Ձեր վստահելի աղբյուրը

Անցյալ շաբաթ, երկարատև ձգձգումից հետո, Ադրբեջանն իր համաձայնությունը տվեց Բաքվում ԱՄՆ դեսպանի պաշտոնում Մեթյու Բրայզայի նշանակմանը. այս մասին EurasiaNet.org-ին հայտնել է ամերիկացի մի անանուն պաշտոնյա: «Կալիֆորնիա կուրիերը» հաստատել է Բրայզայի առաջադրման հավաստիությունը Վաշինգտոնի իր սեփական աղբյուրների միջոցով: Սպասվում է, որ Սպիտակ տունը շուտով հանդես կգա պաշտոնական հայտարարությամբ:

Ուշագրավ է, որ անցյալ տարվա հուլիսից Ամերիկան դեսպան չուներ Ադրբեջանում: Երբ 2006 թվականին Հայոց ցեղասպանություն տերմինն օգտագործելու համար Ջոն Էվանսը հետ կանչվեց Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանի պաշտոնից, Բուշի վարչակազմը ճնշում գործադրեց Սենատի վրա՝ արագացնելու նրա փոխարինողի հաստատումը` պնդելով, թե Միացյալ Նահանգները դեսպանի խիստ անհրաժեշտություն ունի այդ երկրում: Զարմանալի է, սակայն, որ Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպանի մեկամյա բացակայության ընթացքում Վաշինգտոնում նման հրատապության դրսևորում չնկատվեց: Նախագահ Ալիևն այս հապաղումը հավանաբար դիտարկում էր որպես արհամարհանք իր երկրի նկատմամբ:

Մինչև 2009 թվականը Մեթյու Բրայզան աշխատել է որպես ԱՄՆ պետքարտուղարի օգնականի տեղակալ և Արցախի հակամարտության կարգավորման նպատակով ստեղծված ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկյան համանախագահ: Հետաքրքիր է, որ գործընկերները նրան կոչում էին «Փոքրիկ ՊՕՏ» ("Baby DAS", պետքարտուղարի օգնականի տեղակալ)` նրա պաշտոնի արագ բարձրացման համար, չնայած երիտասարդ տարիքին ու դիվանագիտական անփորձությանը:

Բաքվում նրա նշանակման ուշացումը կարող է վերագրվել Բրայզայի նկատմամբ Ադրբեջանի մտահոգությանն ու Միացյալ Նահանգների արտաքին քաղաքականության վերջին նախաձեռնությունների հանդեպ առկա դժգոհությանը: Սենատում առաջիկա հաստատման ժամանակ Բրայզային պետք է հարցաքննեն անցյալում նրա ծավալած գործունեության և Ադրբեջանի ու Միացյալ Նահանգների միջև վերջին շրջանում գոյություն ունեցող լարվածության վերաբերյալ:

Ահա մի շարք հարցադրումներ, որոնք Սենատի Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի անդամները կցանկանան պարզել Բրայզայի առաջադրման ընթացքում.

• Ինչո՞ւ Ադրբեջանն այդքան երկար ժամանակ չէր տալիս իր համաձայնությունը Ձեր նշանակման վերաբերյալ: Ի՞նչ բողոքներ ուներ Ադրբեջանը Ձեր և տարածաշրջանում ԱՄՆ արտաքին քաղաքականության դեմ: Ի՞նչ երաշխիքներ են տրվել Միացյալ Նահանգների կողմից Ադրբեջանին` Ձեր նշանակմանը համաձայնություն տալուց առաջ նրա մտահոգությունները փարատելու համար:

• Չնայած Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ Ձեր և Մինսկի խմբի համառ ջանքերին, Հայաստանն ու Ադրբեջանը դեռևս շատ հեռու են խաղաղության համաձայնագրից: Ի՞նչ խոչընդոտներ են մնացել այս հակամարտության լուծման համար: Հաշվի առնելով Ձեր ունեցած փորձն այս տարածաշրջանում, որպես ԱՄՆ դեսպան, ի՞նչ քայլեր եք ձեռնարկելու Ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ, այլ ոչ թե` ռազմական ճանապարհով կարգավորմանը Ադրբեջանի համաձայնությունն ապահովելու համար:

• Նախագահ Ալիևը ճնշում է գործադրում Թուրքիայի վրա, որպեսզի վերջինս չվերացնի Հայաստանի շրջափակումը: Ինչպե՞ս եք պատրաստվում տարհամոզել Ադրբեջանին` չխոչընդոտել հայ-թուրքական հարաբերություններին:

• Հաշվի առնելով ժողովրդավարական նորմերի բացակայությունը Ադրբեջանում, որը հայտնի է կեղծ ընտրություններով, մամուլի ազատության պակասով և ընդդիմադիր կուսակցությունների ու ազգային փոքրամասնությունների հանդեպ ճնշումների կիրառմամբ, ինչպե՞ս եք համոզելու Ադրբեջանի ղեկավարներին երկրում օրենքի գերակայություն հաստատել:

• Ի՞նչ պատգամներ եք փոխանցել Վրաստանի ղեկավարությանը Վրաստանի և Ռուսաստանի միջև 2008 թվականի պատերազմից առաջ: Արդյոք ճշմարտությանը համապատասխանո՞ւմ են այն զեկույցները, որոնց համաձայն Դուք վրացիներին իրազեկել եք Ռուսաստանի կողմից հարձակման ենթարկվելու դեպքում Միացյալ Նահանգների ռազմական միջամտության մասին:

• Վստա՞հ եք, որ կարող եք Ձեր դիվանագիտական պարտականությունները հմտորեն ու անաչառ իրականացնել` հաշվի առնելով հայկական, ադրբեջանական և թուրքական հիմնախնդիրների առնչությամբ Ձեր կնոջ արտահայտած տեսակետները: [Բրայզան ամուսնացած է Թուրքիայում ծնված Զեյնո Բարանի հետ, որը Վաշինգտոնի Հադսոնի ինստիտուտում արտաքին քաղաքականության վերլուծաբան է: Նրանց հարսանյաց հանդեսը տեղի է ունեցել ճարտարապետների հայտնի Բալյան ընտանիքի նախկին տանը, Ստամբուլին մոտ գտնվող մի կղզում: Այդ արարողությանը ներկա են եղել Ադրբեջանի արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովը և թուրք, վրացի ու ամերիկացի բարձրաստիճան պաշտոնյաներ]:

• Դուք որևէ դերակատարություն ունեցե՞լ եք դեսպան Ջոն Էվանսի հետկանչման և վաղաժամկետ կենսաթոշակի անցնելու գործում: Ի՞նչ եք կարծում, դեսպանը պե՞տք է ազատվեր պաշտոնից պարզապես Հայոց ցեղասպանություն տերմինն արտասանելու համար: Որո՞նք են Ձեր սեփական տեսակետները Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ: Ի՞նչ եք կարծում, վայե՞լ է նախագահ Օբամային դրժել Հայոց ցեղասպանության ճանաչման իր նախընտրական խոստումը:

• Պետքարտուղար Քլինտոնին հղված մի նամակում Ամերիկայի Հայ Դատի հանձնախումբը Ձեզ մեղադրել է «Հայաստանին առնչվող հարցերում» անաչառ չլինելու, «Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ կարգավորման գործընթացում ադրբեջանամետ կողմնակալություն» ցուցաբերելու և «Հայոց ցեղասպանության Թուրքիայի ժխտողականությանը ԱՄՆ մեղսակցությունը» խրախուսելու մեջ: Ի՞նչ երաշխիքներ կարող եք տալ ամերիկյան ժողովրդին, որ արդարացի և անկողմնակալ կերպով իրականացնելու եք Ձեր դիվանագիտական պարտականություններն Ադրբեջանում, որպես Միացյալ Նահանգների պաշտոնական ներկայացուցիչ:

Սենատի Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի անդամները պետք է հանգամանորեն քննարկեն Բրայզայի առաջադրումը` վստահ լինելու համար, որ հաստատման դեպքում նա Բաքվում ներկայացնելու է Միացյալ Նահանգների շահերը և ոչ թե հակառակը, քանզի թե նա, թե նրա կինը` Զեյնո Բարանը մեծ կապեր ունեն ինչպես Թուրքիայում, այնպես էլ Ադրբեջանում: 2005 թվականին Սենատին ներկայացրած իր ելույթում, Բարանը դեմ է արտահայտվել Հայոց ցեղասպանության բանաձևին, իսկ նրա ամուսինը մի լրագրողի ասել է, որ Թուրքիան իր «երկրորդ տունն» է:
　
Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
Թարգմ.՝ Ռ.Ավագյանի