Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ծրագիրը, որ իսկապես ունի լուրջ խնդիրներ, ծնվեց հենց այն պատճառով, որ մանկատների մի շարք շրջանավարտներ հայտնվեցին փողոցում անօթևանների կարգավիճակով. օրինակ, շուրջ 15 շրջանավարտ տևական ժամանակ գիշերել է նույնիսկ Շախմատի տան նկուղում, ինչը թույլատրել էր տնօրենը, սակայն երբ ձմռանը մի տղա սառեց ու մահացավ, իսկ մի քանիսը մանր-մունր գողություններով բռնվեցին ու դատապարտվեցին, պարզ դարձավ, որ այլևս նման կերպ շարունակել չի կարելի»,-Panorama.am-ի հետ զրույցում` անդրադառնալով «Պետական աջակցություն մանկական խնամակալական հաստատությունների շրջանավարտներին» ծրագրին ասաց Հայ օգնության միության Երևանի գրասենյակի տնօրեն, ծրագրի ղեկավար Աննա Մնացականյանը:

Հիշեցնենք, որ հիշյալ կազմակերպությունը զբաղվում է ծրագրի շրջանակում պետության կողմից տրամադրված բնակարանի նոտարական ու կադաստրային ձևակերպումներով: Բացի այդ, ոլորտին վերաբերյալ մի շարք գործառույթներ ևս իրականացնում է, ինչի մասին մեզ հետ զրույցում ներկայացրեց Ա.Մնացականյանը:

ՀՕՄ-ը, նախևառաջ, մտնում է մանկատներ, ուսումնասիրում 18 տարին լրացած անձանց (օրինակ, 2011թ-ին կունենանք 32 շրջանավարտ, իսկ 2012թ-ին` 18 շրջանավարտ) ու ըստ այդմ համապատասխան հանձնաժողովը տալիս է իր եզրակացությունը` արդյո՞ք տվյալ անձը պատրաստ է առանձին ու ինքնուրույն ապրել.

«Այդ ուսումնասիրությունների ընթացքում նաև պարզում ենք, թե որտե՞ղ է ինքը ցանկանում ապրել»,- ավելացրեց ՀՕՄ-ի ներկայացուցիչը:

Հետաքրքրվեցինք` ինչպես կմեկնաբանի նաայն, որ  Վերահսկիչ պալատի  բազմիցս հիշատակված ուսումնասիրության մեջ նշված է` մանկատան շրջանավարտներին բնակարանների տրամադրման ժամանակ խախտվել է շահառուների կողմից բնակավայրի ընտրության իրավունքը,

«Ոչ միշտ էր, որ մեր պարզած պատկերը համապատասխանում էր բրոկերների հնարավորություններին, թեպետ նրանք աշխատել են սարսափելի խախտումներով` դա փաստ է»:

Ավելացրեց` «Ընդհանուր առմամբ թեման շատ վիճելի է, քանի որ ի սկզբանե ծրագրի տրամաբանությունն այն էր, որ բնակարան շրջանավատին տրվում է ըստ ծննդավայրի, ինչին դեմ էին հենց շրջանավարտները, քանի որ ի՞նչ տարբերություն որտեղ է ծնվել, եթե ծնված օրվանից ապրել է մանկատանը: Ըստ այդմ էլ մի քանի տարի անց մոտեցումը փոխվեց:

Նոտարական և կադաստրային ձևակերպումները ծրագրի այն չնչին հատվածն են, որ հանդիսանում են ՀՕՄ-ի գործառույթը: Բացի այս իրականացվում են սոցիալական, հոգեբանական և մի շարք այլ գործառույթներ: Նաև կազմում ու նախարարությանն է ներկայացնում տարեկան 30-40 շահառուների ցուցակ, որոնք կարիք ունեն, ասենք, բժշկական օգնության»:

Ի դեպ այսօր, ինչպես նշեց  Ա. Մնացականյանը, դա հեշտ է անել, քանի որ տարեկան գրեթե հենց այդքան էլ մանկատան շրջանավարտ է լինում:
 
«Սակայն իրավիճակը լրիվ այլ էր մինչև 2005թ-ը, երբ շրջանավարտների թիվն անցնում էր 100-150-ը»:

Այսօր իրավիճակը բարվոք է նաև այն իմաստով, որ երեխաների փաստաթղթերն են նորմալ, գրեթե բոլորն ունեն անձնագիր, թեպետ եղել է դեպք, որ շահառուն (Գյումրի) հաջողացրել է նույնիսկ առանց փաստաթղթերի վաճառել պետության տրամադրած բնակարանը, այսինքն` պետական գույքը ու այդ գումարով մեկնել հանրապետությունից: Բայց սա լրիվ այլ պատմություն է, քանզի այսօրվա դրությամբ միակ անձնագիր չունեցողը 38-ամյա Իգոր Կայրամանյանն է, որն առհասարակ ոչ մի փաստաթուղթ չունի (վերջինս, սակայն, բնակարան չի ստացել ոչ այդ պատճառով):

«Հիմնականում 90-ականների սկզբի շրջանավարտներն էին խնդրահարույց ու, առհասարակ, հենց այդ ժամանակահատվածն է ամենասարսափելին, քանի որ, եթե մանկատան սաների մեջ ունենք թրաֆիկինգի զոհեր, ապա հենց այդ սերունդից է եղել»,- նշեց նա ու անդրադառնալով այդ թվականների Գավառի մանկատան շրջանավարտներին, որոնց հետ օրերս զրուցել էինք, ավելացրեց, որ «Գավառն այդ հարցում առաջին տեղն է գրավում, թեպետ «Զատիկ»-ից էլ երկու զոհ ունեցել են»:

Բացի այս, Գավառի մանկատունը խոցելի է նաև այն իմաստով, որ շրջանավարտների գերակշիռ տոկոսը հայտնվում է Երևանում, այսինքն` փոխում է սոցիալական միջավայրը, իսկ Գավառից տեղափոխվելը, այսպես ասած, ինքնին շոկ է.

«Շրջանավարտը պատրաստ է բացարձակ ամեն ինչի, քանի որ մանկատունը նրան ետ չի ընդունում ու եթե սկզբում դա մեզ վրա բացասական տպավորություն էր թողնում, ապա հիմա, համեմատելով նույն «Զատիկի» հետ, մենք ճիշտ ենք համարում. Գավառի շրջանավարտները ստիպված են պայքարել կյանքում հաստատվելու համար, մինչդեռ «Զատիկի» երեխան վստահ է, որ հայր Աշոտը նրանց ցանկացած պահի հետ կընդունի, ինչն էլ ստեղծում է կախվածություն»:

Վերադառնալով ցուցակներին, Ա.Մնացականյանին տեղեկացրեցինք, որ մեր Էջմիածին այցելելու ու Գավառի նախկին սաների հետ զրուցելու ժամանակ պարզեցինք, որ նրանցից ոչ մեկը, այդուհանդերձ, բշկական օգնություն չի ստացել պետությունից: Սակայն. «Նրանք բոլորն էլ օգտվել են այդ ծառայությունից… գոնե երեքը թրաֆիկինգի զոհ են և երկար տարիներ ՀՕՄ-ի Ախուրյանի «Մոր և մանկան առողջության» կլինիկայում ստուգվել են` ընդ որում ծրագրից դուրս»,- պնդեց մերզ զրուցակիցը:
Նշենք, որ 2011թ-ի պետական բյուջեով նման ծառայություն մանկատան շրջանավարտներին տրամադրելու համար հատկացվում է` 35 հազար դրամ ախտորոշման և 80.640 դրամ` դեղորայք և բուժում ստանալու համար:
(շարունակելի)