«Կրթություն բոլորի հետ միասին և բոլորի հետ հավասար. այս գաղափարն է ներառված ներառական կրթության մեջ»
ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությունում կայացավ նախարարին կից կոլեգիայի այս տարվա առաջին նիստը, որն աննախադեպ և կարևոր երևույթ էր քաղաքացիական հասարակության և մասնակցային գործընթացի կայացման տեսանկյունից: Այս մասին տեղեկացանք ԿԳՆ տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի վարչությունից:
Կոլեգիայի նիստի օրակարգում ընդգրկված էր երկու հարց` «Ներառական կրթությունը Հայաստանում /ձեռքբերումներ, խնդիրներ, հեռանկարներ/» և «ՀՀ-ում լրացուցիչ և շարունակական կրթության մասին», որոնց վերաբերյալ զեկուցումներով հանդես եկան հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները: Հաշվի առնելով հարցերի կարևորությունը և բնույթը` նիստին մասնակցելու հրավեր էին ստացել ՄԱԿ-ի զարգացման գործակալության և ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի ներկայացուցիչները: Նիստը վարում էր կոլեգիայի նախագահ, նախարար Ա. Աշոտյանը:
Ներառական կրթությանը վերաբերող զեկույցով հանդես եկավ «Հույսի կամուրջ» հասարակական կազմակերպության նախագահ, ՀՀ ԿԳ նախարարին կից կոլեգիայի անդամ Ս. Թադևոսյանը: Վերջինս ներկայացրեց «Հույսի կամուրջ» կազմակերպության հիմնական խնդիրը, այն է` պաշտպանել առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների և երիտասարդների իրավունքները և արժանապատվությունը: Այս համատեքստում, որպես ամենակարևոր գործոն, տիկին Թադևոսյանն ընդգծել է անհատի կրթության իրավունքի իրականացումը. «Կրթություն բոլորի հետ միասին և բոլորի հետ հավասար. այս գաղափարն է ներառված ներառական կրթության մեջ»,-նշել է Ս. Թադևոսյանը և հավելեց, որ աշխարհում ներառական կրթության շարժումը սկսել է դեռևս նախորդ դարի 70-ականներից հաշմանդամություն ունեցող երեխաների ծնողների նախաձեռնությամբ: Տարիների ընթացքում ներառական կրթությունն անցել է ինտեգրման և ներառման փուլեր: «Ներառական կրթությունը, անկախ նրանից` կկոչվի ներառական կրթություն, կրթության մատչելիություն և հասանելիություն, թե կրթության որակ, որոշակի գաղափարախոսություն կրող կրթության կազմակերպման ձև է, և այդ գաղափարն արտացոլված և պաշտպանված է ՀՀ Սահմանադրությամբ և «Երեխաների իրավունքների մասին» ՄԱԿ-ի հռչակագրով»,-նշել է Ս. Թադևոսյանը:
Վերջինս ներկաներին տեղեկացրել է, որ Հայաստանը ՄԱԿ-ի հռչակագրին միացել է 1993 թվականին, իսկ 1996 թվականին ընդունվել է «Երեխայի իրավունքների մասին» ՀՀ օրենքը, 2006թ.-ին` «Կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող անձանց կրթության մասին» ՀՀ օրենքը: Հայաստանում ներառական կրթության ոլորտում առաջին քայլի սկիզբը դրվել է 2001 թվականին` ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության և «Հույսի կամուրջ» հասարակական կազմակերպության միջև կնքված համաձայնագրով, որը լավագույն օրինակ էր պետական կառույցի, միջազգային և տեղական հասարակական կազմակերպությունների արդյունավետ համագործակցության: Ըստ տիկին Թադևոսյանի` առաջին փորձի հիմնական ձեռբերումը հասարակության շրջանում մտածելակերպի փոփոխության և դրա արդյունքում հասանելի և մատչելի կրթության ապահովումն էր: Գործընթացն իր շարունակությունը ստացավ 2003 թվականին ՀՀ ԿԳՆ-ի, դանիական «Առաքելություն Արևելք» կազմակերպության և «Հույսի կամուրջ» հասարակական կազմակերպության միջև կնքված համաձայնագրով, որի շրջանակում մշակվել են հաշմանդամ և կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների կրթության մատչելիության և կրթության մեջ նրանց լիարժեք մասնակցության մեխանիզմներ: Բացի այդ, մշակվել և հաստատվել են ինչպես «Թեթև, չափավոր և ծանր մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների հատուկ կրթության չափորոշիչները» , ներառական կրթության հայեցակարգը, այնպես էլ ուսուցիչների վերապատրաստման փաթեթը և կրթական հատուկ կարիքի գնահատման գործիքները:
2006 թվականից փորձարկման փուլ անցած վեց դպրոցները պաշտոնապես ճանաչվեցին որպես ներառական կրթություն իրականացնող դպրոցներ, իսկ մեկ տարի անց նրանց թիվը հասավ 14-ի: Այսօր հանրապետությունում գործում է ներառական կրթություն իրականացնող 49 դպրոց, որոնցում սովորում է կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող 1178 երեխա: Նշված ժամանակահատվածում երեխաների կրթության կազմակերպման նպատակով Կրթության ազգային ինստիտուտի հետ համատեղ մշակվել են համապատասխան ուսումնական ձեռնարկներ, վերանայվել առարկայական ծրագրեր, վերապատրաստվել ՀՊՄՀ-ի դասախոսներ: ՀՀ-ում ներառական կրթության զարգացման նոր փուլի շրջանակում ՀՀ ԿԳՆ-ի և «Առաքելություն Արևելք» և «Հույսի կամուրջ» կազմակերպությունների միջև կնքվել է նոր համաձայնագիր` ստեղծելու և մեկ մարզի մակարդակում փորձարկելու ընդօրինակելի մոդելներ և մեխանիզմներ, որոնց շնորհիվ լիարժեք պաշտպանված կլինեն հաշմանդամ և ԿԱՊԿՈՒ երեխաների կրթության և սոցիալական ներառման իրավունքները: Իր զեկույցի ընթացքում Ս. Թադևոսյանն անդրադարձել է նաև ոլորտում առկա մի շարք հիմնախնդիրների, մասնավորապես, իրավական դաշտի անկատարության, տվյալ երեխաների կարիքի գնահատման մեխանիզմների և գնահատման չափանիշների հստակեցման, ֆինանսավորման կարգի վերանայման, պետական կրթական չափորոշիչների, կրթության որակի վերահսկողության, դպրոցաշինական ծրագրերում մատչելի միջավայրի ստեղծման, հատուկ մանկավարժների կրթության խնդիրներին:
Զեկույցից հետո կոլեգիայի անդամների կողմից հնչել են հարցեր, որոնք հիմնականում վերաբերում էին շահառու խմբերի և տարբեր տարակարգերի հստակեցման և ուսուցման մեոդաբանության խնդիրներին: ԱԺ պատգամավոր, կոլեգիայի անդամ Ա. Բախշյանին առավելապես հատաքրքրում էր Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանում համապատասխան կադրերի պատրաստման գործընթացը: Տիկին Բախշյանը վստահեցրել է, որ ներառական կրության ոլորտում վստահության պաշարի բարձրացմանը նպաստող հիմնական գործոնը պետություն-հասարակական կազմակերպություններ-հասարակություն համագործակցությունն է: Կոլեգիայի անդամ Հ. Քոթանջյանին հետաքրքրում էր վերոնշյալ ոլորտում միջազգային փորձը և նրա տեղայնացման հնարավորությունները: Կոլեգիայի օրակարգում ընդգրկված առաջին հարցի արդյունքներն ամփոփել է կոլեգիայի նախագահ Ա. Աշոտյանը: Նախարարը շնորհակալություն է հայտնել ողջ հասարակական հատվածին, ի դեմս «Հույսի կամուրջ» կազմակերպության` ներառական կրթության ուղղությամբ կատարված հսկայածավալ աշխատանքի և հետևողական վերաբերմունքի համար: «Եթե հավատում ես որդեգրած գաղափարիդ, հաջողության հասնելու գրավականն ավելի մեծ է»,-նշել է նախարարը և կոչ է արել այսուհետ աշխատանքներն ուղղել նաև հանրային իրազեկման բարձրացման ուղղությամբ:
Կոլեգիայի նիստի օրակարգ ներառված հաջորդ` «ՀՀ-ում լրացուցիչ և շարունակական կրթության մասին» հարցի շուրջ զեկուցումով հանդես եկավ «Մեծահասակների կրթություն և ուսումնառություն ողջ կյանքի ընթացքում» հասարակական կազմակերպության նախագահ, կոլեգիայի անդամ Ա. Սարգսյանը:
Նա նշեց, որ օրենսդրական փաստաթղթերում այսօր առավելապես առկա են լրացուցիչ մասնագիտական կրթություն և շարունակական կրթություն հասկացությունները: Միջազգային ընդունված տերմինաբանությանը համաձայն` լրացուցիչ կրթությունը համապատասխանում է մեծահասակների կրթություն և շարունակական կրթությունը` ուսումնառություն ողջ կյանքի ընթացքում /ցկյանս ուսումնառություն/ շրջանառվող հասկացություններին: Անդրադառնալով Հայաստանում ողջ կյանքի ընթացքում ուսումնառության համակարգին` տիկին Սարգսյանն նշեց, որ այս խնդրում անհրաժեշտ է նկատի ունենալ ուսումնառության բոլոր տեսակները` ֆորմալ, ոչ ֆորմալ և ինֆորմալ, մասնագիտական և ոչ մասնագիտական` ներառյալ ինչպես տարբեր կազմակերպությունների ու անհատների կողմից մատուցվող ծառայությունները, այնպես էլ անձանց ինքնակրթությունը: Անդրադառնալով ֆորմալ ուսումնառությանը` զեկուցողը նշել է, որ այն սովորաբար տրամադրվում է կրթական կամ ուսումնական հաստատությունների կողմից և հանգեցնում է ճանաչված դիպլոմի կամ որակավորման շնորհման, մինչդեռ ոչ ֆորմալ ուսումնառությունը կարող է իրականացվել որևէ հիմնական (պաշտոնական) կրթական համակարգի կողմից և սովորաբար այն չի հանգեցնում պաշտոնական վկայագրման: Նա նշեց, որ ոչ ֆորմալ ուսումնառությունը կարող է ապահովվել աշխատատեղում, քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների և այլ խմբերի գործունեության միջոցով:
Անդրադառնալով ինֆորմալ կրթությանը` Ա. Սարգսյանը նշել է, որ, ի տարբերություն ֆորմալ և ոչ ֆորմալ ուսումնառության, ինֆորմալ ուսումնառությունը ոչ անպայման է նպատակային. այն կարող է անգամ գիտակցված չլինել անհատների կողմից` որպես ներդրում նրանց գիտելիքների և հմտությունների զարգացմանը: Ողջ կյանքի ընթացքում ուսումնառության համակարգում բանախոսն առանձնացրել է մի շարք գործառույթները, որոնցում միահյուսված է մի կողմից` սոցիալական, տնտեսական, քաղաքական և մյուս կողմից` բուն մանկավարժական համակազմը: Որպես հիմնական գործառույթներ` նա նշել է հանրակրթությանը և մասնագիտական կրթությանը նախապատրաստումը, հասարակական գործունեության մեջ զանգվածների արդյունավետ մասնակցության ընդլայնումը, անձի բազմակողմանի մշակութային զարգացումը, հիմնական կրթության կամ կրթության գործող համակարգի արդիականացումը, գիտելիքների նվազագույն մակարդակի բարձրացումը, սերունդների միջև կրթական և մշակութային տարբերությունների նվազեցումը, անհատի կենսական և սոցիալական հարմարվողականությունը միջավայրին, ինքնակրթության սկզբունքների ուսուցումը և ինքնակրթության ունակությունների ձևավորումը: Ա. Սարգսյանը նշել է, որ այս գործառույթները հաջողությամբ իրականացվում են ողջ կյանքի ընթացքում ուսումնառության զարգացած համակարգ ու ավանդույթներ ունեցող մի շարք երկրներում:
Մինչդեռ Հայաստանի Հանրապետությունում դրանց համար դեռևս պետք է ձևավորվեն ինչպես իրավական հիմքեր ու համապատասխան ենթակառուցվածքներ, այնպես էլ հասարակության համապատասխան վերաբերմունք և մտածողություն: Բանախոսը շեշտել է, որ շատ հաճախ դժվար է կանոնակարգել տրամադրվող կրթության մակարդակները, տեսակները, ձևերը, ժամկետները, նրանց գործողության գնահատման չափանիշները, հասնել «դիպլոմների» համեմատելիության և կրթվածության մակարդակի գնահատման: Ամփոփելով իր զեկույցը` Ա. Սարգսյանը նշել է, որ անկասկած մեծ նշանակություն ունի նաև այն փաստը, որ Երևանն ընտրվել է 2010 թ. հունիսի 16-18-ը Մեծահասակների կրթության եվրոպական ասոցիացիայի (EAEA) գլխավոր համաժողովը հյուրընկալող քաղաք: Ավելին, «Մեծահասակների կրթություն և ուսումնառություն ողջ կյանքի ընթացքում» (ՄԿ և ՈՒՈԿԸ) ասոցիացիան նախատեսում է այդ միջոցառումը զուգահեռել երիտասարդների և մեծահասակների կրթության և ողջ կյանքի ընթացքում ուսումնառության հարցերի վերաբերյալ միջազգային գիտաժողովի հետ, որի համակազմակերպիչներն են հանդիսանում նաև ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությունը և մի շարք միջազգային կազմակերպություններ:
Շնորհակալություն հայտնելով բանախոսին` հանգամանալից զեկույցի համար` կոլեգիայի նախագահ Ա. Աշոտյանը նշել է, որ առաջին անգամ է, որ փորձ է արվում անդրադառնալ այս ոլորտին: «Այսօր աշխատաշուկայում մենք ունենք մի հսկայածավալ զանգված, որն իր կրթությունը վաղուց է ստացել, և այդ մարդկանց ստացած գիտելիքները ոչ միշտ են արդիական, իսկ մասնագիտությունները` պիտանի աշխատաշուկայի համար: Նմանատիպ մարդկանց աղքատության, գործազրկության հաղթահարման և հասարակությանն ու տնտեսությանը նրանց ինտեգրման համար մենք պետք է փորձենք լրացուցիչ կրթական ծառայությունների միջոցով նրանց վերադարձնել աշխատաշուկա: Սա հարթակ է, որտեղ տնտեսության, պետության և հասարակության շահերը համընկնու»,-նշել է նախարարը: Երկրորդ խնդիրը, որի մասին խոսել է Ա. Աշոտյանը, վերաբերում էր բուհերին. «ՀՀ-ում գրեթե ոչ մի պետական բարձրագույն ուսումնական հաստատություն այսօր չի մատուցում աշխարհում տարածված լրացուցիչ կամ ցկյանս կրթության մոդուլներ, սեմինարներ, վերապատրաստումներ. բուհական ծառայությունների տեսակետից սա հսկայական նոր բաղադրիչ է»,-շեշտել է նախարարը` լրացուցիչ և շարունակական կրթության հարցում ընդգծելով նաև քաղաքացիական հասարակության պասիվությունը:
Նիստին ներկա ՄԱԿ-ի զարգացման գործակալության ներկայացուցչին առավելապես հետաքրքրում էր հետագա գործունեության համար անհրաժեշտ գործողությունների պլանի առկայությունը: Տիկին Սիմոնյանը ՄԱԿ-ի զարգացման գործակալության աջակցությունն առաջարկել է համապատասխան վերապատրաստումների և օրենսդրական փաթեթի մշակման աշխատանքներում:
Կոլեգիայի անդամ, բուհական ուսխորհուրդների ներկայացուցիչ Ն. Մանթաշյանը մտահոգված էր բուհերում դասախոսների «շատ հաճախ հնացած գիտելիքների» և աշխատաշուկայի պահանջների համապատասխան մասնագետների պատրաստման խնդրով:
ՀՀ ԿԳՆ գիտպետկոմի նախագահ, կոլեգիայի անդամ Ս. Հարությունյանն առաջարկել է շարունակական կրթության գործընթացի մեջ ներառել նաև գիտնականներին, քանի որ, ըստ Ս. Հարությունյանի, «ամեն գիտական աշխատանք և արդյունք նոր գիտելիք է, հետաբար ցկյանս կրթության կարևորագույն տարրերից մեկը հետազոտական աշխատանքն է»:
Նիստի ավարտին կոլեգիայի նախագահ, նախարար Ա. Աշոտյանը շնորհակալություն է հայտնել բոլորին շահագրգիռ և հետաքրքիր քննարկման համար և նշել է, որ կրթական բարեփոխումների և կրթության կարիքների գնահատման հարցում նախարարությունն ապավինում է նաև միջազգային կազմակերպությունների աջակցությանը:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Քաղաքապետարանը գործնականում թալանում է երևանցիներին. Չախոյան
