Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Արնի Քնսալթ» փաստաբանական գրասենյակի ղեկավար, փաստաբան Արա Ղազարյանը նախորդ տարի Բաքվում սպանված հայ գերի Մանվել Սարիբեկյանի գործով ընդդեմ Ադրբեջանի գանգատ է ներկայացնել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան (ՄԻԵԴ): Այդ մասին Panorama.am-ին տեղեկացրեց ՄԻԵԴ դիմողների ներկայացուցիչ, փաստաբան Արա Ղազարյանը:

Գանգատը ՄԻԵԴ ուղարկվել է սեպտեմբերի 27-ին, և այժմ, ինչպես փաստաբանը տեղեկացրեց, սպասում է Եվրոպական դատարանի` փաստաբանի կողմից դիմումն ստանալու մասին ծանուցմանը: «Այս ամենից հետո միայն միջնորդելու եմ ՄԻԵԴ նախագահին, որպեսզի մեր հայցադիմումը քննվի արագացված ընթացակարգով», -մեզ հետ զրույցում տեղեկացրեց Արա Ղազարյանը:

Panorama.am-ը ավելի վաղ անդրադարձել էր Մանվել Սարիբեկյանի ծնողների՝ Մամիկոն Սարիբեկյանի և Սիրանուշ Բալյանի անունից փաստաբան Ղազարյանի կողմից ՄԻԵԴ ուղարկված գանգատին: Սարիբեկյանի ծնողները համոզված են, որ Ադրբեջանը խախտել է Կոնվենցիայով երաշխավորված մի շարք իրավունքներ, այդ թվում Մ. Սարիբեկյանի կյանքի իրավունքը:

Մանվել Սարիբեկյանը ՀՀ Գեղարքունիկի մարզի Թթուջուր գյուղի բնակիչ էր: Թթուջուր գյուղի անմիջական հարևանությամբ անցնում է հայ-ադրբեջանական սահմանը: 2010թ. սեպտեմբերի 11-ին երեկոյան ժամը 17-ի սահմաններում Մանվել Սարիբեկյանն իր ընկերների հետ գնացել են գյուղի Քեղուտ կոչվող հանդամասի ուղղությամբ՝ մոտական անտառից փայտ հավաքելու և իր և գյուղի մյուս բնակիչների անասուններին փնտրելու նպատակով, որոնք կորել էին նախորդ օրը: Մանվելն առաջարկել է ընկերներին անտառում փայտ հավաքել, մինչև ինքը կորոնի անասուններին: Հանդամասում գտնվող ֆերմայի պահակից ձի վերցնելով, Մանվելը շարժվել է ֆերմայից քիչ հեռու գտնվող անտառապատ ձորակի ուղղությամբ, որտեղից այլևս չի վերադարձել:

2010թ. սեպտեմբերի 18-ին Ադրբեջանի ԶԼՄ-ները տեղեկություն են տարածել, թե, իբր Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից ձերբակալվել է հայ հետախույզ, ով ահաբեկչական գործողություններ կատարելու նպատակով դիվերսիոն խմբի հետ փորձել է հատել Ադրբեջանի սահմանը, սակայն ձերբակալվել է, իսկ խմբի մյուս անդամները դիմել են փախուստի: Իր հերթին ադրբեջանական ANS TV հեռուստաընկերությունը պատրաստել է հատուկ թողարկում, որում ցուցադրվել է Մանվել Սարիբեկյանի հարցազրույցը հեռուստաընկերության աշխատակցի հետ: Սույն հարցազրույցն այնուհետև տեղադրվել է Youtube տեսահոսթինգում, որտեղից էլ լայն հանրությունը ՀՀ-ում, այդ թվում նաև Մանվելի ծնողները տեղեկացել են, որ Մանվելը գտնվում է Ադրբեջանում, ձերբակալվել է հատուկ մարմինների կողմից և որ մեղադրվում է ահաբեկչության փորձի մեջ:

Միջազգային կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի երևանյան գրասենյակը փորձել է Ադրբեջանի իր գործընկերներից թույլտվություն ստանալ Մանվել Սարիբեկյանի հետ հանդիպելու համար, սակայն ադրբեջանական կողմը մերժել է նման թույլտվություն տալը:

2010թ. հոկտեմբերի 4-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը և զինվորական դատախազությունը համատեղ հայտարարություն են տարածել այն մասին, որ Մանվել Սարիբեկյանն ինքնասպան է եղել կալանքի տակ գտնվելիս: Ըստ պաշտոնական հաղորդագրության, նա ինքնասպան է եղել հոկտեմբերի 5-ին, գիշերը ժամը 3-սահմաններում կախվելու՝ կալանքի տակ գտնվելիս պարանոցին վերնաշապիկից և սավանից պատրաստված օղակ հագցնելու միջոցով: Մոտ մեկ ամիս անց, 2010 թվականի նոյեմբերի 4-ին ադրբեջանական իշխանությունները Հայաստանին հանձնել են Մանվել Սարիբեկյանի դին: Դիակի զննությամբ պարզվել է, որ այն պատշաճ կերպով չի պահպանվել Ադրբեջանում, քանզի այն եղել է քայքայված վիճակում:

2010թ. նոյեմբերի 5-ին ՀՀ ոստիկանության Ճամբարակ քաղաքի քննչական բաժնում հարուցվել է քրեական գործ՝ առանձին դաժանությամբ և ազգային ատելության շարժառիթներով սպանության դեպքի առթիվ՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 104 հոդվածի 2-րդ մասի 5-րդ և 13-րդ կետերի հատկանիշներով: ՀՀ գլխավոր դատախազի ցուցումով նախաքննության կատարումը հանձնարարվել է ՀՀ ԿԱ ԱԱԾ ՀՀ (ՀՀ կառավարությանն առընթեր ազգային անվտանգության ծառայության քննչական վարչությանը):

2010թ. նոյեմբերի 5-ին նշանակվել է դատաբժշկական փորձաքննություն, ըստ որի պարզվել է, որ Մանվելի մարմնի վրա հայտնաբերվել են բազմաթիվ մարմնական վնասվածքներ, որոնք ունեին խոշտանգման հատկանիշներ, որոնք չէին կարող առաջանալ կախվելու հետևանքով և որոնք առաջացել էին մահվանից մեկ և երկու օր առաջ: Գյուղի մի շարք բնակիչներ, ովքեր մասնակցել են Մ. Սարիբեկյանի թաղման արարողությանը, նույնպես նկատել են նրա մարմնի վրա բռնության տեսանելի հետքեր:

Եվրոպական դատարան ներկայացված գանգատում վիճարկվում է, որ Ադրբեջանի Հանրապետությունը որպես պատասխանող պետություն պատասխանատվություն է կրում Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի համաձայն (կյանքի իրավունք)՝ հոդվածի նյութական իրավունքի և դատավարական իրավունքի բաղադրիչների ներքո: «Անկախ այն հանգամանքից, թե որն է եղել Մանվելի մահվան պատճառը, պետությունը պատասխանատու է իր բացառիկ իրավազորության ներքո՝ կալանավայրում գտնվող անձի կյանքի համար, քանի որ կրում է պոզիտիվ պարտականություն կալանավորների կյանքի ու առողջության պահպանման համար», -ասված է գանգատում: Ինչ վերաբերում է մարմնական վնասվածքներին, ապա Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի ներքո վիճարկվում է, որ մահվանից առաջ Մանվելը ենթարկվել է խոշտանգումների, որից հետո կատարվել է ինքնասպանության իմիտացիա՝ հանցագործության հետքերը թաքցնելու նպատակով:

Ըստ գանգատի, խախտվել է նաև նշված երկու հոդվածների դատավարական բաղադրիչը, քանի որ Ադրբեջանի հանրապետությունը չի ապահովել պաշտոնական անկախ հետաքննության անցկացում՝ մահվան և խոշտանգումների փաստերի հիմքով: «Ավելին, Ադրբեջանի իշխանությունները հրաժարվում են համագործակցել Հայաստանի Հանրապետության հետ իրավական պաշտպանության միջազգային կառուցակարգի՝ 1993թ. հունվարի 22-ին Մինսկում կնքված «Քաղաքացիական, ընտանեկան և քրեական գործերով իրավական օգնության մասին» Մինսկի կոնվենցիաի շրջանակներում, որի կողմ են հանդիսանում Հայաստանն ու Ադրբեջանը», -ասված է ՄԻԵԴ ներկայացվող փաստաթղթում:

Շարունակելով Ադրբեջանի կողմից խախտումների թվարկումը, գանգատում նշվում է, որ Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի ներքո խախտվել են նաև Մանվել Սարիբեկյանի ծնողների իրավունքները, քանի որ որդու հետ տեղի ունեցած դեպքերը նրանց պատճառել են անասելի հոգեկան տառապանքներ:

Գանգատի շրջանակներում վիճարկվում են նաև Կոնվենցիայի 13-րդ և 14-րդ հոդվածները՝ արդյունավետ իրավական պաշտպանության միջոցների բացակայության և ազգային ծագումից դրդված խտրականության դրսևորման հիմքերով:

Գանգատին զուգընթաց նախատեսվում է միջնորդությամբ դիմել եվրոպական դատարանի նախագահին սույն գանգատը դատարանի կանոնակարգի 41-րդ հոդվածի համաձայն առաջնահերթության կարգով քննելու համար՝ հաշվի առնելով խախտված իրավունքի լրջության աստիճանը և գանգատում բարձրացված հարցերի կարևորությունը: