Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Իսրայելական և արաբական ԶԼՄ-ներում հայտնված տեղեկատվությունն այն մասին, որ Թուրքիան նյութական օգնություն է ցույց տալու «ՀԱՄԱՍ»-ին և ձեռնամուխ է լինելու Գազայի հատվածի վերականգնմանը, տեղավորվում է Թուրքիայի մերձավորարևելյան քաղաքականության ընդհանուր տրամաբանության մեջ: Անկարան արաբական աշխարհում իր ազդեցությունն ու վճռականությունն իրական քայլերով ապացուցելու խնդիր է դնում: Այս մասին Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում նշեց ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի արևելագիտության ինստիտուտի գիտաշխատող, թուրքագետ Լևոն Հովսեփյանը` ավելացնելով, որ Թուրքիան նման կերպ փորձում է գործել Իսրայելի դեմ և վերցնել նախաձեռնությունն ու առաջնահերթությունը` հակադրվելով Իրանին:

«Թուրքիայի տնտեսական ներուժն ու զարգացման տեմպերը հնարավորություն են տալիս այդ երկրին առավել վստահ ու ագրեսիվ պահել իրեն տարածաշրջանային քաղաքականության հարցերում: Իր ունեցած տնտեսական ներկա հնարավորությունները Թուրքիան փորձում է օգտագործել սեփական ռազմաքաղաքական հավակնություններն ի կատար ածելու համար՝ դրանով իսկ դրսևորելով ագրեսիվ և ինքնավստահ վարքագիծ»,-նշեց Լ. Հովսեփյանը:

Ըստ նրա` իրականում դժվար է ասել, թե այդ նյութական օգնությունն ինչպես և ինչ ոլորտներում կարող է օգտագործվել: Չի բացառվում նաև ռազմական օգնությունը, ինչը կարող է էլ ավելի լարել իրավիճակը:
 
«Թուրքիան հակամարտության գոտիներում ապակայունացնող դերակատարի բավական հարուստ փորձ ունի և կարելի է բերել օրինակներ` Լեռնային Ղարաբաղ, Չեչնիա, վրաց-օսական պատերազմ և այլն: Բավական է հիշել նյութական այլևայլ օգնության անվան տակ սպառազինության ու ֆինանսական մատակարարումների փաստերը Ադրբեջանին, չեչեն գրոհայիններին, սպառազինության տրամադրումը Վրաստանին: 2008թ. օգոստոսի վրաց-օսական պատերազմից առաջ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունը հրապարակել էր փաստեր, որոնք ցույց էին տալիս, որ Թուրքիան այդ երկրի ռազմական մատակարարումների առաջնային դերակատարներից է եղել»,-նշեց թուրքագետը:

Թեմայի վերաբերյալ իր կարծիքը  հայտնեց նաև արաբագետ Արմեն Պետրոսյանը` նշելով, որ «ՀԱՄԱՍ»-ին նման չափի ֆինանսական աջակցություն ցույց տալու Անկարայի այս քայլն իրականում մի քանի նպատակ է հետապնդում և մի քանի թիրախներ ունի:
 
«Նախևառաջ, պետք է նշել, որ վերջին ժամանակահատվածում Թուրքիայի արտաքին քաղաքական ուղեգծի փաստացի ձախողումը և այս պետության ապակայունացնող ու երկդիմի տարածաշրջանային քաղաքականության հանդեպ առաջացած լուրջ դժգոհությունները նրա հարևան պետությունների իշխող վարչակարգերի կողմից ստիպում են Անկարային նոր ազդեցության ոլորտներ փնտրել և միաժամանակ իր տնտեսական և ռազմական հզորությունն օգտագործել տարածաշրջանում առկա հակամարտություններում»:

Ըստ արաբագետի` «Թուրքիայի նման քայլը մի քանի ուղղվածություն ունի: Առաջին հերթին այն միտված է Իսրայելի դեմ` որպես շարունակություն թուրքական «Մավի Մարմարա» նավի հետ կապված հայտնի դեպքի: Երկրորդ՝ այս քայլը կարելի է նաև պայմանավորել Իրանի և հատկապես սիրիական իշխանությունների դեմ վարչապետ Ռ. Թ. Էրդողանի կառավարության ունեցած դիրքորոշմամբ: Սիրիական իշխանությունների դեմ «Արաբական Պետությունների Լիգայի» հայտարարած տնտեսական պատժամիջոցներին միանալուց բացի, Թուրքիան պարբերաբար փորձում է նաև կտրուկ քաղաքական միջոցներով ազդել այս երկրի իշխանությունների վրա` զրկելով վերջինիս հակաիսրայելական պայքարի դրոշակակիրը լինելու հնարավորությունից. «ՀԱՄԱՍ»-ի արտասահմանյան ղեկավարությունը Պարսից ծոցի արաբական վարչակարգերի, իսկ Թուրքիայի այս քայլից հետո, նաև վստահորեն կարելի է պնդել, որ Անկարայի ճնշման տակ, հիմնականում լքել է Սիրիայի տարածքը, որի իշխանությունները շուրջ երեք տասնամյակ ապաստան էին տրամադրել և աջակցում էին այս պաղեստինյան կազմակերպությանը: Եվ երրորդ, խոսքը գնում է 300 մլն. ԱՄՆ դոլարի չափով ֆինանսական աջակցության մասին, որը կազմում է Գազայի հատվածի ներկայիս բյուջեի շուրջ կեսը: «ՀԱՄԱՍ»-ին նման չափերի օգնության տրամադրումը տեղավորվում է Թուրքիայի վարած ներկա արտաքին քաղաքականության շրջանակներում, քանի որ այն էական հնարավորություն կապահովի Անկարայի համար` միջամտել նաև ապագայում ստեղծվելիք Պաղեստինյան պետության ներքին գործերին»,- եզրափակել է Ա. Պետրոսյանը:

Թուրքիայի կողմից «ՀԱՄԱՍ»-ին տրամադրվելիք օգնության մասին տեղեկատվությունը Panorama.am-ի համար մեկնաբանել է նաև ԵՊՀ իրանագիտության ամբիոնի դոցենտ, իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը: «Եթե ի նկատի առնենք այն հանգամանքը, որ 2011թ. ամռանից Իրանը դադարեցրել է «ՀԱՄԱՍ»-ին տրամադրվող ամենամյա ֆինանսական օժանդակությունը՝ պայմանվորված այս կազմակերպության կողմից Իրանի մերձավոր դաշնակից Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ-Ասադի կողմնակիցներին աջակցություն չհայտնելու հանգամանքով, ապա Թուրքիան իր այդ քայլով կդառնա ԱՄՆ և Եվրամիության կողմից ահաբեկչական համարվող այս կազմակերպության ամենախոշոր ֆինանսական դոնորը», - նշեց Վ. Ոսկանյանը:

Իրանագետի կարծիքով՝ Թուրքիայի նման գործելաոճը ակնհայտ մարտահրավեր է ոչ միայն Իսրայելին և Արևմուտքին, այլ նաև Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը: «Չնայած խոսքային մակարդակում իրանական կողմին պարբերաբար տրվող գործընկերության և բարեկամության մասին հավաստիացումներին՝ այսպես կոչված «չափավոր սուննիականության գաղափարախոսությամբ» զինված թուրքական ներկա վարչակարգն իր հրահրիչ գործողություններով արդեն իսկ բացահայտորեն ջանում է Իրանին դուրս մղել նաև վերջինիս համար ավանդական համարվող քաղաքական շահերի և ազդեցության գոտիներից՝ այդ թվում պաղեստինյան տարածքներից», - ավելացրեց Վ. Ոսկանյանը:
Հիշեցնենք, որ ըստ արաբական և իսրայելական ԶԼՄ-ներով տարածված տեղեկատվության՝ «ՀԱՄԱՍ»-ի բարձրաստիճան ներկայացուցիչներից մեկը վերջերս հայտարարել էր, որ Թուրքիան պատրաստվում է ֆինանսական լուրջ օժանդակություն տրամադրելու այդ կազմակերպությանը: