Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Այսօր առավոտյան ՌԴ Պետական դումայի պատգամավորները մեկնեցին Մոսկվա, սակայն վստահ կարելի է ասել, որ այն օրերը, որոնք նրանք անցկացրեցին մեր երկրում` ԱԺ իրենց գործընկերների հետ հանդիպումներով ու քննարկումներով, բավականին արդյունավետ էին:

Այլ հարցերի շրջանակում, որ քննարկվեցին հայ-ռուսական համագործակցության միջխորհրդարանական հանձնաժողովի հերթական նիստի ժամանակ, իր ուրույն տեղը գտավ նաև Բյուրականի աստղադիտարանի «ռեկոնսերվացիայի» խնդիրը, որն իբրև հրատապ առաջ քաշեցին հայաստանցի օրենսդիրներն ու գիտական ոլորտի աշխատակիցները:

Հայկական կողմն, արդեն նշեցինք, բավականին հրատապ է համարում այդ գործընթացը ու ինչպես Panorama.am-ին ասաց հանձնաժողովի համանախագահ Արամ Սաֆարյանը` ռուսական կողմը խոստացել է աջակցել հարցի շուտափույտ լուծման գործում:
Բնական է, սա այն խնդիրը չէ, որի լուծումը տեղավորվում է հայ և ռուս խորհրդարանների պատգամավորների քննարկումների մակարդակում, սակայն արդեն այն, որ ՌԴ-ի նման պետության օրենսդիր մարմինը չափազանց կարևորում է Բյուրականի վերաշահագործման գործընթացը ինքնին խոստումնալից է Հայաստանի կիսամեռ (եթե չասենք ավելին) վիճակում գտնվող գիտության վերակենդանացման համար:

«ԽՍՀՄ տարիներին Հայաստանն իրավացիորեն համարվում էր գիտական առաջատար կենտրոններից մեկը նաև տիեզերքի ու դրա հետ կապված ցանկացած գիտական հետազոտությունների ու տեխնիկական ձեռքբերումների իմաստով և մենք, ցավոք, շատ բան կորցրեցինք հետխորհրդային շրջանում: Եվ եթե այսօր մենք վերականգնենք մեր աստղադիտարանը Բյուրականում ու կարողանանք շարունակել մեր համագործակցությունը միջուկային ոլորտում, ապա դա առաջին հերթին նաև Հայաստանի տնտեսությանը նոր իմպուլս կհաղորդի»,- մեզ հետ զրույցում հայտարարեց ՌԴ ՊԴ պատգամավոր, միջխորհրդարանական հանձնաժողովի անդամ Իգոր Չեռնիշենկոն:

Պատգամավորը, բնական է, չհստակեցրեց, թե ի՞նչ ժամկետների մասին է խոսքը, քանի որ դա արդեն ‘’Роскосмос’’-ի տիրույթում գտնվող հարց է, բայց այն, որ խնդիրը քննարկվել է ամենայն լրջությամբ, բացի այդ` Ռուսաստանի խորհրդարանի պատվիրակությունը խոստացել է աջակցել աստղադիտարանի «ռեկոնսերվացիայի» գործընթացը սկսելու բանակցություններին, լավատեսություն ներշնչող ու խոսուն հանգամանք է:

Նշենք, որ հարցի վերաբերյալ մեզ հետ զրույցում իր տեսակետը հայտնեց նաև ռուս մեկ այլ պատգամավոր Կոնստանտին Զատուլինը, ընդգծելով, որ այս պահին ավելին ասել, քան այն, որ անձամբ է զբաղվում ‘’Роскосмос’’-ի հետ հարցի քննարկմամբ չի կարող, բայց նա վստահեցրեց`  բոլորիս սպասելիքներն անշուշտ կիրականանան:

Բյուրականի աստղադիտարանի վերաշահագործումը կարևոր է ոչ միայն ‘’Роскосмос’’-ին, որն ինչպես միշտ շարունակում է բռնոցի խաղալ NASA-ի հետ, այլև մեր երկրին` նոր աշխատատեղերի բացման իմաստով: Թեպետ առաջնահերթ է, իհարկե, գիտության ասպարեզում Վ.Համբարձումյանի անունը կրող աստղադիտարանի բացառիկ աշխատանքը:

Պատմական ակնարկ. Բյուրականի աստղադիտարանը հիմնադրվել է 1946թ-ին և մինչև 90-ականների սկիզբը համարվել է ԽՍՀՄ աստղադիտական ամենոխոշոր կենտրոններից մեկը: Աստղադիտարանի գիտական աշխատանքները միշտ կարևորվել են համաշխարհային մաշտաբում, քանի որ այստեղ է տեղակայված աշխարհում գրեթե ամենամեծ աստղադիտակներից մեկը` Շմիդտի աստղադիտակը: Հիմնական հետազոտություններն ուղղված են եղել տիեզերքի ուսումնասիրությանն ու դրանում առկա ցանկացած մարմնի հետազոտմանը , թեպետ 60-ականներին Բյուրականի աստղադիտարանի աշխատակիցները հետազոտությունների նոր ուղղություն ընտրեցին` նրանց սկսեց հետաքրքրել տիեզերքի սահմաններից դուրս տեղակայվածը:

Ու թերևս ավելորդ է հիշեցնել, որ հիմնադրման օրվանից աստղադիտարանի աշխատանքները գլխավորել է Վիկտոր Համբարձումյանը:
Մնում է, որպեսզի տարիների ընթացքում կուտակված գիտական ժառանգությունը, աստղադիտարանի տեխնիկան, որը, ճիշտ է, թարմացման ու ժամանակակից չափանիշներին համապատասխանության կարիք էլ ունի, սակայն սկսի նորից շահագործվել… Գուցեև այդ դեպքում, թեկուզև ռուսների աջակցությամբ, աշխարհին նոր համբարձումյաններ տանք: