Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանում և այլուր շատերը պառլամենտարիզմի և ժողովրդավարության 7-ժամյա ֆրանսիական դաս ստացան: Հայաստանի օնլայն հանրույթում շատերը նաև կարոտեցին երկրի խորհրդարանում հարցերի և օրինագծերի քննարկման և քվեարկության սրընթացությունը:
Ֆրանսիայում հայերի ցեղասպանությունը օրենքի ուժով ճանաչվել է դեռ 2001 թվին: Եթե կա օրենք, ուրեմն պետք է լինի նաև օրենքի խախտման համար նախատեսված պատասխանատվություն: Սա իրավական յուրաքանչյուր պետության հիմքերից մեկն է: Եվրոպական շատ պետություններ ունեն օրենքներ, որտեղ նախատեսվում է անհատական քրեական պատասխանատվության ենթարկել Նյուրնբերգի դատարանի կանոնադրությամբ նախատեսված հանցագործությունների հերքման համար: Իսկ երեկ Ֆրանսիայի Սենատը ավարտին հասցրեց շուրջ 10 տարի առաջ սկսված գործընթացը, որը հետաձգվում էր զուտ քաղաքական շարժառիթներով:

Իմ կարծիքով, սույն օրենքը ֆիզիկապես թեև ունի զուտ ֆրանսիական սահմաններ, բայց դրա արժեքային նշանակությունը` համաեվրոպական է: Քանի որ “հայկական” կոչված օրինագծի հիմնական դրույթները վերջին մեկ ամսվա ընթացքում հարգարժան թուրքագետների կողմից ընդհանուր առմամբ քննարկվել են, այստեղ պետք է անդրադառնալ մի կարևոր ու առանձնահատուկ հարցի. արդյոք նման օրենքը խոսքի ազատության սահմանափակում չէ: Այս հարցը ավելի արդիական դարձավ Ֆրանսիայի Սենատի Սահմանադրական հանձնաժողովի եզրակացության հրապարակումից հետո:

Արդեն իսկ ընդունված օրենքի իրավականությունը կասկածի տակ դնող մեկնաբանությունների հետ կապված` մեկ սյունակի շրջանակներում կարելի է բերել երկու հիմնական հակափաստարկ:

Առաջին. Ֆրանսիայի կողմից ստորագրված և վավերացված Քաղաքական և  քաղաքացիական իրավունքների մասին 1966թ. Ժնևյան Կոնվենցիայի Հոդված 19-ը նշում է, որ թեև բոլորը պետք է ունենան կարծիք ունենալու, տեղեկատվություն փնտրելու և ստանալու իրավունք, նույն օրենքի 3-րդ պարբերությունը հատուկ ընդգծում է, որ այդ իրավունքների իրացումը ենթադրում է “հատուկ պարտավորություններ և պատասխանատվություն”, այն կարող է ունենալ օրենքով պայմանավորված սահմանափակումներ` հանուն “այլոց իրավունքները և համբավը հարգելու”:

Երկրորդ. հրեաների Ողջակիզման հայտնի հերքող, ֆրանսիացի պատմաբան Ռոժե Գարուդիի (Roger Garaudy) գանգատով (պատմաբանը բողոքել էր ֆրանսիական դատարանի կողմից իր դեմ վճռի օրինականության հարցով) Մարդու Իրավունքների Եվրոպական Դատարանի կողմից կայացրած վճիռը (24 հունիս 2003թ) նույնպես հետաքրքիր նախադեպ է առաջարկում: “Խոսքի ազատությունը սահմանափակումներ ունի”, - նշվում է ՄԻԵԴ որոշման մեջ, “…պրո-նացիստական քաղաքականության արդարացումը չի կարող ունենալ (խոսքի ազատության մասին) Հոդված 10-ով նախատեսված պաշտպանությունը` հստակ սահմանված պատմական փաստերի հերքմամբ… Մարդկության դեմ հանցագործությունների հերքումը հանդիսանում է հրեաների դեմ ռասայական զրպարտության և նրանց դեմ ատելություն հրահրելու առավել սուր ձեւերից մեկը”:

Այսպես, Հոլոքոստի պատմական փաստի մերժումը աշխարհում հավասարեցված է հակասեմականության դրսևորմանը, ինչը քրեորեն հետապնդելի արարք է «նորմալ» աշխարհում: Նման օրենքների հիմնական մեսիջը միակն է. չի կարելի նսեմացնել մի ամբողջ ժողովրդի պատմություն, առավել եւս` այլատյացության սերմանելու միջոցով:

Արդեն քանի տարի է, ինչ Վաշինգտոնում Թուրքիայի դեսպանատան և Սպիտակ տան դիմաց ամերիկահայ համայնքի կողմից Ապրիլի 24-ին կազմակերպվող ցույցերին զուգահեռ` դիմացի մայթում, ընթանում է ադրբեջանա-թուրքական համերգ-խրախճանք` բառի բուն իմաստով` զուռնա-դհոլով: Ընդ որում, կան բոլոր հիմքերը պնդելու, որ այդ հանրային միջոցառումը ոչ թե թուրքական համայնքի ինքնաբուխ հակազդեցությունն է, այլեւ թուրքական կառավարության կողմից մանրակրկտորեն կազմակերպվող ակցիա:

2010-ին Վաշինգտոնում մասնակցում էի ԱՄՆ նախագահ Բ.Օբամայի կողմից հայերի ցեղասպանության ճանաչման մասին խոստումների կատարումը պահանջող բողոք-ակցիային: Դեռ նոր էր սկսվել ակցիան, երբ հայտնվեց մի անօթեւան մարդ, ով բարձրախոսով հիմարություններ էր երգում եւ ծաղրում հավաքվածներին` տեղալով հայերի դեմ հասցեագրված վիրավորանքներ:

20 րոպե աղմուկից հետո նրան մոտեցավ Սպիտակ տան անդորրը հսկող ոստիկանական մեքենա եւ նրան առաջարկեցին հեռանալ:
Բոլորի համար ակնհայտ էր, որ այդ մարդը կատարում էր թուրք-ադրբեջանական պատվեր` ֆինանսական շահի հետապնդմամբ:

Կարծում եմ, հենց նման կերպ այլատյացություն քարոզող և տարածող պետություններին, խմբերին և կազմակերպություններին է վերաբերվում ցեղասպանությունների ժխտման ֆրանսիական օրենքը: Խոսքի ազատությունը պետք է սահմանափակվի ռասիզմի և այլատյացության քարոզի դեպքում: Նման գործունեությամբ զբաղվող պետությունները և նրանց կողմից ֆինանսավորվող կազմակերպությունների ու խմբերի հիմնական նպատակը պատմությունը «նորից» գրելն ու սրբագրելն է: Այդ իսկ պատճառով է, օրինակ, Թուրքիան 2005-ից ի վեր առաջարկում հարցը “հանձնել” պատմաբաններին:

Ընդհանրապես, ժամանակն է, որ Հայաստանը վերջապես ստորագրի և վավերացնի Միջազգային Քրեական Դատարանի Հռոմի Ստատուտը, իսկ Ազգային Ժողովը ընդունի օրենք, ավելի լայն իմաստով` մարդկության դեմ գործած և Հայաստանի կողմից այդպիսին ճանաչված հանցագործությունների չարամիտ ժխտումը քրեականացնելու համար: Նման օրենքի իրավական հիմք են հանդիսանում, մասնավորապես, ՀՀ Սահմանադրության հոդվածներ 14 և 47-ը, որոնք սահմանում են մարդու իրավունքների և արժանապատվության համընդհանուր արժեքները, ինչպես նաև ազատությունների օգտագործման միջոցով ազգային, էթնիկ և այլ տիպի խտրականություն կամ ատելություն քարոզելու անընդունելիությունը: