Ձեր վստահելի աղբյուրը

Նախորդ շաբաթ Եվրոպական խորհրդարանի ընդունած թիվ 2216 բանաձևը Հայաստանի տեղեկատվական դաշտում լայն քննարկումների տեղիք տվեց, որը գլխավորապես ուղեկցվեց հիասթափություն ու դժգոհություն ամփոփող գնահատականներով:

Նման արձագանքը բնական էր. հիշյալ բանաձևում Եվրոպական խորհրդարանը` բուլղարացի պատգամավոր (համատեղությամբ թուրք-ադրբեջանական շահերի լոբբիստ) Եվգենի Կիրիլովի փոխանցմամբч մի շարք աննպաստ ու անգամ անհասկանալի ձևակերպումներ էր թույլ տվել, որոնցից գլխավորն, իհարկե, ԼՂՀ անվտանգության գոտուց հայկական զինված ուժերը դուրս բերելու դրույթն էր:

Սակայն, այս դրույթի առնչությամբ Հայաստանում ծայր առած (ինչ-որ տեղ` էմոցիոնալ) քննարկումների ընթացքում մոռացության մատնվեց ԵՄ խորհրդարանի ընդունած բանաձևն ամբողջական դիտարկելու անհրաժեշտությունը: Մինչդեռ այդ բանաձևի իրարամերժ պնդումներն ու խառնաշփոթ ձևակերպումները որքան մտահոգիչ են հայկական կողմի համար, գրեթե նույն չափով ձգտում են հավասարակշռություն պահպանել և սկզբունքային հարցերում արտացոլում են հայկական կողմի շահերը չվնասող դրույթներ:

Այսպես, նույն այդ` հայկական կողմի համար մտահոգիչ դրույթը` կապված Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզը շրջապատող տարածքների հետ, հայկական մամուլում ներկայացվեց, ըստ էության, կիսատ: Բանաձևի համապատասխան` 8-րդ կետը, հայկական զորքերի դուրս բերումը ուղղակի պայմանավորում է Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությանը անվտանգության ապահովման միջազգային երաշխիքներ տրամադրելու հետ: Կարծեմ` այս դրույթը (ԼՂՀ Ադրբեջանի կազմ վերադառնալու անհնարինության և Հայաստանի հետ ցամաքային սահման ունենալու պահանջների հետ միաժամանակ) ընկած է հենց հայկական կողմի դիրքորոշման հիմքում:

Նույն` 8-րդ կետում (տեղեկացնենք, որ բանաձևի 8-11-րդ կետերն առնչվում են ԼՂ հակամարտությանը, իսկ 12-րդը` հայ-թուրքական հարաբերություններին) Եվրախորհրդարանը խոսում է ոչ միայն ներքին տեղահանվածների, այլև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հետևանքով ու այդ հակամարտության կապակցությամբ փախստական ու ներքին տեղահանված դարձած բոլոր անձանց` նախկին բնակության վայրերը վերադառնալու, գույքային և անձնական անվտանգության իրավունքների մասին: Եթե հիշողությունս չի դավաճանում, հայկական կողմը երբեք չի ժխտել ադրբեջանցի տեղահանվածների իրավունքների պաշտպանության անհրաժեշտությունը, այլ պահանջել, որ դրանք Ադրբեջանից բռնի տեղահանված մոտ կես միլիոն հայ փախստականների խնդրից չառանձնացվեն: Որքան հասկանում եմ, Եվրախորհրդարանն իր բանաձևում ամրագրել է հենց հայկական կողմի դիրքորոշումն արտացոլող ձևակերպում:

Մինչ այդ, բանաձևում ավելի կարևոր ամրագրումներ ևս կան: Օրինակ 6-րդ կետում ողջունելով խնդրի խաղաղ կարգավորման նպատակով ընթացող բանակցային գործընթացը` Եվրախորհրդարանը «դատապարտում է հակամարտության ռազմական եղանակով լուծման գաղափարը և կոչ է անում կողմերին ձեռնպահ մնալ 1994 թվականի հրադադարի որևէ նորմի խախտումից»: Եթե նկատի ենք ունենում, թե որ երկիրն է, այն էլ` ամենաբարձր մակարդակով, անընդհատ հայտարարում պատերազմի ավարտված չլինելու, խնդիրը ռազմական ուժով լուծելու մտադրությունների մասին, կարծում ենք` հասկանալի կդառնա, որ Եվրախորհրդարանի այս դատապարտումները հայկական կողմին չեն վերաբերում:

Հաջորդ` 7-րդ կետում ևս Եվրախորհրդարանը կրկնում է հայկական կողմի մոտեցումները: «Աջակցություն է հայտնվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդական ջանքերին, Մադրիդյան փաստաթղթում ներառված Հիմնարար սկզբունքներին և 2009 թ. հուլիսի 10-ի ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների` Աքվիլայում արված հայտարարությանը»,- ասված է բանաձևի տեքստում: Որքան գիտեմ, պաշտոնական Բաքուն է (նաև` այս օրերին) ձգտում վերանայել խաղաղ կարգավորման գործընթացի առկա ձևաչափը, և այս բանաձևով փաստորեն ստանում է եվրոպական երկրների հավաքական մերժումը:

Բանաձևի 9-րդ կետում Եվրախորհրդարանը կոչ է արել «զերծ մնալ սադրիչ քաղաքականությունից և հռետորաբանությունից, հրահրիչ հայտարարություններից և պատմության խեղաթյուրումներից: Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահներին կոչ է արվում պատասխանատու գործել»: Եթե հիշենք Իլհամ Ալիևի զառանցանքները, որ «Հայաստանը Ադրբեջանն է, իսկ Երևանը ադրբեջանցիները վարձով են տվել», ապա Եվրախորհրդարանի մտահոգությունների իրական հասցեատիրոջ հարցում երկրորդ կարծիք չի մնա: Իսկ եթե հիշենք, որ ադրբեջանական պաշտոնական քարոզչությունը լծվել է հակահայ քարոզչությանը և փորձում է թշնամի հայի կերպար ստեղծել ու այդ հիմքով ազգային ինքնություն ձեռք բերել, պատկերն այս դեպքում ավելի հստակ կդառնա:

Ինչևէ` գանք բանաձևի հաջորդ` 10-րդ կետին: Այստեղ Եվրախորհդարանը բավականին կարևոր արձանագրում է արել: Մասնավորապես նշվում է, որ «Լեռնային Ղարաբաղի համար միջանկյալ կարգավիճակը կարող է լուծում հանդիսանալ մինչև վերջնական կարգավիճակի որոշումը»: Իհարկե, այս պարագայում բավականին խորքային վերլուծության անհրաժեշտություն կա, սակայն երկու բան կարելի է մակերեսորեն ֆիքսել. ա/ Եվրախորհրդարանն այսպիսով պնդում է, որ ԼՂ կարգավիճակի հստակեցումը հակամարտության կարգավորման անհրաժեշտ էլեմենտն է, բ/ ԼՂ-ին արդեն այսօր որոշակի կարգավիճակի տրամադրումը համարում է անհրաժեշտ, իսկ դա նշանակում է ադրբեջանական կողմի մերժում, ըստ որի` ԼՂ գոյություն չունի, այլ գոյություն ունեն վարչա-տարածքային միավորներ` շրջաններ:

Եվ վերջապես, նույն բանաձևի 12-րդ կետով պարզապես ամրագրվում է. «Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորումը և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի բանակցությունները տարբեր գործընթացներ են, որ պետք է առաջ մղվեն իրենց սեփական տրամաբանությամբ»:

Վերջաբանի փոխարեն էլ նկատենք, որ Վրաստանի պարագայում` հակամարտություններին անդրադառնալիս, Եվրախորհրդարանը «վերստին անվերապահ աջակցություն է հայտնել Վրաստանի տարածքային ամբողջականությանն ու սահմանների անխախտելիությանը» (13-րդ կետ), իսկ Ադրբեջանի դեպքում` նման աջակցության դրսևորում չի արձանագրվել: