Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ազգ»-ին տված հարցազրույցում քաղաքագետ Հովհաննես Նիկողոսյանն անդրադարձել է ԵԽԽՎ-ում Հայաստանի պատվիրակությունների նախկին եւ ներկա ղեկավարների միջեւ 1416 բանաձեւի վերաբերյալ օրերս ծավալված հեռահար երկխոսությանը:

Տիգրան Թորոսյանը պնդում է, որ 1416 բանաձեւում արձանագրված է, թե Արցախը կարող է անջատվել Ադրբեջանից:
Այս առնչությամբ քաղաքագետն ասում է. «Այս բանաձեւում նման դրույթ պարզապես չկա: Այս պնդումը 2-րդ պարբերության խեղաթյուրված մեկնաբանություն է. եթե ուշադիր կարդանք, նախադասության երկու հատվածները բաժանվում են «and not» կապով, ինչը փոխում է նախադասության ոգին` դրան տալով հակադրության իմաստ, ընդ որում նախադասության առաջին մասը երկրորդի համար ունի սահմանումային նշանակություն (defining clause): Ուրախ կլինեմ բանավիճելու չհամաձայնողների հետ`բացահայտելու ճշմարտությունը: («Assembly reaffirms that independence and secession of a regional territory from a state may only be achieved through a lawful and peaceful process based on the democratic support of the inhabitants of such territory and not in the wake of an armed conflict leading to ethnic expulsion and the de facto annexation of such territory to another state»):

Այսինքն` վեհաժողովը ընդունել է անկախության եւ խաղաղ ճանապարհով անջատման հնարավորությունը` որպես, ըստ էության, միջազգային իրավունքից բխող ընդհանուր սահմանում, բայց նույն նախադասության մեջ պնդել է, որ Արցախը անկախացել է «զինված հակամարտության արդյունքում, որի հետեւանքով եղել է էթնիկ տեղահանություն եւ այլ պետության կողմից այդ տարածքի փաստացի բռնակցում»:

Այս 1416 բանաձեւի միակ քիչ թե շատ նպաստավոր կետը, որը, սակայն, մինչ օրս չի իրագործվել` 9-րդ պարբերությունն է, որտեղ քաղաքական պարտավորություն է դրվում Ադրբեջանի իշխանությունների վրա` առանց նախապայմանների կապեր հաստատել Լեռնային Ղարաբաղի երկու համայնքների քաղաքական ներկայացուցիչների հետ (establish contacts without preconditions with the political representatives of both communities from the Nagorno-Karabakh region): 1992 թ. ԵԱՀԽ Նախարարների խորհրդի Հելսինկիի լրացուցիչ հանդիպման փաստաթղթից հայտնի է, որ այդ ներկայացուցիչները` Լեռնային Ղարաբաղի «ընտրված եւ այլ ներկայացուցիչներն» են: Հայտնի է, որ Ադրբեջանը 2005-ից ի վեր, երբ ընդունվել է բանաձեւը, նման քայլի չի դիմել, ավելին` հարստացրել է իր զինանոցը` ՄԱԿ-ի ԱԽ 853 բանաձեւի խախտմամբ (թերեւս այս խախտումը ընդհանուր է բոլոր երեք կողմերի համար) եւ օրեցօր ավելի ագրեսիվ է դառնում:

Քանի որ այս եւ այլ դրույթներ տարիների ընթացքում չեն իրագործվել, իսկ Ադրբեջանը, փաստորեն, տարիներ ի վեր խախտում է այս բանաձեւի կարեւորագույն դրույթներից երկուսը (4-րդ-«propagating military action» եւ 9-րդ կետերը), ըստ էության ճիշտ կլիներ, եթե Հայաստանի իշխանությունները` հղում անելով փոփոխված միջազգային իրականությանը, չեղյալ հայտարարեին իրենց քաղաքական հանձնառությունը այս բանաձեւի նկատմամբ, որը ժամանակին տրվել էր «կողմ» քվեով»: