Ձեր վստահելի աղբյուրը

Համաձայն Wikileaks-ի վերջին գաղտնազերծումների, 2009 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Հայաստանում ԱՄՆ-ի դեսպան Մարի Յովանովիչը գաղտնի հաղորդագրություն է ուղարկել ԱՄՆ Պետդեպարտամենտ, որտեղ ներկայացրել է նախագահ Սերժ Սարգսյանի ելույթը` ՀՀ դիվանագիտական կորպուսի հետ տարեկան հանդիպմանը:

 Հայաստանի նախագահի ելույթը` ներկայացված է առանց սեփական մեկնաբանությունների:

Գաղտնազերծումը ամբողջացրել է Նախագահի ելույթի` Ռուսաստանի եւ ԱՄՆ-ի հետ հարաբերությունների կարեւոր նշանակության վերաբերյալ եւ դրանք զարգացնելու անրաժեշտությունը:

Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ գործընթացի մասով մեջբերվում է, որ հայկական կողմը մշտապես տեղեկացնում է հասարակությանը բանակցությունների ընթացքի մասին, իսկ Մադրիդյան սկզբունքների հրապարակումը ապացուցել է իշխանությունների  անկեղծությունը:
 
«Նա ընդունել է, որ Մադրիդյան սկզբունքները ունեն որոշ թույլ արտահայտված կետեր, բայց նշել է, որ ԼՂ հարցի կենտրոնական խնդիրը` ինքնորոշման իրավունքը պահպանված է» – մեջբերում է Նախագահ Սարգսյանի խոսքը նախկին դեսպան Յովանովիչը:

«Սարգսյանը նշել է, որ ԼՂ վերջնական կարգավիճակի հարցը «սուրբ հարց է», իսկ այդ գործընթացը կանգնեցնելուն ուղղված որոշ մարդկանց ջանքերը ոչ այլ ինչ են, եթե ոչ «մանր սպեկուլյանտություն»:

Հիշեցնենք, որ Նախագահ Սարգսյանի պաշտոնական ելույթում  ասված էր հետեւյալը.

«Անցյալ տարի նոյեմբերին ստորագրվել է Մայնդորֆյան հռչակագիրը, եղել է Մինսկի խմբի համանախագահ պետությունների ղեկավարների համատեղ հայտարարությունը, եւ համանախագահները հանրայնացրել են մադրիդյան սկզբունքների հիմնական ուրվագիծը: Ձեզ համար հրապարակվածի մեջ, վստահ եմ, նորություն չկար, բայց հանրությունն առաջին անգամ էր տեսնում այդ սկզբունքներն ի մի բերված եւ լսում պաշտոնական աղբյուրներից: Ես շատ կարեւոր եմ համարում այն փաստը, որ դրանցում չկար որեւէ կետ, որի մասին մենք մեր դիրքորոշումներն ու մոտեցումները ներկայացրած չլինեինք մեր հանրությանը: Այդ փաստաթղթի հրապարակումը վկայեց, որ մենք երբեք չենք ստել եւ սեփական ժողովրդին մոլորության մեջ չենք գցել իրականում բանակցությունների սեղանին դրված հարցերի վերաբերյալ»:

Դեսպան Յովանովիչը փոխանցել է, որ նախագահ Սարգսյանը պնդել է, թե ընթացիկ բանակցությունները ծածկում են միայն կարգավորման «հիմնական սկզբունքները», իսկ դրան պետք է հաջորդի այդ սկզբունքների վերաբերյալ համաձայնագիրը` «առանձին սկզբունքների ամբողջականության» վերաբերյալ ապագա բանակցություններից հետո:

Wikileaks-ի կողմից, ըստ էության, Հայաստանի նախագահի վերահրապարակված ելույթում վերջինս նաեւ իր խոսքում աջակցություն է հայտնել հայ-թուրքական հաշտեցման գործընթացին, եւ նշել, որ օգոստոսի 31-ին հրապարակված արձանագրությունները Թուրքիայի նախագահ Ա.Գյուլին նախորդ տարի Երեւան հրավիրելու հաջողված նախագծի հետեւանքն է եղել:

Ըստ Նախագահի, Հայաստանի շահերը այդ գործընթացում պաշտպանվելու են երեք ուղղություններով. առաջին. Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորումը չունի որեւէ նախապայմաններ ԼՂ հարցի հետ կապված, երկրորդ` Ցեղասպանության խնդրի հետ կապված պատմական հարցերը չեն քննարկվելու պատմաբանների կողմից, բայց դիտարկվելու է միջկառավարական հանձնաժողովի ենթահանձնաժողովներից մեկում, եւ երրորդ` այդ համաձայնագրերի ստորագրումը միայն հաջորդելու է Հայաստանում դրանց համակողմանի քննարկումից հետո:

Հարկ է նշել, որ բոլոր երկկողմ հարցերը, ներառյալ պատմական տարաձայնությունները եւ Ցեղասպանության խնդիրը, միջկառավարական հանձնաժողովի մակարդակով Թուրքիայի հետ քննարկելու հայկական դիրքորոշումը նոր չէ: Նաեւ այժմ Wikileaks-ի կողմից հրապարակված` Նախագահ Քոչարյանի 2005թ. ապրիլի 25-ի նամակը Թուրքիայի վարչապետ Էրդողանին (05YEREVAN769) հստակ մատնանշում էր «երկկողմ հարաբերությունները զարգացնելու գործում կառավարությունների (այլ ոչ պատմաբանների հանձնաժողովների) պատասխանատվությունը»: «Այդ համատեքստում միջկառավարական հանձնաժողովը կարող է հանդիպել քննարկելու ցանկացած եւ բոլոր խնդիրները մեր երկու ժողովուրդների միջեւ` նպատակ ունենալով լուծել դրանք եւ հասնել ընդհանուր ըմբռնման»:

Այս առումով հետաքրքրական է հիշեցնել Նախագահ Սարգսյանի վերոնշյալ ելույթի համապատասխան հատվածը.

«Մենք փորձել ենք արժանապատվորեն կարգավորել հարաբերությունները մեր հարեւան պետության հետ, ինչպես վայել է 21-րդ դարի քաղաքակիրթ աշխարհին:
Համարում եմ, որ այս արձանագրությունները տալիս են այդ հնարավորությունը: Երեկ հրապարակված նախագծերն արտացոլում են երեք առանցքային իրականություն`

1. Ինչպես ես բազմիցս ասել եմ, Թուրքիայի հետ վարած մեր բանակցությունները եւ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները չեն պարունակում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման կամ դրա հետ կապված որեւէ այլ խնդրի հետ կապված որեւէ նախապայման:

2. Ինչպես եւ պնդում էինք, հայ-թուրքական հարաբերությունների պատմական հարթության հարցերը պետք է քննարկվեն ոչ թե պատմաբանների հանձնաժողովի, այլ միջկառավարական հանձնաժողովի ենթահանձնաժողովներից մեկի ձեւաչափով:

3. Առաջին անգամ անկախ Հայաստանի պատմության մեջ կարեւորագույն միջազգային փաստաթղթերի ստորագրմանը կնախորդեն հանրային քննարկումներ: Դրանք հնարավորություն կտան լսելու բոլոր տեսակետներն ու մոտեցումները»:

Ի դեպ, մեկ այլ դիվանագիտական նամակ (հունվարի 14, 2010; 10 YEREVAN 22) ողջունում է Սահմանադրական դատարանի դրական եզրակացությունը հայ-թուրքական արձանագրությունների վերաբերյալ եւ նշում, որ այնտեղ հայ-թուրքական սահմանին առնչվող մեկնաբանությունը ներառված է բավարարելու համար այն դիրքորոշումը, որ «Թուրքիան է փակել սահմանը, եւ ոչ Հայաստանը, եւ այդ իսկ պատճառով իրավական տեսակետից միայն Թուրքիան պետք է վերաբացի սահմանը»: