Ահաբեկչությամբ դեպի նեոօսմանիզմ
Հունիսի սկզբից և հատկապես վերջին մի քանի օրերին Թուրքիայի ներկայությունը միջազգային լրահոսում ու մասնավորապես արևմտյան մամուլի քննարկումներում բավականին շոշափելի է դարձել: Թեպետ դա նաև միջազգային քաղաքական գործընթացների` ամառային գործոնով պայմանավորված պասիվության արդյունք է, բայց բոլոր դեպքերում ինտենիսվ քննարկումների գլխավոր գործոնը թուրքական իշխանությունների ակտիվությունն է:
Իրավիճակն ու հարցադրումներն այս առումով հակիրճ ներկայացված են գերմանական «Թագես Շպիգել» թերթի անդրադարձում. «Իսրայելի հետ հարաբերություններում ճգնաժամ, Իրանի վերաբերյալ ՄԱԿ-ի բանաձևին դեմ քվեարկություն, ինչպես նաև Սիրիայի, Լիբանանի ու Հորդանանի հետ ազատ առևտրի գոտի ստեղծելու որոշում, որն ընկալվում է որպես Եվրամիության այլընտրանքը համարվող «Մերձավորարևելյան միության» միջուկ. Թուրքիան տարանջատվո՞ւմ է Արևմուտքից»:
Միանգամից նշենք, որ նույն թերթն իր ակնարկում, անդրադառնալով Թուրքիայի արտաքին քաղաքականությանն ու տարածաշրջանում ստեղծված իրավիճակին ամփոփում է. «Սառը պատերազմի տարիներին Անկարան ՆԱՏՕ-ի հավատարիմ դաշնակից էր հարավարևելյան ճակատում: Այսօր Թուրքիան սեփական նպատակներն է հետապնդում: Եվ այդուհանդերձ Եվրոպայի ու ԱՄՆ-ի շահերից է բխում, որ տարածաշրջանում Թուրքիան առաջին համարով հանդես գա: Արևմտյան քաղաքական գործիչները, մասնավորապես իրաքյան պատերազմով և Մերձավորարևելյան հակամարտությունում ԱՄՆ միջնորդական ջանքերի ակնհայտ պրոիսրայելական կեցվածքով, վակուում են ստեղծել: Եգիպտոսն ու Ծոցի նավթային երկրները քաղաքականապես շատ թույլ են, որպեսզի այդ բացը լրացնեն: Իսկ գերիշխող դիրք ունեցող Իրանից ոչ միայն Արևմուտքն է վախենում, այլև հենց տարածաշրջանի երկրների մեծ մասը: Մնում է Թուրքիան: Այդ աշխարհառազմավարական հնարավորությունն է, որ Էրդողանի կառավարությունը փորձում է բռնել երկու ձեռքով: Արևմուտքն ու Արևելքը պետք է ենթարկվեն նրան»:
Սկզբունքորեն այս ամփոփման մեջ ամեն ինչ ասված է` վերջին օրերի անցուդարձի էության մասին: Սակայն, դա որոշակիորեն մանրամասնելու կարիք ունի: Սկսենք «Ազատության նավատորմի» միջադեպից:
Թվում է` այս թեմայի շուրջ արդեն հնարավոր ամեն ինչ ասվել է: Բայց դա այդպես չէ, քանզի մինչ օրս էլ շարունակվում են իրականությունից կտրված ու զգացմունքային արձագանքները: Ժամանակ խնայելու համար ընթերցողին առաջարկում ենք ծանոթանալ ռուս հայտնի հրապարակախոս Յուլիա Լատինինայի «PR-տեռորիզմ» հոդվածին:
Հեղինակը միջադեպի վերլուծության արդյունքում ուշադրություն է հրավիրում մի շարք հանգամանքների վրա: Չնայած պնդումներին, թե նավատորմը որպես հումանիտար օգնություն սննդամթերք է տեղափոխել Գազա, սակայն պարզվել է, որ տեղափոխվող բեռը եղել է ցեմենտ և ամրան (арматура): Եվ ամենագլխավորը` թուրքական իշխանությունների ու քարոզչության կողմից խաղաղ իրավապաշտպաններ ներկայացվող անձինք իսրայելական զինվորականների հրահանգներին պատասխանել են «Կորի գնա քո Օսվենցիմը» և «Հիշեք Հայբարի մասին, ջհուդներ, Մուհամեդի բանակը վերադառնում է» գոչյուններով (Հայբարն այն վայրն է, որտեղ մահմեդականները կոտորել են հրեաներին):
Թուրքական սադրանքի վրա լույս սփռող գլխավոր հանգամանքը սակայն այլ է: Հոդվածագրի դիտարկումների այդ հատվածը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ` պահպանելով ոճը.
«Վերլուծենք նավատորմի կազմը: Վեց նավ, որոնք տանում են 10 հազար տոննա բեռ (այնքան, որքան կարելի է տեղափոխել մեկ նավով):
Հարց. ինչո՞ւ են վեց նավ տեղափոխում 10 հազար տոննա բեռ, այն էլ` ցեմենտ:
Պատասխանը կարելի է գտնել` հայացք գցելով նավատորմի ֆլագմանին` Navi Marmara-ին: Այն բեռնանավ չէ, այն 1080 ուղևորի համար նախատեսված զբոսանավ է, ովքեր ավելի շատ կուտեին, քան կարող էին տեղափոխել: Եվ ովքե՞ր էին գնում այդ նավով: 700 իրավապաշտպաններ` հանած նրանց շարքերում քողարկված լավ պատրաստված 100 գրոհայիններ:
Հենց այս փաստն էլ` զբոսանավ, 100 , 600 ապուշ, մեզ տալիս է եզրակացության բանալին: Ի՞նչ էր մտածված: Կոտորած:
Կրկնենք: 600 օգտակար ապուշներ (հիմար քյաֆիրներ, որոնք պիտանի են միայն այրելու համար, կամ` մահմեդականներ, որոնք, ինշալլահ, կդառնան շահիդներ) և 100 գերազանց պատրաստված գրոհայիններ, ովքեր կյանքին հրաժեշտ տալու մտադրություն չունեին: Նրանց հագին կար զրահաբաճկոն, ունեին գիշերային տեսանելիության ակնոցներ, կապի միջոցներ` ամեն ինչ, ինչը պետք է կենդանի մնալու համար: Սովորական գրոհայինն իր հետ վերցնում է ինքնաձիգ, զրահաբաճկոն չի վերցնում: Սրանք տարօրինակ գրոհայիններ էին. Զրահաբաճկոնը վերցրել են, իսկ ինքնաձիգ` ոչ:
Խնդիրը պարզ է. իսրայելցի զինվորը իջնում է տախտակամած, գիշեր է, դանակներով ու ամրաններով զինված հարյուր հոգի հարձակվում են նրա վրա, իսկ շրջակայքում յոթ հարյուրն են: Նպատակը` որպեսզի իսրայելցի զինվորները կրակ բացեին բոլոր յոթ հարյուրի ուղղությամբ: Կարևորը ոչ թե սպանելն էր, այլ կոտորած սադրելը:
Կազմակերպիչները սխալվել էին միայն մեկ հարցում. նրանք որոշել էին, որ նավին կապված ուղղաթիռն ու կողքից դանակահարված զինվորը անկանոն կրակ կբացեն:
Բայց ստացվեց այնպես, որ տախտակամած իջած չորրորդ մարդը` սերժանտ Ս.-ն իջավ ու նկատեց, որ իր բոլոր երեք հրամանատարները, ովքեր առաջինն էին իջել, վիրավոր են կամ պատանդ են վերցվել: Այդ պահին նա ոչ թե սկսեց անկանոն կրակել, ոչ թե գոռաց` «բոլորին մորթեք», այլ` հրամանատարությունն իր վրա վերցրեց:
Շատերն ասում են, որ Իսրայելի պաշտպանության բանակն այս գործողությունը տապալել է և ինչ-որ բան չի կարողացել կազմակերպված անել: Ես կարծում եմ, որ բանակն այս գործողությունը փայլուն ձևով է արել` զինվորների պատրաստման իր համակարգի շնորհիվ: Այդ պատրաստվածության արդյունքում է, որ արյունահեղ տախտակամածին իջած սերժանտը` առանց հրամանատարների, զինված միայն ատրճանակով, դեմ դուրս գալով 600 ոչխարների ու 100 ահաբեկիչների, գլուխը չի կորցրել ու չի սկսել կրակել:
Navi Marmara-ն պետք էր կոտորած սարքելու համար, որտեղ հարյուրավոր թիրախների թիկունքում հարյուրավոր սադրիչներ էին թաքցված»:
Վերը ներկայացվածին հակափաստարկ բերելն, ըստ էության, անհնար է: Ուստի կարելի է ապացուցված համարել, որ «Ազատության նավատորմը», որը Գազա էր գործուղվել թուրքական իշխանությունների հրահանգով ու հետագա PR-ի ու քարոզչության համար ստացավ թուրքական պետության աջակցությունը` սկսած նախագահից մինչև վերջին պաշտոնյան, համալրված է եղել պրոֆեսիոնալ գրոհայիններով, որոնց խնդիրն է եղել սադրել զանգվածային սպանդ:
Ակցիայի կազմակերպիչը, ինչպես արդեն հայտնել ենք, թուրքական Մարդու իրավունքների և հումանիտար օգնության հիմնադրամն էր: Այս կառույցը, որը որոշ տվյալներով հիմնադրվել է թուրքական պետության նախաձեռնությամբ ու օժանդակությամբ 90-ականների սկզբին, իր գոյության ընթացքում գրոհայիններ ու ահաբեկիչներ է մատակարարել Բոսնիա, Չեչնիա, Պաղեստին ու Աֆրիկա ու այլ թեժ կետեր: Հետևաբար կարելի է չկասկածել, որ հենց այդ կառույցն էլ անհրաժեշտ պրոֆեսիոնալների հավաքագրում է իրականացրել «խաղաղասիրական ակցիայի» համար: Համենայնդեպս իսրայելական ԱԳՆ-ի հաղորդմամբ, ձերբակալվածների թվում եղել են վարձկան-ահաբեկիչներ ոչ միայն Թուրքիայից, այլև` Լիբանանից, Սիրիայից, Սուդանից և այլ մահմեդական երկրներից:
Սա իր հերթին վկայում է, որ Թուրքիան քաղաքական շահերը սպասարկելու համար պետական մակարդակով ահաբեկչական գործունեություն է վարում:
Վերադառնանք միջադեպին: Կասկածից վեր է, որ միջադեպը` անկախ արդյունքներից, Թուրքիան փայլուն օգտագործեց իսլամական աշխարհի լիդերությունը ստանձնելու հարցում լուրջ առաջընթաց ապահովելու համար: Հրապարակային դաշտում` զանգվածային գիտակցության համար, ընկալելի թուրքական ծայրաստիճան վրդովմունքն ու գրեթե նույն պատճառով արևմտյան երկրների ու բյուրոկրատացված միջազգային կառույցների իներտ կեցվածքը նպաստեցին, որ Անկարան այս միջադեպից անհրաժեշտ բոլոր դիվիդենտները ստանա:
Ձեռքբերումներն ամրապնդելու ու ավելացնելու նպատակով պաշտոնական Անկարան օգտագործեց արդեն հաջորդ առիթը` Իրանի միջուկային խնդրի շուրջ ստեղծված վիճակը…
Շարունակելի
Լրահոս
Տեսանյութեր
Ինչո՞ւ հանկարծ ՀՀ իշխանությունները որոշեցին խլել արցախցիների կենսաթոշակային խնայողությունները