Ձեր վստահելի աղբյուրը

ԼՂՀ անկախության 20-ամյակի, ինչպես նաև՝ ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացի շրջանակներում ընթացող բանակցային պրոցեսի առնչությամբ Panorama.am-ը զրուցել է ԼՂՀ նախագահ Բակո Սահակյանի հետ:

-Պարոն Նախագահ, լրանում է ԼՂՀ անկախության 20-ամյակը: Այս երկու տասնամյակի ընթացքում ի՞նչ ձեռքբերումներ ու բացթողումներ, ի՞նչ հաջողություններ ու ձախողումներ է ունեցել երկիրը:

-Արցախն իր անկախ պետականության կայացման գործում ստիպված էր անցնել բավականին յուրահատուկ և դժվար ճանապարհ, որը ոչ բոլոր պետություններն անցան կամ առհասարակ ի վիճակի եղան անցնել:
1988-ի ազգային-ազատագրական շարժման մեկնարկից անմիջապես հետո մենք հայտնվեցինք Բաքվի ճնշումների և շրջափակման ներքո, Արցախում ապաստան գտան Ադրբեջանի ԽՍՀ-ում կազմակերպված կոտորածներից և հալածանքներից փրկված մեր հազարավոր հայրենակիցները: ԼՂՀ հռչակումից հետո Ադրբեջանը սանձազերծեց լայնածավալ ագրեսիա Արցախի դեմ` նպատակ ունենալով հիմնովին ոչնչացնել մեր անկախ պետականությունը և կոտորել մեր ժողովրդին: Համայն հայության միասնական ջանքերի շնորհիվ մենք կարողացանք ոչ միայն դիմակայել, այլ հաղթանակ տանել ագրեսորի դեմ պայքարում: Սակայն պատերազմի հետևանքով մեր տնտեսությունը հիմնահատակ քայքայվել էր, տասնյակ հազարավոր մարդիկ դարձել էին փախստական: Մեզ համար բացվեց մի նոր ճակատ` այս անգամ տնտեսական: Պետք էր ավերված երկրի վերականգնման հետ մեկտեղ ապահովել նրա անվտանգությունը և սոցիալ-տնտեսական զարգացումը: Կրկին համայն հայության հետ միասին մեզ հաջողվեց լուծել այդ դժվարին խնդիրը:
Ամփոփելով` կարող եմ ասել, որ մեզ հաջողվեց լուծել ռազմաքաղաքական և սոցիալ-տնտեսական բնույթի ամենակարևոր հարցերը:
Ռազմաքաղաքական այդպիսի հարցերի շարքին են դասվում նախևառաջ այն, որ մեզ հաջողվեց պաշտպանել մեր անկախությունն ու ազատությունը, ամբողջովին ձևավորել պետական կառավարման համակարգը` իր բոլոր թևերով ու կառույցներով հանդերձ: Առանձնակի նշանակություն ունի այստեղ պաշտպանության բանակի առկայությունը և նրա մարտունակության հետևողական բարձրացումը: Հենց պաշտպանության բանակն է հանդիսանում մեր անկախության և անվտանգության հիմնական երաշխավորը և տարածաշրջանում կայունության ու խաղաղության պահպանման գործոններից մեկը: Քաղաքական կարևոր ձեռքբերումներից է ժողովրդավարության արմատավորումը մեր պետականության մեջ: Առանցքային եմ համարում նաև Հայաստան–Արցախ-Սփյուռք եռամիասնության ձևավորումը և նրա շարունակական ամրապնդումը, որը հանդիսանում է մեր անկախ պետականության հիմքերից մեկը:
Ինչ վերաբերում է սոցիալ-տնտեսական հատվածին, ապա ինչպես արդեն նշեցի, մեզ հաջողվեց վերականգնել քայքայված տնտեսությունը և ամուր կանգնել զարգացման ուղու վրա: Մեր ամենամեծ ձեռքբերումներից է այստեղ համեմատաբար սահուն անցումը շուկայական տնտեսությանը` հզոր սոցիալական համակարգի պահպանման հետ միասին: Այսօր մենք լուծում ենք տարբեր տիպի տնտեսական խնդիրներ, զարգացնում ենք տնտեսությունը:
Միևնույն ժամանակ, պետք է նշեմ, որ դեռևս շատ անելիքներ ունենք: Քաղաքական ոլորտում դա մեր հանրապետության միջազգային ճանաչումն է և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների խաղաղ կարգավորումը:
Սոցիալ-տնտեսական ոլորտում խնդիրները բազմաբնույթ են: Դա և սոցիալապես խոցելի խավերի կենցաղային պայմանների բարելավումն է, և ջրամատակարարման հիմնախնդրի, տարբեր հարցերի լուծումը:

-Ի տարբերություն հետխորհրդային տարածքում ձևավորված մյուս անկախ պետությունների, ԼՂՀ-ն միջազգայնորեն չճանաչվեց` ունենալով այն բոլոր խնդիրները և դժվարությունները, որոնք հատուկ էին հետխորհրդային երկրներին: Արդյոք, իրավական այդ բացը լուրջ ազդեցություն է ունեցել ԼՂՀ հետագա կայացման ու հնարավորությունների իրացման վրա:

-Չճանաչված լինելը, իհարկե, լուրջ ազդեցություն ունի մեր պետության վրա, օրինակ` ի տարբերություն ճանաչված պետությունների, մենք հնարավորություն չունենք ստանալ միջազգային հանրության կողմից ֆինանսական, մարդասիրական և այլ բնույթի օգնություն: Երբեմն մեզ տարօրինակ է թվում այն, որ Արցախը լինելով ժողովրդավարական պետություն, զրկված է միջազգային տարբեր կառույցների հետ հարաբերվելու հնարավարությունից, իսկ Ադրբեջանի պես ոչ ժողովրդավարական պետությունը որևէ արգելքի այստեղ չի հանդիպում: Այնուամենայնիվ, մենք համոզված ենք, որ Արցախի ճանաչումը ժամանակի խնդիր է, քանի որ դրա համար մենք ունենք բոլոր հիմքերը` պատմական, քաղաքական, իրավական թե բարոյական:
Գիտեք, յուրաքանչյուր կորուստ անդառնալի է, հատկապես մեզ նման փոքր ազգի համար, որն անցել է բազմաթիվ փորձությունների միջով: Սակայն պետք է ընդգծեմ, որ եթե մենք չպաշտպանեինք մեր անկախությունը, ապա ականատես կլինեինք համազգային մի նոր աղետի: Մեր ժողովրդի ինքնության պահպանման, անվտանգ գոյատևման ու զարգացման ամենահուսալի գրավականը անկախ պետականությունն է: Եվ մենք հպարտ ենք, որ մեզ բախտ վիճակվեց այն ստեղծել, պաշտպանել ու զարգացնել:

-Այսօր աշխարհում Ղարաբաղ բառն առավելապես ասոցացվում է ոչ այնքան աշխատասեր ու հյուրընկալ երկրի, ժողովրդի հետ, որքան չհանգուցալուծված հակամարտության ու դրա էսկալացիայի վտանգի հետ: Ի՞նչ փուլում է այսօր կարգավորման գործընթացը, ինչպիսի՞ հեռանկարներ կան և արդյոք ղարաբաղցիների այն սերունդը, որ անկախության համար պայքարի էր ելել ի վերջո կապրի խաղաղ ու անվտանգ պայմաններում:

-Ես չեմ կիսում այն կարծիքը, որ Ղարաբաղն այսօր չի ընկալվում որպես աշխատասեր ու հյուրասեր երկիր: Նույնիսկ մեր հակառակորդները թեկուզ ներքուստ ընդունում են Արցախի համառությունը, նպատակին հասնելու մեր ժողովրդի կամքն ու կորովը: Բացի դրանից Արցախն ունի բազում բարեկամներ: Մեր երկիր այցելողների թիվը գնալով ավելանում է և արդեն շատերը հնարավորություն ունեն ճշմարտությունն իմանալու համար:
Ինչ վերաբերում է հակամարտության կարգավորման գործընթացին, ապա ներկա դրությամբ այն ընթանում է խեղաթյուրված ձևաչափով, առանց Արցախի անմիջական մասնակցության: Նման իրավիճակի ստեղծման հիմնական մեղավորը Ադրբեջանն է: Այնուամենայնիվ, լիարժեք ձևաչափի վերականգնումը անխուսափելի է, քանի որ առանց պաշտոնական Ստեփանակերտի մասնակցության բանակցային գործընթացի բոլոր փուլերում անհնարին կլինի հասնել ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության համապարփակ կարգավորմանը:
Խոսելով Արցախում տիրող իրավիճակի մասին՝ պետք է նշեմ, որ այն այժմ էլ խաղաղ է ու անվտանգ: Սակայն, իհարկե, վերջնական խաղաղությունն ու կայունությունը կհաստատվի հակամարտության վերջնական կարգավորումից հետո: Մեր ժողովուրդը հաստատակամ է ազատ, անկախ և ժողովրդավարական պետություն կառուցելու գործում:

-Հակամարտության չկարգավորված լինելն ու կարճաժամկետ հատվածում կարգավորման հեռանկարների բացակայությունը փորձագետները կապում են անհրաժեշտ նախադրյալների բացակայության հետ. խոսվում է սպառազինությունների մրցավազքի, այլատյացության քարոզչության ու տեղեկատվական պատերազմի մասին, որոնց պայմաններում խաղաղ լուծումների հավանականությունը նվազում է: Ի՞նչ է անհրաժեշտ այսօր, որպեսզի Ստեփանակերտն ու Բաքուն համաձայնության գան:

-Պետք է նշեմ, որ հակամարտության կարգավորման ամենամեծ խոչընդոտներից մեկը հանդիսանում է հենց Ադրբեջանի ապակառուցողական քաղաքականությունը, ռազմատենչ կեցվածքը և ռասսիստական գաղափարախոսությունը: Բնական է, որ նման պայմաններում անհնարին է ակնկալել որևէ դրական զարգացում: Հետևաբար, որպեսզի հակամարտության կարգավորման համար ստեղծվեն բարենպաստ նախադրյալներ, անհրաժեշտ է, որ Ադրբեջանն արմատապես վերանայի իր քաղաքականությունը, հրաժարվի ոչ իրատեսական նկրտումներից և կաղապարված մոտեցումներից:

-ԼՂ հակամարտության գոտում ստատուս-քվոյի թեման հաճախ է դառնում տեղեկատվական ու քաղաքական քննարկումների թեմա: Անընդհատ նշվում է դրա պահպանության անթույլատրելիության մասին: Բաքուն անընդհատ հնչեցնում է այն միտքը, որ ստատուս-քվոյի պահպանումը ձեռնտու է հայերին, և նրանք էլ ամեն ինչ անում են այն պահպանելու համար: Արդյոք այդպե՞ս է, եթե` այո, ապա որո՞նք են ձեր հավանական ձեռքբերումներն ու օգուտները այդ պարագայում:

-Խոսելով ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության գոտում ստատուս- քվոյի մասին՝ հաճախակի անտեսվում է այն փաստը, որ դա լոկ առկա իրողությունների հետևանք է, այլ ոչ թե պատճառ: Պատճառը հակամարտության կարգավորման հեռանկարի շուրջ Ադրբեջանի տեսլականն է: Եթե մի պետություն ոչ միայն չի ընդունում անցյալի սխալները, այլև համառորեն փորձում է նույն ոճով առաջնորդվել ներկայում և իր կամքը թելադրել հարևաններին ու միջազգային հանրությանը, ապա բնականաբար գործընթացը տեղից չի շարժվելու: Հենց դրա վառ ապացույցը ստատուս-քվոյի պահպանումն է, որն, ի դեպ, նման պայմաններում չարիքներից փոքրագույնն է: Մենք բազմիցս նշել ենք, որ պատրաստ ենք Ադրբեջանի հետ քննարկել ցանկացած հարց; Բայց, միևնույն ժամանակ, ակնհայտ է, որ վերադարձ անցյալին չկա` լինի դա կարգավիճակի, թե սահմանների առումով: