Ա. Զաքարյան. Ստատուս-քվոն ապահովում է Ալիևի իշխանության երկարակեցությունը
Այսօր հարավային Սուդանը կռչակի իր անկախությունը, իսկ երեկ, ինչպես հայտնի է Սուդանը ճանաչել է Հարավային Սուդանի անկախությունը: Panorama.am-ը այս և ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացում նկատվող զարգացումների շուրջ զրուցեց ԱԺ պատգամավոր, ՀՀԿ խորհրդի անդամ Արտակ Զաքարյանի հետ:
-Հյուսիսային Սուդանը պաշտոնապես ճանաչել է Հարավային Սուդանի անկախությունը: Համեմատական վերլուծության տեսանկյունից, ինչպե՞ս կգնահատեք Արցախի ճանաչման գործընթացը:
Միջազգային իրավունքի տեսանկյունից ինքնորոշման իրավունքի իրացումն այլընտրանք և խոչընդոտներ չպետք է ունենա: Կոսովոյի, այնուհետ նաև Հարավային Սուդանի հարցերն ակնհայտ օրինակներ ու հիմքեր են որպեսզի մենք ավելի վստահ ու անբեկանելի լինենք մեր հետապնդած նպատակներում: Եվ Կոսովոն և Հարավային Սուդանը ունեցել են հակամարտության բավականին երկար պատմություն, անցել են տարբեր էսկալացիաներ, բանակցային ու բախումնային փուլեր: Ի վերջո իրադարձությունները և համաժողովրդական կամարտահայտության գերագույն իրավունքը որպես կենսական, բնական ու անբեկանելի իրավունք կամա թե ակամա դառնում է իրականություն: Թեկուզ և միջազգային քաղաքական շրջանակները որպես կանոն սեփական շահերի տեսանյունից են նայում հակամարտություններին առընչվող խնդիրներին, կամ ընդհանրապես հակամարտությունների կարգավորմանը: Այնուամենայնիվ դրանք ի վերջո գտնում են իրենց լուծումները՝ հենված միջազգային նորմերի և սկզբունքների վրա, և ի վերջո նույն հակամարտող կողմը ընդունում է մյուս կողմի համար կայացած փաստը: Հյուսիսային Սուդանն ընդունում է Հարավային Սուդանի ինքնորոշման իրավունքը, Սերբիան ընդունում է Կոսովոյի ինքնորոշման իրավունքը և Ադրբեջանը վաղ թե ուշ, դե՝յուրե ընդունելու է Լեռնային ղարաբաղի հանրապետության ինքնիշխանությունը:
-Կազանյան հանդիպումից հետո փորձագետները փորձում են պատասխանել այն հարցին, թե ում էր ձեռնտու Կազանյան հանդիպման նման ելքը: Փորձագետների մի մասը պնդում է, որ ստատուս քվոյի պահպանումը ձեռնտու է Ադրբեջանին: Արդյո՞ք դա այդպես է:
Կազանյան հանդիպման նախապատրաստական ընթացքը հույս էր ներշնչում առ այն, որ կան իրական հնարավորություններ կառուցողական համաձայնություններ ամրագրելու, և գործընթացն առաջ տանելու համար: Իհարկե հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Ադրբեջանը վերջին մի քանի տարիներին բանակցում է՝ ամեն կերպ բանակցությունները երկարաձգելու նպատակով, ուստի և միջնորդները, և հայկական կողմերը լիովին հավանական էին համարում կազանյան հանդիպման նման ելքը: Կազանյան հանդիպման վրա կենտրոնացվել էին միջազգային միջնորդական բոլոր ջանքերն ու ռեսուրսները: Միջազգային հանրությունը, ՌԴ նախագահի անմիջական միջնորդական ջանքերի շնրհիվ, Կազանից ունեին ակնկալիքներ, ինչը ձախողեց Ադրբեջանը: Եվ հատկապես Կազանյան հանդիպումից հետո ավելի ակնհայտ է դառնում այն հանգամանքը, որ Ադրբեջանին ձեռնտու է ստատուս քվոյի պահպանումը: Դա հնարավորություն է տալիս ապահովել Ալիևի իշխանության երկարակեցությունը, դա նավթային շահավետ քաղաքականության երաշխիք է, դա ռազմաքաղաքական հարաբերություններում նոր առևտուր սկսելու հնարավորություն է, դա տարածաշրջանում մանևրելու հնարավորոոթյուն է, և վերջապես դա հակաժողովրդավարական մեղադրանքներից խուսանավելու պատրվակ է:
-Եվրախորհրդարանում մի քանի օր առաջ ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացին նվիրված լսումներ էին կազմակերպվել: Լսումների ժամանակ հնչած ելույթներից տպավորություն էր ստեղծվում, որ մեծ թվով խորհրդարանակններ ուղղակի չեն տիրապետում գործընթացի կարգավորման նույնիսկ ամենապարզ դետալներին: Ինչպես ե՞ք գնահատում ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացին նվիրված լսումների կազմակերպում ոչ մասնագիտական հարթակներում:
ԵՄ արտաքին քաղաքականության և անվտանգության հարցերով բարձրագույն ներկայացուցիչ Էշթոնն իր ելույթում մանրամասն ներկայացրեց ԵՄ միասնական դիրքորոշումը Ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացում: Իսկ Եվրախորհրդարանի լսումներին ներկա որոշ պատգամավորների հարցադրումներն ու ելույթներն իրոք կամ անտեղյակության, կամ էլ կողմնակալության արդյունք էին: Երբ որևէ միջազգային կառույցի՝ լինի խորհրդարանական, գործադիր մարմնի, կամ էլ քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչ, կարծում է, որ առանց ԼՂ բնակչության ինքնորոշման իրավունքի լիարժեք իրացման, պետք է դուրս բերվեն անվտանգության գոտում գտնվող և տարածաշրջանային փխրուն խաղաղությունը ապահովող ղարաբաղյան ուժերը, դա նշանակում է, որ այդ նույն անձինք ուղղակի պատերազմի կոչ են անում: Դա նշանակում է, որ այդ մարդիկ խոսելով խաղաղության անհրաժեշտության մասին, ուղակի չեն հասկանում, որ կոչ են անում հայերին թուլացնել իրենց ինքնապաշտպանությունը ամեն օր պատերազմ քարոզող Ադրբեջանի առջև, դրանով իսկ գործընթացը տանելով դեպի պատերազմական ելք: Ես ևս խորհրդարանական եմ, այդ թվում նաև միջազգային խորհրդարանական կառույցում ընտրված: Այսօր ես բավարար պատկերացումներ չունեմ օրինակ մերձդնեստրյան հակամարտության մասին, ուստի երբեք ինձ թույլ չեմ տա խոսել այդ խնդիրների մասին: Դրա համար ազնիվ կլինի լինել տեղում, ուսումնասիրել ու հասկանալ հակամարտության բուն էությունը: Բոլոր այն պատգամավորերը, ովքեր որ եղել են տարածաշրջանում և ծանոթ են կոնֆլիկտին, ավելի օբյեկտիվ ու իրատեսական պատկերացումներ ունեն, ու շատ լավ հասկանում են, որ անպատասխանատու հայտարարությունները միայն կարող են վնասել վերջնական խաղաղության հաստատմանը:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Թովմասյանը՝ Նանուշյանին. Նշել եք՝ ծրագրի իրականացումը պայմանավորված է օրենքով, բայց օրենքը չկա
