Ձեր վստահելի աղբյուրը

Նախորդ շաբաթ Հայ ազգային կոնգրեսը «Ընտրական գործընթացի բարեփոխման պլատֆորմ» վերտառությամբ մի փաստաթուղթ հրապարակեց: Այնտեղ կետ առ կետ ներկայացվում էին քայլեր, որոնց միջոցով, ըստ ՀԱԿ-ի, ընտրական համակարգի արատները կարելի է հաղթահարել:

Մասնավորապես 6-րդ կետով առաջարկվում է հետևյալը. «Հանրային հեռուստատեսությամբ համապետական ընտրությունների համար նախատեսված անվճար եթերաժամի տևողությունը պետք է սահմանել օրական մինչև 15 րոպե, հաղորդումները հեռարձակել հիմնականում ժ. 20-24-ի միջակայքում»։

Նախ` ինչպես ձևակերպումից է երևում, այս պահանջը (իսկ որ դա պահանջ է` վկայում է «պետք է» բայի գործածությունը) որևէ կոնկրետ հասցեատիրոջ ուղղված չէ: Ամենևին էլ հասկանալի չէ` ՀԱԿ-ը պահանջը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին է ներկայացնում, թե քաղաքական ուժերին:

Բանն այն է, որ նախընտրական քարոզչության նպատակով եթերի տրամադրման հարցը կարգավորվում է օրենքով` Ընտրական օրենսգրքով, մասնավորապես 19-րդ, 89-րդ և 123-րդ հոդվածներով: Դրանցում մասնավորապես ասված է, որ համամասնական ընտրակարգով ընտրություններին մասնակցող կուսակցություններին և կուսակցությունների դաշինքներին անվճար եթերաժամ տրամադրելու կարգը և ժամանակացույցը հաստատում է ԿԸՀ-ն, ըստ որում` սահամանված է, որ այդ եթերաժամը չի կարող գերազանցել 60 րոպեն:

Ստացվում է, որ եթե ՀԱԿ-ի պահանջն ուղղված է ԿԸՀ-ին, և եթե ԿԸՀ-ն ցանկանա այն բավարարել, ապա օրենքի ու ՀԱԿ-ի պահանջների համադրման արդյունքում կստացվի, որ կուսակցություններն ու դաշինքներն ավճար հիմունքներով եթերից քարոզչություն կարող են իրականացնել ընդամենը 4 օր` օրենքով սահմանված 60 րոպեն բաժանում ենք ՀԱԿ-ի պահանջած օրական 15-ի րոպեի վրա:

Իսկ եթե ՀԱԿ-ի պահանջն այլ բան է ենաթդրում, ասենք` սահմանված նվազագույն եթերաժամի վերանայում, ապա տվյալ դեպքում գործ ունենք օրենսդրական փոփոխության հետ և շատ ճիշտ կլիներ, որ համապատասխան պահանջ (գուցե` կոչ) ուղղվեր քաղաքական մյուս ուժերին:

Կարծում ենք, այստեղ պարզաբանումների անհրաժեշտություն կա: Մանավանդ որ` Լևոն Զուրաբյանը խոստացել է իրենց առաջարկը պաշտոնապես ուղարկել ԿԸՀ:

Առաջարկի ուշագրավությունն այսքանով չի սահմանափակվում: Գլխավորն առջևում է` որքանո՞վ է իրականանալի ՀԱԿ-ի այս պահանջը: Հարցին պատասխանելու համար ընդամենը պետք է մի քանի մաթեմատիկական գործողություն կատարել:

ՀՀ Պետռեգիստրում այս պահին գրանցված է 89 կուսակցություն: Ենթադրենք` բոլոր այդ կուսակցությունները ցանկություն են հայտնում մասնակցել ընտրություններին: Ու ի՞նչ: Ստացվում է, որ ՀԱԿ-ի պահանջը բավարարելու համար միևնույն հեռուստաընկերությունը պետք է օրական 23 ժամ (89 կուսակոցություն * 15 րոպե = 1335 րոպե, որը բաժանած 60 րոպեի վրա = 22 ժամ 15 րոպե) քաղաքական քարոզչություն հեռարձակի: Արդյոք ողջամի՞տ է սա:

Գուցե առարկություններ լինեն` ոչ բոլոր կուսակցություններն են ընտրություններին մասնակցում: Խնդիր չկա (չնայած` օրենք գրելիս պետք է հաշվի առնել տեսականոր հնարավոր ամեն ինչ), պրակտիկ օրինակ բերենք: 2007 թվականի խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցել են 23 կուսակցություններ ու դաշինք: ՀԱԿ-ի առաջ քաշած պայմանները տվյալ դեպքում անհնար է իրականացնել, որովհետև 23 մասնակիցների դեպքում կպահանջվի օրական 5 ժամ 45 րոպե: Մինչդեռ ժամը 20-ից 24-ն ընկած հատվածն ընդամենը չորս ժամ է: Այսինքն` եթե ՀԱԿ-ի պահանջն իրագործվեր նախորդ ընտրություններում 7 կուսակցություն պետք է զրկվեր ներկայացված պայմաններով քարոզչություն իրականացնելու հնարավորությունից:
Այստեղ երկու տարբերակ կա. կամ` պետությունը (ի դեմս ԿԸՀ-ի, Հանրային Հեռուստաընկերության և մյուս կառույցների) պետք է խտրական մոտեցում ցուցւաբերի ընտրությունների մասնակիցներին` նրանց մի մասին անհավասար պայմանների մեջ դնելով, կամ էլ` հրաժարվի այս առաջարկը (պահանջը) քննարկելուց: Բնականաբար` պետությունը երկրորդ ուղին կնախընտրի, և առաջարկն անհնարին համարելով, չի ընդունի այն:

Եվ այս մասին ՀԱԿ-ում շատ լավ գիտեն (եթե, իհարկե, մաթեմատիկայի հետ կապված խնդիրներ չունեն): Հետևաբար` ինչո՞ւ է այս առաջարկը դաշտ նետվել: Դժվար է ասել: Հավանաբար` դրա չկատարման արդյունքում աղմուկ բարձրացնելու և այդ աղմուկը քաղաքական կապիտալի վերածելու նպատակով: Կհաջողվի՞ դա, թե ոչ` կախված է մեզանից` ընտրողներից. կապավինենք մաթեմատիկայի ոլորտում մեր գիտելիքներին, թե դիմացինի մեկնաբանություններին: