Ձեր վստահելի աղբյուրը

Որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրի դիրքորոշում` ԱՄՆ-ի դիրքորոշումը Ադրբեջանին չի բավարարում: Այսօր նման հայտարարություն է արել Ադրբեջանի առանցքային գործիչներից մեկը` նախագահի աշխատակազմի հասարակական-քաղաքական հարցերի բաժնի ղեկավար Ալի Հասանովը:

«1նյուզ.ազ» կայքի հաղորդմամբ, այսօր կայացած ասուլիսում Ալի Հասանովը մասնավորապես հայտարարել է. «ԱՄՆ-ը հաճախ միակողմանի դիրքորոշում է որդեգրում` աջակցելով Հայաստանին: Մենք ԱՄՆ-ին կոչ ենք անում չեզոք դիրք գրավել: Մենք բավարարված չենք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ԱՄՆ-ի գործունեությամբ: Այդ մասին մենք բարձրաձայն ենք հայտարարում»:
Այնուհետև ԱՄՆ-ի «կողմնակալությունը» բացատրելով հայկական լոբբի գազդեցությամբ` Ալի Հասանովը մեկնաբանել է. «Վաշինգտոնը ճնշում է գործադրում հարևան երկրների, այդ թվում` Թուրքիայի վրա` պահանջելով քաղաքական ու տնտեսական հարաբերություններ հաստատել Հայաստանի հետ»:
Ըստ Իլհամ Ալիևի աջ ձեռքը համրվող այս գործչի, հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործում ԱՄՆ ստանձնած դերը չի համապատասխանում նրա առաքելությանը:

Մի կողմ թողնենք ԱՄՆ-ին` սեփական առաքելությունը հուշելու Ալի Հասանովի փորձերը: Նա ինքն էլ, հավանաբար, հասկանում է, որ անհեթեթությամբ է զբաղված, բայց Ադրբեջանի ներսում դեմքը չկորցնելու այլ տարբերակ չունի: Վերը նշված տեղեկության մեջ մեզ համար առավել հետաքրքիր է հայտարարություն անողի անձը, հայտարարության կոշտությունը, դրա տեղն ու ժամանակը:

Նախ` անձի մասին: Ֆորմալ տեսանկյունից Ալի Հասանովը երկրորդական պաշտոն է զբաղեցնում: Նա նախագահի աշխատակազմում ընդամենը ինչ-որ բաժնի պետ է: Սակայն Ադրբեջանի պարագայում ` որպես օրինակելի ավտորիտար ռեժիմով երկրի` իրավիճակը մի փոքր այլ է: Այստեղ նախագահի աշխատակազմի «հասարակ ֆունկցիոներները» երկրի հասարակական-քաղաքական կյանքը վերահսկող հիմնական ֆիգուրներն են: Օրինակ, բոլոր փորձագիտական գնահատականներով, աշխատակազմի ղեկավար Ռամիզ Մեհտիևն Ադրբեջանի առանցքային գործիչն է, ում ազդեցությունը գերազանցում է անգամ Իլհամ Ալիևին: Հասկանալի է, որ այդ համակարգում Ալի Հասանովն իր ազդեցությամբ ու տիրակալին (Իլհամ Ալիևին) մոտ լինելու տեսանկյունից մրցակցությունից դուրս է գործադիր իշխանության անդամներից, առաջին հերթին` արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովից: Ասել կուզենք, որ Ալի Հասանովի շուրթերով Ադրբեջանն ամենաբարձր մակարդակով պաշտոնական հայտարարություն է արել:

Ի դեպ, այն, որ այս պատասխանատու քայլը չի վստահվել Էլմար Մամեդյարովին, անուղղակիորեն հուշում է, որ Ալիևը խնդիրներ ունի իր արտգործնախարարի հետ, կամ առնվազն` ներքին մրցակցության ընթացքում այս փուլում Էլմար Մամեդյարովը պարտվում է նախագահական ադմինիստրացիայի իր մրցակիցներին:

Վերադառնալով Ալի Հասանովի հայտարարությանը` անդրադառնանք երկրորդ կարևոր հանգամանքին` դրա տեղին ու ժամկետներին: Հայտարարությունն արվել է Վաշինգտոնում տեղի ունեցած քննարկումներից անմիջապես հետո: Ըստ էության, սա արձագանք է այդ հանդիպումներին ու քննարկումներին և ուղղված է առաջին հերթին դրանց կազմակերպիչ երկրի` ԱՄՆ-ի դեմ:

Երկրորդ` հայտարարությունն արվել է Բաքվում: Պրոցեսներին հետևող յուրաքանչյուր ոք կարող է պնդել, որ նման հայտարարություններն առավել ազդեցիկ են, երբ արվում են լայն լսարան ապահովող հարթակներից կամ «մեսիջի» հասցեատեր երկրի տարածքում (օրինակ` Մահմուդ Ահմադինեջադն իր հակաամերիկյան հայտարարությունների մեծ մասը հնչեցրել է ՄԱԿ-ի ամբիոնից կամ ամերիկյան տարբեր լսարաններում ունեցած հանդիպումների ժամանակ): Բնական է, որ Ադրբեջանում նույնպես կցանկանային վաշինգտոնյան իրադարաձություններին համարժեք պատասխան տալ: Բայց նման հնարավորությունից այս օրերին նրանք զրկված էին: Ղարաբաղյան կարգավորման պրոցեսում ներգրավված ու շահագրգիռ բոլոր կողմերը` Հայաստանի, Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի, Եվրամիության ու Թուրքիայի ղեկավարությունը (նախագահներն ու արտգործնախարարները) այս օրերին Վաշինգտոնում էին: Ադրբեջանն այդ ցանկում բացակա էր, և բացակա էր ԱՄՆ-ի «մեղքով», որ հրավեր չէր ուղարկել այդ երկրին: Արդյունքում` պաշտոնական Բաքուն կարող էր արձագանքել միայն Բաքվից: Իլհամ Ալիևն այդ նպատակով օգտագործեց կառավարության` երկրի սոցիալ-տնտեսական խնդիրներին նվիրված նիստը, իսկ Ալի Հասանովը` լրագրողների հետ հանդիպումը:

Այժմ անդրադառնանք Ալի Հասանովի հայտարարությանն ու դրա ենթատեքստին: Վստահաբար կարելի է ասել, որ Ալի Հասանովն ընդամենը երկրորդել է Իլհամ Ալիևին: Ավելի ճիշտ` լրացրել է նրան, ասել է այն, ինչ վայել չէ «կեսարին»: Հիշեցնենք, որ երեկ կայացած կառավարության նիստում Իլհամ Ալիևը հայտարարել էր, թե «Հայաստանի և Թուրքիայի սահմանի բացումը այդ երկու պետությունների գործն է: Որևէ մեկը չպետք է միջամտի այդ գործընթացին»: Իհարկե, դժվար է մտածել, որ Ալիևն ինքնուրույն է հանգել այն եզրակացության, որ Հայաստանի ու Թուրքիայի հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին իր միջամտելու փորձերը անօգուտ վատնված ռեսուրսներ են և ավելի ճիշտ կլինի խնայել դրանք: Ամենայն հավանականությամբ, «գործընթացին չմիջամտելու» անհրաժեշտությունն Իլհամ Ալիևը «հասկացել» է հարկադրաբար` իրենից չկախված գործոնների ազդեցության տակ:

Երեկ Իլհամ Ալիևն, ըստ էության, հրապարակավ ցույց տվեց, որ այդ «գործոնները» հաշվի առնում է (իրականում` նա այլընտրանք չուներ), իսկ հաջորդ քայլով` արդեն հասկացրեց, որ մտադիր չէ տեղի տալ: Դա արվեց Ալի Հասանովի հայտարարությամբ` ԱՄՆ-ին մարտահրավեր նետելով: Այժմ հարց է` կհաջողվի՞ «կրտսեր եղբորը» մի բան, ինչ չհաջողվեց ավագին` Թուրքիային:
Ամերիկյան մամուլում վերջերս եղած հրապարակումները, որոնք զայրացրել էին Իլհամ Ալիևին ու վերը հիշատակված Ալի Հասանովին, հուշում են, որ Ադրբեջանի ջղաձգումներն անօգուտ են: