Բրյուսելում ՀՀ Նախագահը վերահաստատեց Հայաստանի դիրքորոշումն արտաքին հարցերում
Մայիսի 25-27-ը Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանն աշխատանքային այցով Բելգիայի մայրաքաղաք Բրյուսելում էր: Նախագահի այցի օրակարգի հագեցվածությունն ու մեկը մյուսի հետևից կայացած հանդիպումների մասին հաղորդագրությունների տարածումը հնարավորություն չտվեցին պատշաճ վերլուծել Եվրոպայի քաղաքական կենտրոնում նախագահ Սարգսյանի քննարկումներն ու հայտարարությունները: Ուստի անհրաժեշտ ենք համարում ամփոփ անդրադարձ կատարել հանրապետության ղեկավարի վերջին արտերկրյա այցին:
Մինչ բուն այցելությանն անցնելը, կարծում ենք, արժե կանգ առնել Բելգիայի մայրաքաղաքի նշանակության վրա: Սա անհրաժեշտ է` Բրյուսելի քաղաքական գունապնակից առանձին գույները տարանջատելու և նախագահ Սարգսյանի ունեցած հանդիպումների ողջ սպեկտրը ճիշտ ընկալելու համար:
Այսպես` Բելգիայի մայրաքաղաքը լինելուց զատ, Բրյուսելը միաժամանակ հանդիսանում է Հյուսիս-ատլանտյան դաշինքի (ՆԱՏՕ) և Եվրոպական միության (ԵՄ) կենտրոնակայանը կամ մայրաքաղաքը: Նման պատվի եվրոպական չափանիշներով այդ համեստ քաղաքը (բնակչության թվով այն մայրաքաղաք Երևանին փոքր է գերազանցում) արժանացել է հիմնականում այն բանի շնորհիվ, որ գտնվել է եվրոպական ենթաքաղաքակրթությունների` ռոմանական և գերմանական, սահմանագծում: Ժառանգելով դրանց երկուսի էլ հարուստ պատմական ավանդույթները` այսօր Բրյուսելը դարձել է միասնական Եվրոպայի խորհրդանիշներից մեկը: Հընթացս նկատենք, որ այդ առումով Բրյուսելի հիմնական «մրցակիցը» մյուս ֆրանկո-գերմանական քաղաքն է` Ստրասբուրգը, որը նույնպես ասոցիացվում է եվրոպական միասնականության հետ:
Նախագահի բրյուսելյան օրակարգը
Բնականաբար, Բրյուսել կատարած այցելության ընթացքում նախատեսված էին նախագահ Սարգսյանի հանդիպումներ թե ՆԱՏՕ-ի, թե ԵՄ-ի և թե Բելգիայի ղեկավարության հետ: Դրանց գումարած` արդեն ավանդական դարձած հանդիպումները տեղի հայկական համայնքի ներկայացուցիչների հետ:
Այսպիսով` այցելության հենց առաջին օրը, մայիսի 25-ին, ՀՀ նախագահը հանդիպել է ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի հետ: Նույն օրը Սերժ Սարգսյանն աշխատանքային ընթրիք է ունեցել Եվրոպական ժողովրդական կուսակցության նախագահ Վիլֆրեդ Մարտենսի հետ, իսկ երեկոյան հանդիպել է Բելգիայի և Նիդերլանդերի հայկական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներին:
Հանդիպումներով ամենահագեցածը նախագահի այցելության երկրորդ օրն էր: Մայիսի 26-ին Սերժ Սարգսյանը հանդիպել է Եվրոպական Հանձնաժողովի` ԵՄ գործադիր մարմնի, առևտրի հարցերով հանձնակատար Կարել Դե Գուխտին: Դրանից հետո ՀՀ նախագահը հանդիպել է Բելգիայի Սենատի նախագահ Արմանդ Դե Դեկերին: Այնուհետև հանդիպում է կայացել ԵՄ ղեկավարներից մեկի` Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ Ժոզե Մանուել Բարոզուի հետ:
Դրանից հետո նախագահ Սարգսյանն առանձին հանդիպումներ է ունեցել Եվրոպական Հանձնաժողովի ևս երկու անդամների` տնտեսական և արժույթի հարցերով հանձնակատար Օլի Ռեյնի ու ընդլայնման և հարևանության քաղաքականության հարցերով հանձնակատար Շտեֆան Ֆյուլեի հետ: Մայիսի 26-ին նախագահ Սարգսյանն այցելել է Պողոսյան հիմնադրամի հովանու ներքո գործող «Վիլա Ամպեն» կենտրոն:
Հաջորդ օրը մայիսի 27-ին հանրապետության ղեկավարը հանդիպումներ է ունեցել ԵՄ մյուս երկու առանցքային պաշտոնյաների հետ: Նախ` Եվրոպական հանձնաժողովի փոխնախագահ, ԵՄ արտաքին հարաբերությունների և անվտանգության հարցերով բարձր ներկայացուցիչ Քեթրին Էշթոնի, ապա` ԵՄ խորհրդի (ԵՄ բարձրագույն քաղաքական մարմնի) նախագահ Հերման Վան Ռամպոյի հետ:
Բացի վերը թվարկված հանդիպումներից, նախագահ Սարգսյանը բրյուսելյան այցի ընացքում երեք համատեղ ասուլիս է տվել` Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի, Ժոզե Մանուել Բարոզուի և Հերման Վան Ռոմպեի հետ:
Իսկ «Վիլա Ամպեն» այցելության ժամանակ նախագահ Սարգսյանը հանդես է եկել բավականին ծավալուն ողջույնի խոսքով:
Ավելորդ է նշել, որ նախագահի քննարկումներում ու ելույթներում, ի թիվս այլ հարցերի, առանցքային են եղել անդրադարձերը հայ-թուրքական հարաբերություններին ու ԼՂ հիմնահարցի կարգավորմանը:
Հայաստան-Արևմուտք
«Հայաստան-Արևմուտք» ձևակերպումը խիստ պայմանական է: Թեև ՆԱՏՕ-ի ու ԵՄ-ի կենտրոնակայանները գտնվում են Բրյուսելում, իսկ երկրորդի անդամները գրեթե ամբողջությամբ ընգրկված են Հյուսիս-ատլանտյան դաշինքում, այնուամենայնիվ ժամանակակից չափումներով Հայաստան-ՆԱՏՕ և Հայաստան-ԵՄ փոխառնչությունները միանգամայն տարբեր հարթություններում են և միանգամայն այլ նպատակներ են հետապնդում:
ՆԱՏՕ-ի դեպքում հիմնական շեշտադրում ռազմա-քաղաքական ոլորտի վրա է, ԵՄ պարագայում` տնտեսական: Սակայն երկուսի հետ Հայաստանի հարաբերությունների դեպքում էլ կա կարևորագույն բաղադրիչ` աջակցություն ժողովրդավարական կառավարման և ինստիտուցիոնալ բարեփոխումներին, հումանիտար և արժեքային ոլորտ:
Այս բոլոր հարցերն էլ նախագահի մասնակցությամբ քննարկումներում տեղ են գտել և հստակեցվել են հետագա առաջընթացի ուղիներն ու արագությունը: Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի հետ հանդիպման ընթացքում, մասնավորապես հաջողված են գնահատվել թե Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագրի իրականացումը, թե համատեղ զորավարժությունների անցկացումը և Հայաստանի ընդլայնվող մասնակցությունը ՆԱՏՕ-ի միջազգային խաղաղապահ գործողություններին:
Այդ հանդիպման ընթացքում, ընդգծելով ՀՀ զինված ուժերում իրականացվող բարեփոխումներին Դաշինքի կողմից ցուցաբերվող օժանդակության արդյունավետությունը, նախագահ Սարգսյանն ասել է, որ Հայաստանը հետևողականորեն շարունակելու է փոխգործակցությունը ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցների և գործընկեր պետությունների հետ` համագործակցության օրակարգում ներառված բոլոր բնագավառներում. միջազգային ահաբեկչության դեմ պայքար, սահմանների պաշտպանություն ու կառավարում, խաղաղապահ առաքելություն:
ԵՄ հետ հարաբերությունների հարցերն առավել ակտիվ են քննարկվել: Եվրոպական Հանձնաժողովի անդամների հետ քննարկումներում անդրադարձ է կատարվել փոխհարաբերությունների լայն դաշտ ընդգրկող հարցերի. տնտեսական բլոկի հանձնակատարների հետ քննարկումներում առանցքային եղել ԵՄ հետ խոր և համապարփակ ազատ առևտրի պայմանագրի կնքման հարցը, իսկ քաղաքական առումով կարևորվել են Հարավային Կովկասում անվտանգության, ԵՄ հարևնության քաղաքականության և եվրաինտեգրման հարցերը:
Այս հատվածը տեղին է ամփոփել Հերման Վան Ռոմպեի հետ ասուլիսում նախագահ Սարգսյանի հետևյալ մտքով.
«Հայաստան-ԵՄ բարձր մակարդակի քաղաքական երկխոսության զարգացումն ընդհանուր արժեհամակարգի առկայության խոսուն վկայությունն է: Հայստան-ԵՄ հարաբերությունները գտնվում են դինամիկ զարգացման փուլում: ԵՄ-ն Հայաստանի համար առանձնահատուկ նշանակություն ունի ոչ միայն որպես միջազգային ասպարեզում կարևոր դերակատար, այլև` որպես մեր երկրի հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտներում իրականացվող բարեփոխումներին բազմաբնույթ օժանդակություն ցուցաբերող կողմ»:
Հայաստանը Թուրքիայի եվրաինտեգրմանը սկզբունքորեն դեմ չէ
Որ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման հարցը նախագահի բրյուսելյան այցելության ընթացքում շոշափվելու էր, կասկածից վեր է: Պատճառներից կարելի է առանձնացնել երկուսը: Առաջինը փակ սահամանների նկատմամբ Եվրոպայի (և ընդհանրապես քաղաքակիրթ աշխարհի) վերաբերմունքն է, դրանից բխող հետևանքներով` միջնորդություն, գործընթացին հովանավորություն և այլն:
Երկրորդը` ԵՄ-Թուրքիա փոխհարաբերությունների հարթությունն է: Այս առումով Հայաստանը և հայ-թուրքական հարաբերությունները, կարելի է ասել, միասնական Եվրոպայի համար Թուրքիայի նկատմամբ օգտագործվող և ինդիկատոր է (ստուգելու համար Թուրքիայի քաղաքակրթվածության աստիճանը) և մտրակ (անհրաժեշտության դեպքում ճնշում գործադրելու համար):
Հետևաբար, ամենևին էլ պատահական չպետք է թվա, որ հայ պաշտոնյաների հետ հանդիպումների ժամանակ եվրոպացի գործիչները փորձում են ուշադրության կենտրոնում պահել այս հարցը:
Ինչ վերաբերում է նախագահ Սերժ Սարգսյանին, ապա ապրիլի 22-ի ուղերձից և արձանագրությունների վավերացման գործընթացը կասեցնելուց հետո սա առաջին այցելությունն էր Արևմուտք, և թեև այնտեղից ավելի վաղ հնչել էին ՀՀ նախագահի որոշումը ողջունող և սատարող հայտարարություններ, ըստ երևույթին, անհրաժեշտություն կար վերահաստատել ՀՀ դիրքորոշումն ու եվրոպացի գործընկերներին պարզաբանումներ տալ դրա դրդապատճառների մասին:
Դատելով արձագանքներից` նախագահ Սարգսյանն այս խնդիրը հաջողությամբ լուծել է:
«Թուրքիան այլ ընտրություն մեզ չի թողել, քան արձանագրությունների վավերացման ընթացակարգի սառեցումը: Մենք մեր դիտողություններն ենք ներկայացրել այդ հարցի առնչությամբ, սակայն նույնիսկ դա չի դրդել Թուրքիային առաջ շարժվելու»,- Բրյուսելում հայտարարել է նախագահ Սարգսյանն ու նշել, որ նախապայմաններ թելադրելով և պայմանավորված ժամկետները խախտելով՝ Թուրքիան վատնել է իր՝ որպես բանակցային գործընկերոջ վստահության պաշարը։
Ի պատասխան նախագահի` զրուցակիցներն ըմբռնումով են մոտեցել Հայաստանի դիրքորոշմանն ու կրկին ողջունել Սերժ Սարգսյանի որոշումը, ով չնայած առկա խոչընդոտներին, երկխոսությունը շարունակելու դուռը վերջնականապես չի փակել:
Թուրքիայի հետ հարաբերությունների առնչությամբ, թերևս, ամենակարևոր դրվագը, որ չափազանց հետաքրքրում է նաև եվրոպացիներին, ամփոփված էր Սերժ Սարգսյանին ուղղված հարցերից մեկում: Մասնավորապես, հանրապետության ղեկավարից հետաքրքրվել էին, թե Հայաստանն ինչպես է վերաբերում Թուրքիայի` ԵՄ անդամակցելու ձգտումներին:
Ի պատասխան Սերժ Սարգսյանն ասել է.
«Հայաստանը միայն ուրախ կլինի, եթե Թուրքիան կարողանա համապատասխանել ԵՄ անդամակցության բոլոր չափանիշներին, քանի որ դա կնշանակի, որ մենք գործ կունենանք որակապես մեկ այլ` ավելի կանխատեսելի և կայուն երկրի հետ, որ դավանում է մեզ համար շատ հոգեհարազատ արժեքներ»:
Այս միտքը մի քանի շերտեր է պարունակում և հարկ ենք համարում ընթերցողի հետ կիսել մեր տպավորությունները: Այսպիսով նախագահ Սարգսյանն արձանագրում է.
ա/ Այսօրվա Թուրքիան անկայուն երկիր է և անկանխատեսելի գործընկեր,
բ/ ԵՄ-ն անդամակցելու չափանիշներին համապատասխանել Թուրքիան կարող է միայն նշված որակները ձեռք բերելու դեպքում, որոնք իրենց արտահայտությունը պետք է գտնեն նաև Հայաստանի հետ պայմանավորվածությունները կատարելու հետևողականությամբ:
Իսկ գլխավորն այս հայտարարության մեջ, որն ասվել է Միության փաստացի ղեկավարի` ԵՄ խորհրդի նախագահ Հերման Վան Ռամպոյի ներկայությամբ, թերևս հետևյալն է` Հայաստանը սկզբունքորեն դեմ չէ Թուրքիայի եվրաինտեգրմանը:
ԼՂ հիմնահարցի կարգավորման ձևաչափ կա, որը փոփոխության ենթակա չէ
Ծավալային առումով` նախագահի բրյուսելյան հայտարարություններում գերակշռում էր ղարաբաղյան թեմատիկան: Այստեղ անդրադարձերն այնքան բազմաշերտ էին, որ ցանկանում ենք դրանք առանձին-առանձին ներկայացնել: Առաջինը` հակամարտության լուծման ձևն ու ձևաչափն էին:
Ձևի առումով աշխարհում ոչ ոք այլևս կասկած չունի` խնդիրը պետք է լուծվի խաղաղ բանակցությունների միջոցով: Բրյուսելում այս մասին ասել է նախագահ Սարգսյանը, և նույն բանը կրկնել են նրա գրեթե բոլոր զրուցակիցները (նկատենք, որ նույն օրերին նույն պնդմամբ դիրքորոշում տարածեց նաև Չինաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը):
Ինչ վերաբերում է խնդրի կարգավորման ձևաչափին` ապա դատելով նախագահ Սարգսյանի և նրա զրուցակիցների հայտարարություններից, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունը միջազգային հանրությունը դիտարկում է առավել արդյունավետ մեխանիզմը, որը ենթակա չէ փոփոխության:
«ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը վարել և պետք է վարի ղարաբաղյան գործընթացը»,- հայտարարել է Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենը: Ժոզե Մանուել Բարոզոն իր հերթին հավելել է.
«Մենք պատրաստ ենք ապագայում ևս շարունակել Մինսկի խմբի օժանդակությամբ իրականացվող բանակցություններին»:
Իսկ նախագահ Սերժ Սարգսյանը Ժոզե Մանուել Բարոզոյի հետ ասուլիսում ընդգծել է.
«Հայաստանը համարում է, որ Մինսկի խմբի շրջանակներում ընթացող բանակցային գործընթացում լուրջ և հետևողական աշխատանք կա անելու, որը կողմերից պահանջում է կամք, խնդրին համապարփակ լուծում տալու նպատակասլացություն և բարդ որոշումներ կայացնելու ունակություն:
Հայաստանը չի համարում, որ իրական աշխատանքի ձևն ու ձևաչափը թողած աշխարհով մեկ խնդրի առանձին դրվագների վերաբերյալ թատերական ներկայացումներ բեմադրելը հիմնահարցի լուծմամբ մտահոգ գործելաոճ է»:
Ասվածից կարելի է հասկանալ, որ
ա/ խնդրի կարգավորման առկա ձևաչափին Հայաստանն այլընտրանք չի տեսնում,
բ/ այդ ձևաչափը փոխելու կամ խախտելու ցանկացած փորձ ընկալվում է որպես պատասխանատվությունից խուսափելու, գործընթացը ձգձգելու և ապակառուցողականության դրսևորում,
գ/ բուն մինսկյան գործընթացի շրջանակներում տակավին վաղ է շուտափույթ լուծումների մասին խոսելը, քանի որ դեռևս հսկայական աշխատանք կա անելու:
Ինչ վերաբերում է, մասնավորապես, Թուրքիայի` կարգավորման գործընթացին միջամտելու փորձերին ու Ադրբեջանի համապատասխան պահանջներին, ապա նախագահի հայտարարությունը կարելի է այս առումով համարել խիստ զգուշացում.
«Հայաստանը չի համարում, որ գոյություն ունեցող բանակցային գործուն մեխանիզմի պայմաններում «դրսից տղա բերելու» գործելաոճը ինչ-որ բանի կարող է օգնել, ավելին` համարում է, որ դրանով Թուրքիան ոչ միայն չի օգնում Ադրբեջանին, այլև օր-օրի նվազեցնում է տարածաշրջանում սեփական որևէ կառուցողական դերի հեռանկարը»:
Առանց պատճառներին անդրադառնալու` հետևանքները վերացնելն անհնար է
Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի հետ կապված երկրորդ շերտը հակամարտության լուծման մոդելի առնչությամբ Հայաստանի դիրքորոշման վերահաստատումն էր:
«Ուզում եմ ևս մեկ անգամ ընդգծել` Ղարաբաղում պատերազմը մեզ պարտադրել են: Եվ այսօր այնտեղ առկա իրավիճակը Ղարաբաղի ժողովրդին բնաջնջելու չհաջողված փորձի արդյունք է: Այդ հետևանքները չեն կարող վերացվել մինչև չլուծվի Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման հարցը: Այսինքն` հարցի բուն առանցքը Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրականացման հնարավորությունն է»,- Բրյուսելում հայտարարել է հանրապետության ղեկավարը:
Այսկերպ Սերժ Սարգսյանը, ըստ էության, ցույց է տվել, որ հայկական կողմն ամենևին էլ չի անտեսում հակամարտության հետևանքով ծագած խնդիրները, այդ թվում նաև` հումանիտար (որոնք հատկապես շատ են մտահոգում եվրոպացիներին):
Սակայն միաժամանակ հասկացրել է, որ առանց այդ հետևանքները ծնող պատճառների վերացման, դրանք մեկընդմիշտ վերացնելու իրական հնարավորություններ չկան:
Հայաստանը բազմիցս ասել և վերահաստատել է այն, որ հակամարտության հետևանքները պայմանավորված են Ադրբեջանի կողմից էթնիկ զտումներ իրականացնելու, Արցախի նկատմամբ ագրեսիա կիրառելու հետ: Իսկ հայտնի է, որ Ադրբեջանը և պաշտոնական և քարոզչական մակարդակով շարունակում է նույն գործելաոճը:
Կնշանակի, այսօրվա պայմաններում պատճառները կոնսերվացնելով և հետևանքները վերացնելով` ընդամենը ավելի մեծ «հետևանքների» նախադրյալներ կստեղծվեն:
Սա հաշվի առնելով` հայկական կողմը գտնում է, որ հակամարտության հետևանքներին անդրադառնալ կարելի է միայն այն բանից հետո, երբ
ա/ Ադրբեջանի կողմից կճանաչվի Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը,
բ/ ԼՂՀ բնակչությանը կտրվեն անվտանգության հստակ երաշխիքներ:
Սկզբունքորեն սա էր ամփոփում նախագահի վերը նշված հայտարարությունը և ուրախալի է, որ եվրոպացի գործընկերները հասկացել են նրան, ինչն ակնհայտ է Ժոզե Բարոզոյի հայտարարությունից.
«Խաղաղ կարգավորումը պետք է ներառի բոլոր հիմնական տարրերը` տեղահանվածների վերադարձի իրավունքը, գույքային իրավունքները, ինքնորոշման իրավունքը, ինչպես նաև` անվտանգության երաշխիքների և ուժերի դուրսբերումը»:
Արցախում ընտրություններն այլընտրանք չունեն
Ղարաբաղյան թեմատիկայի առանցքային անդրադարձերից մեկը ԼՂՀ խորհրդարանական ընտրություններն էին: Հայտնի է, որ այս խնդրի շուրջ Ադրբեջանը հերթական քարոզչական հիստերիան էր բարձրացրել` ստիպելով միջազգային հանրության տարբեր ներկայացուցիչների` հանդես գալ ընտրությունները չճանաչելու մասին հայտարարություններով:
Սկզբնական փուլում, Բաքվին, իհարկե հաջողվել էր որոշ ձևակերպումներ կորզել` սեփական քարոզչությունը ծավալելու համար: Սակայն նախագահ Սարգսյանն իր Բրյուսելյան այցի ընթացքում կանխեց այդ փորձերը:
«Արդեն տասնամյակներ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը ընտրությունների միջոցով ձևավորում է օրինական իշխանություններ: Բնականաբար, այս տարիների ընթացքում տարբեր կառույցներ, այդ թվում նաև` Եվրամիությունը հայտարարում են այն մասին, որ նրանք չեն ճանաչում այս ընտրությունները, ինչն, իհարկե, մեզ համար տարօրինակ է, բայց փորձում ենք հասկանալ դրդապատճառները»,- հայտարարել է նախագահ Սարգսյանը և եվրոպացի գործընկերներին առաջարկել է խնդիրը դիտարկել այլ տեսանկյունից.
«Մենք համոզված ենք, որ ընտրություններին այլընտրանք չկա: Այլընտրանքն այն է, որ Լեռնային Ղարաբաղում իշխեն դաշտային հրամանատարները կամ այլ ուժեր. մենք դրան դեմ ենք: Այնպես որ, մենք համարում ենք շատ նորմալ, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը կարողանում է անցկացնել թափանցիկ, ժողովրդավարական ընտրություններ»:
Դժվար է ասել, թե խնդրի շուրջ ադրբեջանահաճո հայտարարություններ տարածած անձինք կարող են այս փաստարկին հակասող որևէ բան ասել: Ըստ երևույթին դա է պատճառը, որ ՀՀ նախագահի հետ կայացած հանդիպումներից և այս թեման շոշափելուց հետո արևմտյան բոլոր գործիչները բավարարվեցին` արձանագրելով, որ իրենք միջամտելու ցանկություն չունեն և միակ բանը, որ կարող են անել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում ընթացող բանակցություններին աջակցելն է:
Այս ամենից զատ, նախագահն օգտվելով առիթից` մեկ այլ կարևոր արձանագրում էլ է արել.
«Հայաստանը համարում է, որ ԼՂՀ օրինական իշխանությունների մասնակցության և դերի մեծացումով կարելի է որակական նոր փուլ բարձրացնել բանակցային գործընթացը: Առավել ևս, որ ԼՂ-ում անցած կիրակի տեղի ունեցած խորհրդարանական ընտրությունները և աշխարհի շատ երկրներից հրավիրված բազմաթիվ դիտորդների դրանց վերաբերյալ տված եզրակացությունները ևս մեկ անգամ վկայեցին, որ ԼՂ ժողովուրդը այս տարիների ընթացքում կարողացել է կայացնել արդիական ժողովրդավարական պետություն, որն ի վիճակի է քաղաքակիրթ հարաբերություններ զարգացնել իր բոլոր հարևանների հետ»:
Դժվար է չնկատել, որ այս հայտարարությամբ ՀՀ նախագահը ցույց է տվել, որ հակամարտության ցանկացած լուծում հնարավոր է միայն ԼՂՀ մասնակցության և համաձայնությամբ, իսկ ԼՂՀ ժողովրդի կամքը արտահայտել կարող են նրա օրինական ընտրված իշխանությունները:
Միաժամանակ նախագահ Սարգսյանը ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքին, որ Լեռնային Ղարաբաղում ընտրական գործընթացներն ու պետականակերտումն ընդհանրապես շատ ավելի առաջ են, քան հարևան որոշ երկրներում, այդ թվում նաև` Ադրբեջանում, որը և ֆիքսվել է Արցախում դիտարկում իրականացրած բազմաթիվ օտարերկրացիների կողմից:
Իսկ ո՞րն է այլընտրանքը
Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի խաղաղ կարգավորմանն այլընտրանք, ինչպես նշեցինք, ոչ հայկական կողմը և ոչ էլ միջազգային հանրությունը չի տեսնում: Սակայն դա ամենևին էլ չի նշանակում, որ ամեն օր ռազմատենչ հայտարարություններ տարածող ադրբեջանական իշխանությունները արկածախնդրության չեն գնա (թեկուզ սեփական ավտորիտար ռեժիմը խորացնելու կամ վերարտադրելու համար հանրային ուշադրությունը շեղելու համար) և ռազմական գործողությունները չեն վերսկսի:
Այսօրվա պայմաններում սա քիչ հավանական, բայց միանգամայն հնարավոր սցենար է:
Հետևաբար` ի՞նչով պետք է պատասխան իհայկական կողմը:
«Ինչով պատասխանել» հարցի պատասխանն իրականում հայտնի է, և մեկ անգամ արդեն Ադրբեջանը քաղել է սեփական ագրեսիվ պահվածքի պտուղները: Կակսած չկա, որ նրա հաջորդ փորձը նույն վախճանն է ունենալու:
Սակայն, անհրաժեշտ ենք համարում նշել, որ նախագահ Սարգսյանի բրյուսելյան այցի ընթացքում ադրբեջանական ռազմատենչությունը ևս որոշ գործնական հակազդեցություն ստացավ:
Նախ` ՀՀ նախագահի հետ համատեղ ասուլիսում Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենը հայտարարեց, որ ՆԱՏՕ-ն ամենևին էլ մտադիր չէ և չի պատրաստվում միջամտել Հարավային Կովկասում ցանկացած պատերազմական գործողությունների (իսկ թե՞ որ երկիրն է անընդհատ ձգտումարևմտյան ռազմավարական դաշնակիցներին ներգրավել սեփական խնդիրների լուծման գործում` վաղուց է հայտնի):
Երկրորդ` ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում արած իր հայտարարությամբ հստակ ցույց տվեց, որ Հարավային Կովկասում զենքի ուժով խնդիրներ լուծելու ցանկություն և այդ հարցում ինքնավստահություն տարածող անձինքն և երկրները պարզապես մոլորության մեջ են:
«Հայկական բանակը հաղթական նմուշի է: Այն մարտունակ, կուռ, կազմակերպված կառույց է և պատրաստ է ամբողջովին կատարելու իր առջև դրված խնդիրները: Այսօր հայկական բանակի սպառազինության մեջ կան զինատեսակներ, որոնք կերազեին ունենալ Հայաստանից 10-20 անգամ ավելի մեծ պետությունները: Մեր բանակի սպաների և զինվորների մասնագիտական կարողությունների մասին են ասում մեր գործընկերները թե´ արմուտքում, թե´ արևելքում, երբ միասին մարտական խնդիրներ ենք լուծում կամ զորավարժությունների ենք մասնակցում: Մեր բանակը մարտի դաշտում ծնված և մկրտված կառույց է, և մեր բանակի բարձրագույն սպայակազմը` նախարարի և գլխավոր շտաբի պետի գլխավորությամբ ունեն ռազմական գործողությունների հարուստ փորձ, ընդ որում`դրական փորձ: Այս ամենով հանդերձ` մեր բանակը ժողովրդավարական վերահսկողության տակ գտնվող բանակ է, թափանցիկ գործունեություն ծավալող բանակ է: Բանակ է, որ համագործակցում է ՆԱՏՕ-ի հետ, բանակ է, որ համագործակցում է ՀԱՊԿ անդամ երկրների զինված ուժերի հետ: Բանակ է, որ պատրաստ է կատարելու իր առջև դրված խնդիրները: Մենք հպարտանում ենք մեր բանակով, բայց մյուս կողմից էլ երազում ենք այն օրվա մասին, երբ մեր տարածաշրջանում չեն լինի գերհագեցված և մեծ բանակներ` համեմատ մեր պետությունների կարողություններին»,- հայտարարել է նա:
Այս տեքստից հարևան ադրբեջանցիներին հետաքրքրել է (ավելի շուտ` սարսափեցրել ) «որոշ զինատեսակների» մասին նախագահի ակնարկը: Հաջորդ շաբաթ ` անդրադարձ նաև Նախագահի այդ ակնարկին:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Ինչո՞ւ հանկարծ ՀՀ իշխանությունները որոշեցին խլել արցախցիների կենսաթոշակային խնայողությունները
