Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ռուսաստանը, Բելառուսն ու Ղազախստանն արդեն իսկ ստորագրել են Եվրասիական միություն ստեղծելու համաձայնագիրը: Հաշվի առնելով այն փաստը, որ խոսվում է նաև Հայաստանի՝ այդ միությանը հնարավոր միանալու մասին, Panorama.am-ը զրուցեց ԱԺ պատգամավոր, «Եվրանեսթ»-ի Խորհրդարանական Վեհաժողովի Սոցիալական, կրթության, մշակույթի և քաղաքացիական հասարակության հարցերի հանձնաժողովի համանախագահ Արտակ Զաքարյանի հետ:

-Պարոն Զաքարյան, ի՞նչ են իրենցից ներկայացնում ստորագրված փաստաթղթերը

Համաձայն ստորագրված փաստաթղթերի, Եվրասիական միության նպատակներից է երեք երկրների միջև մաքսային խոչընդոտների վերացումը, միասնական տարիֆների սահմանումը, գլոբալ տնտեսության շրջանակներում երկրների մրցունակության բարձացումն ու մոդեռնիզացումը, ինչպես նաև ապրանքների, ծառայությունների, կապիտալի և մարդկային ռեսուրսների ընդհանուր շուկայի արդյունավետ գործունեության կազմակերպումը: Երեք երկրները, որպես ինտեգրացիոն գործընթացների հաջորդ փուլ հայտարարել են միասնական տնտեսական տարածքի ստեղծման մասին: Համաձայն ստորագրված փաստաթղթի միասնական տնտեսական տարածքը հիմնվելու է միջազգայնորեն ճանաչված ընդհանուր նորմերի և սկզբունքների վրա` ներառելով պետությունների սուվերենության հարգման, հավասարության, մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքների և ազատությունների հաստատման, իրավական պետության և ազատ տնտեսական շուկայի զարգացման դրույթները: Որպես մոդել միասնական տնտեսական տարածքում պետություններն առաջնորդվելու են Առևտրի Համաշխարհային կազմակերպության նորմերով:

Հետագա ինտեգրացման բովանդակությունը լինելու է մաքսային միության և միասնական տնտեսական տարածքի ներուժի լիարժեք իրացումը` մասնավորապես իրավական հիմքերի և գործնական հարաբերությունների ամրապնդումը: Այդ առումով, որպես կոնկրետ նպատակային խնդիրներ սահմանվել են արտադրական, տրանսպորտային, էներգետիկ և ագրարային համաձայնեցված քաղաքականության իրականացումը: Կարևորվել են երկրների ազգային օրենսդրությունների ներդաշնակեցումը, փոխհամաձայնեցված տնտեսական քաղաքականության մշակումը և արտարժութային ոլորտում համագործակցության խորացումը: Հատուկ ընդգծված են կրթական ստանդարտների համատեղելության, միագրացիոն քաղաքականության հարցերում համագործակցության, սահմանամերձ և միջտարածաշրջանային համագործակցության զարգացման, ազգային տարբեր ինստիտուտների զարգացման, ինչպես նաև մշակութային և քաղաքացիական հարցերում համագործակցության ուղղությունները:

-Առհասարակ, ո՞ր պետությունները կարող են միանալ միությանը

Եվրասիական ինտեգրման մասին հռչակագիրը բաց է բոլոր երկրների համար: Միաժամանակ նշվում է այն հանգամանքը, որ այն չի խոչընդոտում այլ երկրների հետ փոխշահավետ երկկողմ և բազմակողմ տնտեսական կապերի ստեղծմանն ու զարգացմանը` այդ թվում նաև Եվրամիության հետ:

Հայաստանի Հանրապետությունը երբեք էլ դեմ չի եղել ինտեգրացիոն գործընթացներին` եթե դրանք բխել են մեր պետական շահերից ու հայտարարված առաջնահերթություններից, ինչպես նաև գտնվել են մեր հեռանկարային հետաքրքրությունների շրջանակներում: Մաքսային միությանը միանալու մասին խոսք լինել չի կարող այն պարզ պատճառով, որ ՀՀ-ն ուղակի չունի ընդհանուր սահմաններ ո՛չ ՌԴ-ի, ո՛չ Ղազախստանի և ո՛չ էլ Բելառուսի հետ: Իսկ ինչ վերաբերվում է միասնական տնտեսական տարածքի և արդյունքում Եվրասիական միությանը միանալու մասին հարցին, ապա կարծում եմ, որ դրա մասին խոսելը դեռևս վաղ է, քանի որ դեռևս գործնականում պարզ չէ թե ինչպիսի կազմակերպություն է ձևավորվելու, ինչպիսի իրավա-պայմանագրային հարաբերություններ են կիրառվելու և այլն: Սակայն որպես ինտեգրացիոն գործընթաց և որպես տնտեսական նոր հնարավորությունների և հետաքրքրությունների շրջանակ, այն կարող է գրավիչ լինել նաև Հայաստանի համար:

-Խոսվում է, թե հնարավոր Եվրասիական միության անդամ երկրներն ունենան միասնական արժույթ, արդյո՞ք նման բան հնարավոր է:

Համաշխարհային մամուլի վերլուծականներում թմբկահարվում է այն տեսակետը, որ Եվրաասիական միությունն ամեն կերպ փորձելու է կրկնօրինակել Եվրոպական միությանը և փորձելու է հանդես գալ որպես հակակշիռ համաշխարհային: Ըստ էության հենց այդ կոնտեքստից է բխել նաև միասնական արժույթ ունենալու խնդիրը: Ես տնտեսագետ չեմ և չեմ կարող այդ հարցին նայել ֆինանսա-տնտեսագիտական տեսանկյունից, սակայն քանի որ հարցն առաջին հերթին քաղաքական հնչեղություն ունի, ապա կարծում եմ, որ զուտ քաղաքական նկատառումներով դա տեղի չի ունենա: Որովհետև Եվրոպական միության անդամ երկրները ճիշտ է ունեն քաղաքական լիակատար անկախություն և ինքնուրույնություններ, սակայն տնտեսապես նրանք գտնվում են փոխադարձ կախվածության և սահմանափակումների մեջ: Ես կարծում եմ, որ Եվրասիական միությունը իր առջև նման խնդիրներ չի դնի:

Նոյեմբերի 18-ին երեք երկրների ղեկավարները ստորագրել են Եվրասիական ինտեգրման մասին հռչակագիրը, Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի համաձայնագիրը և վերջինիս աշխատակարգի մասին որոշումը: Համաձայն այդ փաստաթղթերի` դրանց հիմքի վրա մինչ 2015 թվականը պետք է ձևավորվի Եվրասիական տնտեսական միությունը: 2012 թ. հունվարից սկսած, երեք երկրների փոխվարչապետերի գլխավորությամբ ստեղծված Եվրասիական հանձնաժողովը, զբաղվելու է միության իրավասությունների, կառուցվածքի, և այն հիմնական նպատակային խնդիրների որոշակիացմամբ, որոնք պետությունները զիջելու են նոր ստեղծվելիք Եվրասիական միությանը: Հանձնաժողովին կից որպես գործադիր մարմին ստեղծվելու է նաև Եվրասիական կոլեգիա, որը զբաղվելու է արդյունաբերության, գյուղատնտեսության սուբսիդավորման, բյուջետային և այլ հարցերով: