Ձեր վստահելի աղբյուրը

Փորձագիտական շրջանակների համար տարածաշրջանային զարգացումների հնարավոր ուղղությունները կանխորոշելու գործում զգալի նյութ էր պարունակում ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի` «Չեթհըմ Հաուս»-ում ունեցած ելույթը:

«Հայաստանի ղեկավարը հայտարարեց, որ ինքը երաշխավորում է Հայաստանի խորհրդարանի կողմից երկու արձանագրությունների վավերացումը, եթե նույն բանն առաջինն անեն թուրք օրենսդիրները, ընդ որում` առանց որևէ նախապայմանների»,- նշում է «Ամերիկայի ձայնը»:

Աղբյուրը հիշեցնում է հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի նախապատմությունն ու տեղեկացնում, որ «երկու երկրների կայացրած որոշումը կոչված է վերջ դնելու հարյուրամյա թշնամանքին, որը սկիզբ է առել Օսմանյան կայսրությունում Առաջին աշխարհամարտի տարիներին և դրան հետևած մի քանի տարիների ընթացքում հայ ազգաբնակչության զանգվածային բնաջնջմամբ»:

«Հերալդ թրիբյունը» նախագահ Սարգսյանի ելույթի վերաբերյալ հրապարակմամբ ևս կարևորել է այս հանգամանքը:

«Հայաստանը գտնում է, որ Թուրքիան պետք է առաջինը վավերացնի խաղաղության պայմանագիրը» վերնագրված նյութում թերթը մեջբերումներ է անում նախագահի ելույթից և ընդգծում, իր դիտարկմամբ, առանցքային հայտարարությունները.

«Նախագահ Սարգսյանն ասաց, որ իր աշխատակիցներին հրահանգել է փաստաթղթերը ներկայացնել երկրի խորհրդարանին, սակայն Թուրքիայի խորհրդարանն առաջինը պետք է վավերացնի: Սերժ Սարգսյանը նաև զգուշացրեց, որ եթե Թուրքիան ձգձգի գործընթացը, Հայաստանը կդադարեցնի այն»:

Թերթը տեղեկացնում է, որ կայացած քննարկման ժամանակ, Հայաստանի նախագահը պարզաբանել է իր դիրքորոշումն ու նշել.
«Հակառակ դեպքում կարող է փակուղային վիճակ ստեղծվել»:

«Հերալդ Թրիբյունը» ևս ընդգծել է, որ Հայաստանի նախագահը երաշխավորել է արձանագրությունների վավերացումը, եթե «Թուրքիան դա անի ողջամիտ ժամկետներում և առանց նախապայմանների»:

Իր ընթերցողներին «Հերալդ թրիբյունը» տեղեկություններ է տալիս հայ-թուրքական հարաբերությունների նախապատմության, կարգավորման գործընթացի և ստորագրված արձանագրությունների բովանդակության վերաբերյալ:

Թերթը հիշեցրել է Թուրքիայի կողմից առաջ քաշվող նախապայմանների մասին և տեղեկանք ներկայացրել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության վերաբերյալ: Իր հրապարակումը հեղինակավոր պարբերականը ամփոփում է նախագահ Սարգսյանի` Իլհամ Ալիևին հայ-թուրքական սահմանը բացելու դեպքում հրավերք ուղարկելու խոստմամբ, և մեջբերում նախագահի խոսքը.

«Թեև Հայաստանն ատում է պատերազմը, մենք հասկանում ենք, որ պետք է պատրաստ լինենք պատերազմի, եթե դա ցանկանան ուրիշները»:

Հատկանշական է, որ Հայաստանի նախագահի` տարածաշրջանում տևական խաղաղություն ու անվտանգություն հաստատելու քաղաքական գծի այս հերթական դրսևորումն արժանի ընկալում է ստացել «Չեթհըմ Հաուս»-ում հավաքված փորձագետների շրջանում:

ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղար լորդ Ջորջ Ռեբորթսոնը, ով այժմ գլխավորում է «Չեթհըմ Հաուս»-ը և ինքն էլ վարում էր Նախագահ Սարգսյանի մասնակցությամբ քննարկումը, հայտնել է, որ անհամբերությամբ սպասում է «Իլհամ Ալիևի այցելությանը հայ-թուրքական սահմանի բացմանը»:

Լորդ Ռոբերթսոնն իր բացման խոսքում նաև նշել է, որ Հայաստանի նախագահի «ֆուտբոլային դիվանագիտությունը» Հարավային Կովկասում խաղաղություն և կայունություն հաստատելու հույս է ներշնչում: «Մենք դեռ հույս ունենք, որ հայ-թուրքական հարաբերությունները կկարգավորվեն ու սահմանները կբացվեն»,- ասել է Ջորջ Ռոբերթսոնը:

Սերժ Սարգսյանի վերջին ելույթի մասին արտերկրի մամուլի անդրադարձերի համար մեծամասամբ սկզբնաղբյուր է հանդիսացել բրիտանական «Ռոյթերզ» գործակալության թղթակցությունը: Այս դեպքում ևս հիմնական շեշտադրումն արվել է նախագահի այն հայտարարությանն, ըստ որի` Հայաստանը կվավերացնի երկկողմ արձանագրությունները, եթե Թուրքիան առաջինն անի այդ քայլը` առանց նախապայմանների և ողջամիտ ժամկետներում:

Տարածաշրջանային գործընթացների առումով վերջին մեկ շաբաթվա ընթացքում կարևոր իրադարձությունների պակաս չի զգացվել. նախագահ Սարգսյանի` թուրք գործընկերոջն ուղղված ուղերձ և դրա արձագանք, Իլհամ Ալիևի հարցազրույց «Եվրոնյուզ» հեռուստաընկերությանը, Եվրախորհրդարանի բանաձև` Թուրքիայում բարեփոխումների դանդաղ ընթացքի վերաբերյալ և այլն: Այս և այլ իրադարձություններ ներառում են կոնկրետ ազդակներ, որոնց հիման վրա միայն վերլուծական ու փորձագիտական շրջանակները կարող են եզրակացություններ անել տարածաշրջանի խաղացողների իրական մտադրությունների մասին:

Չնայած խնդրի բարդությանն, այսօր արդեն աշխարհն սկսել է արձագանքել Հարավային Կովկասից եկած ազդակներին: «Բոսթըն Գլոուբ» ամերիկյան պարբերականում «Հայ-թուրքական արձանագրություններն անդունդի եզրին են» վերնագրի ներքո իր մտահոգություններն է հայտնել Ամերիկյան համալսարանի «Հակամարտությունների կանխման և խաղաղության կառուցման» ծրագրի տնօրեն, հայ-թուրքական հարաբերությունների փորձագետ Դեյվիդ Ֆիլիպսը:

Վերջինս զգուշացնում է, որ փաստաթղթերի չվավերացումը կարող է լուրջ հարված հասցնել ոչ միայն բուն հայ-թուրքական, այլև` Լեռնային Ղարաբաղի կարգավորման գործընթացին: Նա նկատում է, որ չնայած Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանի` արձանագրությունները խորհրդարան ուղարկելու ցանկանությանը, Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը, ով խորհրդարանական ընտրություններից առաջ խուսափում է այս թեմայով քննարկումներից, կարող է կորցնել պատմական պահը:

Փորձագետը փաստում է, որ թեև «ճանապարհային քարտեզի» համաձայնեցմամբ հայ-թուրքական և ղարաբաղյան գործընթացները հստակ տարանջատվեցին, Անկարան անընդհատ խոսում է նախապայմանների լեզվով, քանի որ «Թուրքիայի վարչապետն «ադրբեջանցի եղբայրներին» խոստացել է չբացել Հայաստանի հետ սահմանը»:
Դեյվիդ Ֆիլիպսի կարծիքով, Օբամայի վարչակազմը պետք է հնարավոր ամեն ինչ անի վերահաս «դիվանագիտական աղետից» խուսափելու համար: Նա ԱՄՆ իշխանություններին հորդորում է գործել` ընդգծելով. «Գնդակն այժմ Թուրքիայի դաշտում է, և նա չպետք է պատմական պահը բաց թողնի»: