Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի պետական այցի, Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանի հետ ունեցած քննարկումների ու բանակցությունների արդյունքում ստորագրված փաստաթղթերի թեման միջազգային մամուլում լայն արձագանքների առարկա է դարձել: Բնականաբար, ՌԴ նախագահի պետական այցն ինտենսիվ լուսաբանվել է հենց ռուսական մամուլում:

Panorama.am-ն իր ընթերցողների ուշադրությանն է ներկայացնում ռուսական, ինչպես նաև` մյուս երկրների մամուլում  կատարված առավել ուշագրավ անդրադարձերը` թեմայի վերաբերյալ: Առաջ անցնելով` նկատենք, որ, հիմնականում, լրատվամիջոցները կենտրոնացել են Հայաստանում ռուսական ռազմակայանի տեղակայման ժամկետների երկարաձգման փաստի վրա:

Ռուսական առաջատար գործակալությունները` РИА Нововсти, Интерфакс, ИТАР-ТАСС, ակտիվ լուսաբանել են Հայաստանում տեղի ունեցած բանակցություններն ու ձեռք բերված պայմանավորվածությունները: Հատկապես տպավորիչ է РИА Нововсти–ի անդրադարձը, որտեղ բացի ծավալուն հրապարակումից` մուլտիմեդիայի բազմաթիվ գործիքների կիրառմամբ մի շարք տեղեկություններ են զետեղվել Հայաստանի, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության, սպառազինությունների և հայ-ռուսական երկկողմ հարաբերություններին առնչվող այլ խնդիրների ու իրողությունների մասին:

Газета.Ru-ն դեռևս օգոստոսի 18-ի «Ռուսաստանն անցնում է Հայաստանի պաշտպանությանը» հրապարակմամբ անդրադարձել է ռուսական ռազմակայանի տեղակայման մասին պայմանագրի փոփոխություններին ու կենտրոնացել մեկ նրբության վրա. «Ներկայումս գործող 1995 թվականի մարտի 16-ի պայմանագրում նշվում է, որ «ռուսական ռազմակայանը` Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գտնվելու ընթացքում, բացի Ռուսաստանյան Դաշնության շահերի պաշտպանությունից` Հայաստանի Հանրապետության Զինված ուժերի հետ համատեղ ապահովում է Հայաստանի Հանրապետության անվտանգությունը` նախկին ԽՍՀ Միության արտաքին սահմանում»: Ռուսաստանի կառավարության կողմից նախագահին ներկայացված տարբերակում արդեն խոսք չկա բացառապես սահմանների պահպանման մասին: Ձևակերպումը մնացել է նույնը, միայն թե այժմ ռուսական զորքերը պետք է ապահովեն «Հայաստանի Հանրապետության անվտանգությունը»` որպես այդպիսին»:

Նույն պարբերականն արդեն օգոստոսի 20-ի «Ռազմական հզորության ցուցադրություն» հրապարակմամբ տեղեկացնում է փաստաթղթի ստորագրման մասին և անդրադառնում ՀՀ և ՌԴ նախագահներ Սերժ Սարգսյանի ու Դմիտրի Մեդվեդևի համատեղ մամլո ասուլիսին` առանձնացնելով դաշնակցային պարտավորություններին լուրջ վերաբերելու մասին ՌԴ նախագահի վստահեցումը:

Комсомольская правда-ն հուլիսի 20-ի «Երևանը Մեդվեդևին դիմավորեց ռոքով ու ջազով» հոդվածում ֆոտոռեպորտաժ է ներկայացնում ու լուսաբանում Դ. Մեդվեդևի պետական այցը: «Երևան ժամանելով Պյատիգորսկից` Դմիտրի Մեդվեդևը նախ այցելեց 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիր: Մեդվեդևն այստեղ արդեն եղել էր` 2008 թվականին Երևան կատարած իր նախորդ այցելության ժամանակ: Այն ժամանակ նա ոչ միայն ծաղկեպսակ էր դրել հուշահամալիրում, այլև ծառուղում եղևնի էր տնկել: Իր ծառի մասին նախագահը չէր մոռացել և ջրեց այն»,- գրում է թերթը:

Ազդեցիկ NewsRu կայքը ծավալուն անդրադարձ է կատարել թեմային: «Մեդվեդևը Հայաստանին պաշտպանություն խոստացավ» նյութում առանձին ենթավերնագրերով կայքը տեղեկանք է ներկայացրել Հայաստանում տեղակայված ռուսական ռազմակայանի վերաբերյալ և անդրադարձել ասուլիսում Դմիտրի Մեդվեդևի արած հայտարարություններին:

Հեղինակավոր Коммертсанть-ը նշում է. «Ռուս զինվորականները Գյումրիի ռազմակայանում կմնան մինչև 2044 թվականը, կզինեն հայկական բանակը ու որևէ մեկի հետ հակամարտության դեպքում` կմարտնչեն Հայաստանի կողմից»: Այստեղ ևս ուշադրություն է հրավիրվում արձանագրությամբ ամրագրված փոփոխություններին. «Այս արձանագրությունն էականորեն փոխում է Գյումրիում ռուսական ռազմակայանի տեղակայման նախկին պայմանավորվածությունները: Նախ` պայմանագրի գործողության ժամկետը երկարաձգվել է մինչև 49 տարի, այսինքն` զինվորականները Գյումրին չեն լքելու 2044 թվականից շուտ: Եվ երկրորդ, ինչն առավել կարևոր է Երևանի համար, պայմանագրի 3-րդ հոդվածից հանվել է այն դրույթը, ըստ որի, բացի ՌԴ շահերից` ռազմակայանն ապահովում է Հայաստանի անվտանգությունը «նախկին ԽՍՀՄ արտաքին սահմաններում»: Դրանից բացի` թիվ 5 արձանագրությամբ` Գյումրիում տեղակայված զինվորականները հավանական ռազմական գործողությունների պարագայում չեն կողմնորոշվի միայն ոչ հետխորհրդային տարածքում: Նրանք կարող են գործել նաև այդ տարածքի սահմաններում, ինչը հատուկ հպարտությամբ ընդգծեց Հայաստանի առաջնորդ Սերժ Սարգսյանը»:

Росбалт-ը գրում է, թե Դմիտրի Մեդվեդևը հիշեցրել է, որ «Ռուսաստանը դաշնակցային պարտավորություններ ունի ՀԱՊԿ երկրների առջև, այդ թվում նաև` Հայաստանի առաջ»:

FWnews-ը, անդրադառնալով ռազմակայանի տեղակայման ժամկետների երկարացմանը, հավանություն է տալիս այդ որոշմանն ու նշում. «Իսկապես, Ադրբեջանին թուրքական օգնության ծավալման ու ընդլայնման պայմաններում` Հայաստանը հակակշիռը` Կովկասում ռուսական գործոնը, ուժեղացնելու խնդիր ունի: Նույն բանն են ցանկանում նաև Կրեմլում: Ռուսաստանը պետք է շարունակի ապահովել Հայաստանին ժամանակակից սպառազինություններով ու ռազմական տեխնիկայով, ինչպես նաև` զսպի հնարավոր արտաքին ագրեսիան»:

RusNews-ն անդրադառնում է ռուսական ռազմակայանի նյութական բազային և հիշեցնում, որ այն մասնակիորեն համալրվել է Վրաստանից ռուսական ռազմակայանների դուրսբերումից հետո:

Ведомости-ն, բացի ռազմակայանից, անդրադառնում  է ատոմակայանի նոր էներգաբլոկի շինարարության շուրջ համաձայնությանն ու նշում. «Համաձայնագրով Հայաստանն ու Ռուսաստանը կստեղծեն համատեղ ձեռնարկություն` 50%-50% մասնաբաժնով: Թե որքան կարժենա նոր ԱԷԿ-ի կառուցումը, առայժմ պարզ չէ: Դա կախված կլինի այն բանից, թե շինարարության համար օտարերկրյա ի՞նչ այլ ներդրողներ կընտրվեն: Հայաստանը որոշակիացրել է, որ ռեակտորը ռուսական է լինելու, իսկ կայանի մյուս սարքավորումները ցանկանում է կառուցել այլ տեխնոլոգիաներով: Հատկապես որ` առայժմ որոշված չէ, դրանից էլ կախված է կայանի արժեքը»: Թերթը տվյալները ստացել է Սերգեյ Կիրիենկոյից, ով կառուցվելիք կայանը մոտավորապես գնահատել է 5 մլրդ դոլար: «Պայմանավորվածություն կա, որ Հայաստանն ու Ռուսաստանը միասին պետք է տիրապետեն բաժնետոմսերի հսկիչ փաթեթին»,- նշում է թերթը:

Իսկ РосБизнессКонсалтинг-ը անդրադառնում է ռազմա-արդյունաբերության ոլորտում համագործակցության մասին հուշագրին: Ազդեցիկ լրատվամիջոցը զրուցել է Ալեքսեյ Ֆոմինի հետ, ով տեղեկացրել է, որ ստորագրված հուշագիրն ընդամենն ամրագրում է մտադրությունները, իսկ կոնկրետ քայլերը կլինեն հաջորդիվ:

Փաստն անուշադրության չեն մատնել նաև ուկրաինական ԶԼՄ-ները: Այստեղ, հիմնականում, ուշադրություն են հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ Գյումրիի ռազմակայանի տեղակայման երկարաձգումը համընկնում է Սևաստոպոլի ռազմակայանի տեղակայման ժամկետների հետ: «Գյումրիի բազան հետխորհրդային տարածքում երկրորդ ռազմական օբյեկտն է, որի տեղակայման երկարացման շուրջ Ռուսաստանը պայմանավորվածություն ձեռք բերեց այս տարի: Մոսկվան մինչ այդ Կիևի հետ պայմանավորվածության էր հասել ՌԴ Սևծովյան նավատորմը մինչև 2042 թվականը Սևաստոպոլում տեղակայելու շուրջ»,- գրում է Зеркало Недели-ն:

Ինչ վերաբերում է ադրբեջանական մամուլին, ապա այս դեպքում արձագանքները բավականին սուր են ու զգացմունքային: Դրանց առանձին կանդրադառնանք: Փոխարենը` տևական անհանգստությունից հետո` կրքերը մարել են հարևան Վրաստանում: Դրան օգնել է այդ երկրի փոխարտգործնախարար Նինո Կալանաձեի հայտարարությունը. «Մեզ համար գլխավորն այն է, որ Հայաստանը լիովին գիտակցում է Ռուսաստանից բխող սպառնալիքները: Դրանից ելնելով` մենք որևէ հիմք չունենք կասկածելու, որ Հայաստանը տարածաշրջանի անվտանգությունը կասկածի տակ դնող որևէ քայլ կնախաձեռնի»:

Արևմուտքի արձագանքն առայժմ զուսպ է: Պարբերական մամուլն, իհարկե, ակտիվ լուսաբանել է փաստը, բայց մեկնաբանությունների առումով դեռևս ակտիվություն չի նկատվում: Առայժմ հրապարակում է միայն Արիել Քոհենի The Washington Times-ում հրապարակած հոդվածը, որը լայնորեն մեջբերվում է նաև ռուսական մամուլում: Այնտեղ պահպանողական շրջանակներին հարող փորձագետը զգուշացնում է Կովկասում ռուսական գործոնի ազդեցության մեծացման ու Աֆղանստանում ռազմական գործողության հնարավոր տապալման մասին:

Իսկ ահա Euronews-ն իր անդրադարձում անհանգստություն չի արտահայտում. «Ռուսական զինվորականների պաշտոնական խնդիրը ռազմավարական կայունության, Ռուսաստանի շահերի և Հայաստանի անվտանգության ապահովումն է: Ոչ պակաս կարևորություն ունի խաղաղապահ գործառույթը` թույլ չտալ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության էսկալացիա»:

Անդրադարձերը բազմաթիվ են, իսկ շեշտադրումները` գրեթե կրկնվող: Ուստի, չծավալվելով` ընթերցողներին առաջարկում ենք ծանոթանալ նաև փորձագետների ու վերլուծաբանների մի քանի գնահատականներին:

Այսպես, արձագանքելով Բաքվում ու Թբիլիսիում նկատվող անհանգստություններին, ՌԴ Պետդումայի ԱՊՀ և հայրենակիցների հետ կապերի հարցերով հանձնաժողովի նախագահ Ալեքսեյ Օստրովսկին դրանք անհիմն է որակել: «Ադրբեջանական կողմի որևէ անհանգստության առիթ չեմ տեսնում: Կարծում եմ, մութ սենյակում կատու փնտրելու կարիք չկա: Սա նորմալ համագործակցություն է և տեղավորվում է Խորհրդային Միության փլուզմանը հետևած տարիների տրամաբանության մեջ»,- ասել է նա:

Ազգային էներգետիկ անվտանգության հիմնադրամի ղեկավար Կոնստանտին Սիմոնովը նույնպես անհանգստության առիթ չի տեսնում. «Հայաստանում մեր ռազմակայանն այն գործոնն է, որն առայժմ զսպում է Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև պատերազմը: Ռազմակայանի դուրսբերումը չափազանց անհեռատես քայլ կլինի, և կասկածելի է, որ մենք կգնանք դրան»:

Ռազմական փորձագետ Վասիլի Բելոզյորովը նշել է, որ արձանագրության ստորագրումը դրական փաստ է. «Որովհետև Հայաստանն ու Ռուսաստանը ՀԱՊԿ անդամներ են: Եվ ռազմական անվտանգության ապահովման տեսանկյունից այդ կազմակերպությունը Ռուսաստանի համար առաջնահերթություն ունի: Տվյալ դեպքում Ռուսաստանը որոշակի դաշնակցային պարտավորություններ է ստանձնում և ձգտում է իրականացնել դրանք: Իսկ Հայաստանը, որպես ՀԱՊԿ անդամ, ոչ այնքան հանգիստ վիճակում է: Բանն այն է, որ Հայաստանը բավականաչափ հարևաններ ունի, որոնց հետ, մեղմ ասած, Հայաստանի հարաբերություններն այնքան էլ միանշանակ չեն»:

Վերլուծաբան Բորիս Դոլգինն իր գնահատականում օրիգինալ չէ. «Ադրբեջանական կողմը չի բացառում հակամարտության ուժային լուծումը, իսկ ռուսական ռազմակայանի նոր խնդիրն այդ տարբերակը, փաստորեն, արգելում է»: Նա, սակայն, Բաքվին հուշում է դեմքը փրկելու տարբերակը. «Ռազմական հակամարտություն սկսելու դժվարանցանելի խոչընդոտի ի հայտ գալն Ադրբեջանի իշխանություններին կարող է օգնել` բացատրելու ստատուս-քվոյի հետագա պահպանումը»: