուսաստանը ճանաչի նաև Մերձդնեստրն ու Լեռնային Ղարաբաղը և բոլոր այն ժողովուրդներին, ովքեր ցանկություն չունեն ապրել նախկին միութենական հանրապետությունների կազմում: Այստեղ արդեն ադրբեջանական պատվիրակությունը լռել չկարողացավ և խոռով հարցրեց` «նաև Չեչնիա՞ն»: Խայթոցն ազդեցություն չունեցավ, քանի որ Ժիրինովսկին բավականին հանգամանալից բացատրեց, որ Չեչնիայում ժողովուրդը նման ցանկություն չունի և առանձին գործիչներ իրենց ամբիցիաների համար շահարկում են այդ թեման, իսկ ահա Լեռնային Ղարաբաղում ժողովուրդը ցանկանում է անկախ ապրել և եթե նա հայտարարի այդ մասին, Ռուսաստանը պետք է ճանաչի այն:

Ադրբեջանական պատվիրակության մասնակցությունը քաղաքական բնույթի հարցերի քննարկումներին սահմանափակվեցին այսքանով: Մինչդեռ օրակարգում այդօրինակ հարցերը ամենևին էլ միակը չէին: Ֆորումի քննարկումները հիմնականում վերաբերում էին տեղեկատվական ոլորտին առնչվող խնդիրներին: Մասնակիցները գլխավորապես փորձում էին ընդհանուր, միասնական տեղեկատվական դաշտ ձևավորելու ուղղությամբ քայլեր մշակել: Այս խնդիրը լուծելու համար մասնակիցներից շատերը հանգեցին եզրակացության` անհրաժեշտ է փոխադարձաբար հետաքրքրություն ներկայացնող տեղեկատվական արտադրանք տալ, իսկ լսարանի պահանջները բավարարելու համար կարելի է օգտվել տեխնոլոգիական առաջընթացից ու գործարկել մուլտիմեդիա: Տեխնոլոգիական ու ժամանակակից լրատվության մյուս խնդիրների թեման ևս ուշադրության կենտրոնում էին:

Այս համատեքստում քննարկվեցին այնպիսի խնդիրներ, ինչպիսիք են տպագիր մամուլի գոյատևումը, ֆինանսա-տնտեսական ճգնաժամի ազդեցությունը տեղեկատվական դաշտի սուբյեկտների գործունեության վրա, թվային հեռուստատեսությանն անցումը, ինտերնետ-բլոգերների և լրագրողի մասնագիտության միախառնումը, գրագողությունը, հեղինակային իրավունքի պաշտպանությունը, խոսքի ազատությունն ու լրատվամիջոցների սոցիալական պատասխանատվությունը և այլն:

Ֆորումի արդյունքում մասնակիցները նախապատրաստեցին հայտարարության նախագիծ, որով խոստանում են թույլ չտալ ԶԼՄ-ների օգտագործումը փոխադարձ վիրավորանք հասցնելու և հակամարտություն սերմանելու նպատակով: Դրանից բացի, եզրափակիչ հայտարարության մեջ խոսք է գնում մուլտիմեդիա տարբերակով մեկ ընդհանուր ինտերնետ թերթի հրապարակման մասին, որտեղ մասնակցիները կարող են անգլերեն և ռուսերեն լեզուներով նյութեր զետեղել, ինչպես նաև օգտվել արդեն առկա բովանդակությունից: Մեկ այլ կետով մասնակիցները համաձայնում են ստեղծել Խորհուրդ, որը զբաղվելու է համատեղ ծրագրերի, նախագծերի և գործողությունների մշակմամբ:

Հայտարարության մեկ այլ կետով մասնակիցները համաձայնում են ֆորումը դարձնել պարբերական ու յուրաքանչյուր տարի հերթականության այն անցկացնել մասնակից երկրներում: Նախատեսվում է ֆորումը վերածել նորարարություններին ինքնուրույն համակարգի և այդ նպատակով ստեղծել մասնագիտական վարպետության և փորձի փոխանակման դպրոց: