Ձեր վստահելի աղբյուրը

Նախօրեին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը ելույթ է ունեցել Միավորված ազգերի կազմակերպության Գլխավոր ասամբլեայի նիստում: Ելույթում Ադրբեջանի փադիշահն անդրադարձել է իր կառավարման օրոք երկրի ՀՆԱ-ն եռապատկելու, Ադրբեջանի էներգետիկ հարստությանն ու գեոստրատեգիական նպաստավոր դիրքին: Բայց ելույթի առյուծի բաժինը նա նվիրել է ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտությանը: Ըստ որում` Իլհամ Հեյդարօղլին ՄԱԿ-ի բարձր ամբիոնն օգտագործել է ապատեղեկություններ տարածելու, հակամարտության ընթացքն ու էությունը խեղաթյուրված ներկայացնելու համար: Ավելին` նա խեղաթյուրել է անգամ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից ներկայացված առաջարկները:

Նախագահողին ուղղված ջերմագին բարեմաղթանքներից հետո Իլհամ Ալիևն անցել է քարոզչական աճպարարություններին. «Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև շարունակվող զինված հակամարտությունը մինչ օրս լրջորեն սպառնում է միջազգային ու տարածաշրջանային խաղաղությանն ու անվտանգությանը: Հակամարտությունը հանգեցրել է Ադրբեջանի տարածքի մեկ հինգերորդի բռնազավթմանը և իմ երկրի ինը բնակիչներից մեկին վեր է ածել փախստականի կամ ներքին տեղահանվածի: Միջազգայնորեն ճանաչվել է, որ Ադրբեջանի տարածքների բռնազավթման, հակամարտության ընթացքում առավել ծանր միջազգային հանցագործությունների, էթնիկ զտումներ իրականացնելու գլխավոր պատասխանատուն Հայաստանի Հանրապետությունն է»:

Ինչևէ, 20 տոկոսի ու 1 միլիոնի մասին հնամաշ երգերը նորություն չեն: Նորություն չէ նաև Արցախի ժողովրդի դեմ իր երկրի սանձազերծած ոտնձգությունը Հայաստանի հետ հակամարտություն ներկայացնելու մոտեցումը: Իսկ ահա այն, որ ՄԱԿ-ի բարձրագույն ամբիոնից, այն էլ` երկրի առաջին դեմքի կողմից հրապարակային սուտ ու կեղծիք է տարածվում, դա իսկապես նորարար մոտեցում է:

Փաստորեն, ըստ Իլհամ Ալիևի տրամաբանության` Հայաստանը պատասխանատու է Բաքվի ու Սումգայիթի ջարդերի, էթնիկ հայերին բռնի տեղահանելու, «Կոլցո» օպերացիայի, խաղաղ բնակչությանը հրետակոծելու ու օդային ամենօրյա հարվածների տակ պահելու համար: Չե՞ք կարծում, որ մի տեսակ անհամոզիչ է: Հավանաբար Իլհամ Ալիևը ՄԱԿ ԳԱ-ի նիստի մասնակիցներին շփոթել է Ադրբեջանի Հանրային հեռուստատեսության լսարանի հետ: Այդ շփոթմունքի հանգամանքն էլ ավելի հաստատվում է Իլհամ Ալիևի այն պնդումից, թե իր վերոշարադրյալ ցանկությունը «միջազգայնորեն ընդունված» փաստ է: Կատարյալ անհեթեթություն:

Ի դեպ, Իլհամ Ալիևը կրկին հիշել է ՄԱԿ-ի  Անվտանգության խորհրդի 4 բանաձևերը, իբր իր ասածների հավաստիք, ու մոռացել նշել, որ դրանցում «Հայաստան» հասկացությունը կիրառվում է ընդամենը մեկ կոնտեքստում` օգտագործել իր ազդեցությունը Լեռնային Ղարաբաղի փաստացի իշխանությունների վրա, որպեսզի ԼՂՀ-ն և Ադրբեջանը կատարեն բանաձևերով նախատեսված առաջարկները: Այդ նրբություններն Իլհամ Ալիևը կամ չի հասկանում, կամ էլ իրեն չհասկացողի տեղ է դրել: Բայց հրապարակավ չհասկացողի տեղ դնել 192 պետության ղեկավարների, դա արդեն լկտիություն է:

Անցնենք առաջ: Իր ելությում Իլհամ Ալիևը նաև այսպիսի մտքեր է շարադրել. «Հայաստանը մինչ օրս բարի կամքով բանակցություններ չի վարում հնարավորինս արագ հակամարտություն լուծելու համար և նախապատվությունը տալիս է անկանխատեսելի հետևանքներով էսկալացիային»:

Այստեղ Իլհամ Ալիևն ուղղակի անկրկնելի է: Որևէ մեկը հիշո՞ւմ է, թե վերջին անգամ Ադրբեջանի իշխանությունները և անձամբ Իլհամ Ալիևը երբ են հանդես եկել ուժ չգործադրելու մասին առաջարկով: Չեք հիշում, որովհետև նրանք բացառապես խոսել են պատերազմ սկսելու ցանկության մասին: Իսկ գուցե գիտե՞ք, թե որ երկիրն է մերժում միջազգային հանրության առաջարկը` շփման գծից դիպուկահարներին հեռացնելու և այդպիսով լարվածությունը թուլացնելու վերաբերյալ: Եթե չգիտեք` այդ երկիրն Ադրբեջանն է, իսկ մերժողն` անձամբ Ալիևը, ով հանդգնություն է ունեցել առաջարկը մերժել, ու մերժվածներին (ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրներ) համոզել, թե լարվածություն մտցնողը Հայաստանն է:

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներին հասցված ապտակն այսքանը չի եղել: Նա հանդգնել է խեղաթյուրել միջնորդ երկրների նախագահների համատեղ հայտարարության տեքստը: Մեջբերում ենք բառացի.

«ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում համանախագահող երկրները ընդլայնել են տարածաշրջանում խաղաղություն ու կայունություն հաստատելու իրենց ջանքերը: Հակամարտության կարգավորումը ենթադրում է հայկական զորքերի դուրս բերում ադրբեջանական գրավյալ տարածքներից` հաստատված ժամանակացույցով, բոլոր հաղորդակցությունների վերականգնում, բոլոր փախստականների ու ներքին տեղահանվածների` իրենց նախկին բնակության վայր վերադարձ, Լեռնային Ղարաբաղի միջանկյալ կարգավիճակ: Մենք պատրաստ ենք բարի կամքի բանակցությունները շարունակել` Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակն Ադրբեջանի կազմում ավարտին հասցնելու շուրջ»:

Այստեղ են ասել` իշտահիդ քացախ: Այստեղ արդեն, կարծում ենք, մեկնաբանություն պետք է անեն միջնորդ երկրներն իրենք: Դեռ մի կողմ թողնենք այն, որ Իլհամ Ալիևն` ըստ իր ցանկության, խմբագրել է Բարաք Օբամայի, Նիկոլյա Սարկոզիի ու Դմիտրի Մեդվեդևի ստորագրությամբ երկու անգամ հաստատված սկզբունքները (որոնք ավելի շատ հայտնի են որպես «մադրիդյան սկզբունքներ»): Բայց եթե նա իրեն թույլ է տալիս այդ մարդկանց կամ նրանց անունից հանդես եկող գործիչների ներկայությամբ խեղաթյուրել վեցերորդ, ըստ էության` կարևորագույն սկզբունքը, դա արդեն չարաճճիություն չէ, այլ` լկտիություն:

Հիշեցնենք, որ 2009-ին Լ՛Աքվիլայում, և 2010-ին Մուսկոկայում ընդունած հայտարարությամբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների ղեկավարներն արձանագրել էին` «Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակը սահմանվում է իրավական ուժ ունեցող կամարտահայտությամբ»:

Ինչպես տեսնում ենք, այստեղ «Ադրբեջան» բառը` ոչ մեջը, ոչ վրա, ոչ տակ և ոչ էլ որևէ տեղ առկա չէ: Բայց Ալիևը Ադրբեջանին ոչ միայն խցկել է այդտեղ, այլև բանակցելու բարի կամք է արտահայտել:

Զավեշտն այն է, որ լկտիությունն այսքանով չի ավարտվել: Իլհամ Ալիևը խեղաթյուրված շարադրանքից հետո հայտարարել է, թե Հայաստանը ձգձգում է այս առաջարկներին պատասխան տալ: Երևի, Իլհամ Ալիևի հիշողությունն ինչ-որ տեղ կանգ է առել: Նա մոռացել է, թե ով է Սանկտ Պետերբուրգից փախել ու մինչև հիմա «չեմուչում անում» ու շրջանցում կողմերին ներկայացված առաջարկները: Նա, իհարկե, գիտի, որ հայկական կողմը պատրաստակամություն է հայտնել եղած առաջարկների հիման վրա շարունակել բանակցությունները, բայց այդ մասին բարձրաձայնել չի ուզել: Երևի ինչ-որ մեկը նրան թյուրիմացության մեջ է գցել ու համոզել, որ մոլորակի մյուս կիսագնդում պատմական փաստերը` տիեզերական երևույթների նման, փոխվելու հակում ունեն: Իլհամ Ալիևի կարծիքով, եթե Ալմաթիում գիշեր է, իսկ Նյու Յորքում ցերեկ, կնշանակի` Ալմաթիում իր արած մերժումը Նյու Յորքում կարելի է բարդել Հայաստանի ուսերին: Ոչ, պատմական փաստերը շատ ավելի կայուն են և գլխիվայր շուռ են գալիս բացառապես Ադրբեջանի ու նրա նման երկրների պաշտոնական պատմագրության մեջ:

Իլհամ Ալիևի մտքի գոհարներն այսքանը չեն: (Օրինակ նա հայտարարել է. «Ադրբեջանը միշտ էլ եղել է տարբեր դավանանքների, էթնիկ խմբերի ու աշխարհայացքների համագոյակցության ու հանդուրժողականության վայր»: Ի հավաստումն իր խոսքերի նա վկայակոչել է փաստը, որ այս տարի Բաքվում 32 երկրների պատվիրակությունների մասնակցությամբ անցկացվել է կրոնական առաջնորդների գագաթաժողով: Բնականաբար, Իլհամ Ալիևը մոռացել է իր խոսքերի «վառ ապացույց» հանդիսացող այն փաստերը, ինչպիսիք են Բաքվի ու Հին Ջուղայի հայկական գերեզմանատների ավերումը, հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացումը, էթնիկ հայերի բռնի տեղահանումը, մյուս ազգային փոքրամասնությունների` ուդիների, թալիշների, լեզգիների և այլոց ուծացումը):

Բայց այսքանն էլ բավարար է` ցույց տալու համար, որ բանակցային գործընթացին Ադրբեջանի մասնակցությունը ձևական բնույթ է կրում և հակամարտության լուծման մտադրություն ու ցանկություն Իլհամ Ալիևն ամենևին էլ չունի:
Այս պարագայում մի հարց է մնում բաց` ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները հանդես կբերե՞ն համարժեք արձագանք, թե՞ հերթապահ հայտարարություններ կանեն` կողմերին զսպվածության ու բանակցությունների բովանդակությունը խեղաթյուրող հայտարարություններ անելուց ձեռնպահ մնալու մասին: