Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երկուշաբթի օրը ԵԽԽՎ ԼՂ հարցով ժամանակավոր հանձնաժողովի նախագահ Խուկլա ի Կոստան ներկայացրել է իր զեկույցը: Այդ զեկույցում նա, անտեսելով Հայաստանի ու Ադրբեջանի պատվիրակությունների անդամների ցանկությունը, դիմել է Բյուրոյին՝ կոչ անելով, որպեսզի Բյուրոն ևս մեկ տարով երկարացնի այդ հանձնաժողովի աշխատանքները: Հարցի առնչությամբ Panorama.am-ը զրուցել է ԵԽԽՎ հայաստանյան պատվիրակության անդամ, ԱԺ պատգամավոր Հերմինե Նաղդալյանի հետ:

- Տիկին Նաղդալյան, ինչպե՞ս կմեկնաբանեք ԵԽԽՎ-ում ԼՂ հարցով ժամանակավոր հանձնաժողովի աշխատանքները երկարացնելու ուղղությամբ ընթացած քննարկումները:

ԵԽԽՎ-ում տեղի ունեցած քննարկումների առնչությամբ ասեմ, որ առաջինը, մենք հարցադրում արեցինք, երբ հարցը մտնում էր օրակարգ և համարեցինք բացարձակ անընդունելի, երբ որևէ երկրի վերաբերյալ քննարկվող հարցը քննարկվում է այդ երկրի ազգային պատվիրակության ղեկավարի բացակայության պայմաններում: Իսկ այնտեղ հրավիրված չէր ո´չ պարոն Դավիթ Հարությունյանը, ո´չ էլ ադրբեջանական պատվիրակության ղեկավար պարոն Սամադ Սեիդովը: Այսինքն, կարծես թե, փակ դռների հետևում, երկրները ներկայացնող պատվիրակությունների ղեկավարների բացակայությամբ, փորձ էր կատարվում իրենց երկրներին վերաբերող որոշում կայացնել, որը ժողովրդավարական գործառույթների իմաստով բացարձակ անընդունելի է:

Պարոն Չավուշօղլուն, ով այդ ժամանակ դեռ Խորհրդարանական վեհաժողովի նախագահն էր, սկսեց արդարանալ: Մեր պահանջն այն էր, որ այդ հարցը հետաձգվի, նիստին հրավիրվեն երկու պատվիրակությունների ղեկավարները, որպեսզի նրանք էլ հնարավորություն ունենան խոսելու, ներկայացնելու իրենց վերաբերող հարցը: Պարոն Չավուշօղլուն ամենասկզբից ֆորմալ, հետո` ոչ ֆորմալ բոլոր արգումենտները սկսեց օգտագործել, որպեսզի հարցը չդնի քվեարկության: Այսինքն՝ մեզ բացատրություններ էր տալիս, որ սրա մեջ ոչ մի արտառոց բան չկա, որ այս Բյուրոն ստեղծել է այդ հանձնաժողովը և հիմա պիտի ամփոփի նրա աշխատանքները:
Ըստ որում, բյուրոն ամփոփում էր իր աշխատանքները, որովհետև հաջորդ նիստին նոր կազմով նոր Բյուրո էր լինելու: Իհարկե, բազմաթիվ աշխատանքներ են եղել և կան, որ այս Բյուրոյով սկսվել են, բայց աշխատանքները շարունակվելու են և դրանց լուծումներն ու ամփոփումները լինելու են այլ Բյուրոյով: Ի վերջո, բազմաթիվ իր արգումենտներին ի պատասխան, մեր պահանջն այն եղավ, որ` դրե´ք հարցը քվեարկության, ինչը և ինքը ստիպված եղավ անել: Բնականաբար, հասկանում էինք, որ այդ քվեարկությամբ բավարար ձայն չէինք կարող հավաքել, բայց սկզբունքային խնդիր էր դա և որպես սկզբունքային խնդիր, պահանջեցի քվեարկություն: Պիտի ասեմ, որ քվեարկության արդյունքում ութից տաս մարդ կողմ քվեարկեց հարցի հետաձգմանը:

Պարզ երևում էր, որ ձայների քանակը չի բավարարում, բավարար ձայներ չի հավաքում, բայց այնուամենայնիվ պետք է նշել, որ դա բավականին դրական իրողություն էր, որ Խորհրդարանական վեհաժողովի մարմնում այդպիսի փոփոխություն էր կատարվել և մոտ 8-10 մարդ գտնում էին, որ այդ խնդրին պետք է այլ լուծում տալ: Դա որակական տարբերություն էր: Եթե հիշում եք, երբ այս նույն հարցը օրակարգ մտցվեց, որևէ մեկը չխոսեց հակառակ, այնպես որ, կարծում եմ, սա որոշակի ցուցիչ է, որը ցույց է տալիս, որ մեր պատվիրակությունը և մեր արտաքին ճակատում կատարած աշխատանքները մեկ տարվա ընթացքում որոշակի որակներ են արձանագրել:

Այնուհետև խնդիրը մտավ բովանդակային քննարկման փուլ: Այդ քննարկման ժամանակ պարոն Խուկլա ի Կոստան, ով ԼՂ հարցով ժամանակավոր հանձնաժողովի ղեկավարն է, ներկայացրեց իր զեկույցը, որը պիտի ասեմ, որ շատ փոքր ծավալով մի զեկույց է: Այնտեղ պարզապես նկարագրված են այս տարիներին տեղի ունեցած իրադարձությունները: Այսինքն, երբ 2005-ին, 2006-ին, 2007-ին, ստեղծված է եղել այս հանձնաժողովը և փորձ է արել նիստեր գումարելու, սակայն այս տարիների ընթացքում ընդամենը երկու նիստ է գումարվել, և դա դեռ Ռասսել Ջոնսթոնի ղեկավարման ժամանակ:

- Ինչպիսի՞ հիմնական շեշտադրումներ ուներ Խուկլա ի Կոստայի զեկույցը:

Նրա զեկույցի մեջ կետերի բովանդակությունը հետևյալն էր, որ հայկական պատվիրակությունը չի ներկայացել նիստերին և չի ներկայացրել իր կողմից ընդդիմության ներկայացուցչի թեկնածությունը, երկու անգամ է եղել հանձնաժողովի նիստ, այդ նիստերի ժամանակ հայկական պատվիրակությունը չի ներկայացել և ուրեմն, քանի որ հանձնաժողովի մյուս անդամները ցանկություն են հայտնել, որպեսզի այս աշխատանքները երկարաձգվի, ուրեմն մենք խնդրում ենք, որպեսզի հանձնաժողովի մանդատը մեկ տարով երկարացվի:

Բնականաբար, ես իմ ելույթում ասացի, որ դա շատ միակողմանի, ոչ լիարժեք մի զեկույց է, և ամենակարևորը` չի արտացոլում այն իրողությունները, որ կատարվել են այս մեկ տարվա ընթացքում և շատ կարևոր է, որ այն բացարձակապես լույս չի սփռում այն բանի վրա, թե ինչու է հայկական պատվիրակությունը որոշում կայացրել չմասնակցել հանձնաժողովի աշխատանքներին: Որևէ վերլուծություն այս զեկույցի մեջ չկա, հատկապես` հայկական պատվիրակության վերաբերյալ: Այնպես չի, որ հայկական պատվիրակությունը հենց այնպես չի եկել նիստերին և հենց այնպես չի ներկայացրել ընդդիմության ներկայացուցչին: Պատվիրակությունը ներկայացրել է իր արգումենտացիան, ըստ որի, գոյություն ունի Մինսկի խմբի ֆորմատ և մինսկի խմբի երկրների ներկայացուցիչները, որոնք զբաղվում են խաղաղ կարգավորման գործընթացով, բազմաթիվ անգամներ հրապարակային ելույթներով հայտնել են իրենց դժգոհությունը և նշել, որ այս աշխատանքները կարող են խանգարել և ոչ ցանկալի բնույթ հաղորդել խաղաղ կարգավորման գործընթացին: Հայկական պատվիրակությունը նշում էր նաև, որ որևէ լուրջ գործիքարան, այս կարգի խնդիրների լուծման համար Խորհրդարանական վեհաժողովը չունի:

Եվ սա մենք անում էինք այն վերլուծության հիմքի վրա, որ 2005 թվականին` դեռևս Ռասել Ջոնսթոնի ժամանակներից, այս հանձնաժողովը փորձ է կատարել աշխատանքներ իրականացնել, բայց չունենալով այդ գործիքարանը, այդ աշխատանքները չեն հաջողվել, և այսօր այդ հանձնաժողովը չունի որևէ դրական շարժ, որևէ պրոգրես, որը կարող է ներկայացնել որպես շոշափելի արդյունք և սրա հիման վրա ցանկանա իր մանդատի երկարաձգելը:

Դրա փոխարեն մենք ներկայացրինք, որ հայկական պատվիրակությունն այս մեկ տարվա ընթացքում կատարել է այլընտրանքային քայլեր, որոնք վերաբերվել են վստահության միջոցների ամրապնդմանը: 2005 թվականից սկսած շատ պարզ երևում էր, որ վստահության միջոցների ամրապնդման ուղղությամբ կոմիտեն որևէ բան չի կարողացել անել: Փոխարենը մենք` հայակական պատվիրակությունը, քայլ ենք արել` առաջարկելով մեր միջև վստահությունն ամրապնդելու համար երկու պատվիրակություններով հայտարարել Մորատորիում: Հայտնի է, որ անընդհատ գնում է մի գործընթաց, երբ անընդհատ մեղադրանքներ, զրպարտություն, ինչպես նաև մտացածին մեղադրանքներ են հնչում: Հատկապես ադրբեջանական պատվիրակությունը փայլում է այդ ուղղությամբ և մենք երբեմն ստիպված ենք լինում պատասխանել: Եվ դրա համար մենք հայտարարեցինք, որ եթե ադրբեջանական պատվիրակությունը չմիանա մեր Մորատորիումին, ապա մենք միակողմանի կարգով հայտարարում ենք նման Մորատորիում:

Նաև ասեմ, որ շատ անհասկանալի էր, որ կոմիտեի աշխատանքների երկարացման ցանկությունը հայտնում էին կոմիտեի այն անդամները, որոնք ազգային պատվիրակությունների կազմում չեն: Այսինքն, մեր պատկերացմամբ, եթե այդ կոմիտեն չի կարողացել նույնիսկ երկու պատվիրակության միջև այդ խզվածությունը հաղթահարել և որևէ պրոգրես չի ունեցել, ապա բացարձակապես որևէ տրամաբանություն կամ ռացիոնալություն չկա երկարաձգել այդ կոմիտեի աշխատանքները:

Մենք հակառակ առաջարկ ներկայացրեցինք` համարել կոմիտեի աշխատանքների շարունակությունը աննպատակահարմար և դադարեցնել այդ աշխատանքները: Բնականաբար, պարոն Չավուշօղլուն շատ խիստ ընդդիմացավ, այն աստիճանի, որ իմ ելույթի ժամանակ զուգահեռաբար ինձ հետ խոսում էր: Երբևիցե Բյուրոյի նիստի ժամանակ նման բան չի եղել, որ ելույթ ունեցողին խանգարեն միտքն արտահայտել: Ես այնուամենայնիվ մինչև վերջ պնդեցի, որ մենք ունենք առաջարկություն և մենք պահանջում ենք, որ երկու առաջարկություններն էլ հիմա քվեարկության դրվեն:

Սա մի բան էր ցույց տալիս, որ Չավուշօղլուն իր պաշտոնը թողելուց առաջ անպայման ուզում էր ևս մեկ տարով ժամանակ ապահովել այդ հանձնաժողովի աշխատանքները երկարաձգելու համար: Ամենակարևորն այն էր, որ մենք կարողացանք պրոցեսը կանգնեցնել: Այսինքն, Բյուրոն չքվեարկեց պարոն Խուբլա ի Կոստայի առաջարկի օգտին, չքվեարկեց նաև մեր առաջարկի օգտին, և խնդիրը մնաց առանց լուծման: Ֆորմալ իմաստով 2011 թվականին վերստեղծված հանձնաժողովն իր մեկ տարվա ժամկետն ավարտել է և հիմա երկարաձգում չունի:

Սրանից հետո ԵԽԽՎ-ի պլենար նիստի ժամանակ պարոն Հարությունյանը` մեր պատվիրակության ղեկավարը, անդրադարձավ այս իրավիճակին, և հայկական պատվիրակության անունից հայտնեց իր խիստ անհամաձայնությունը և դժգոհությունը: Այս նիստն արդեն վարում էր Պարոն Մինյոնը` ԵԽԽՎ նոր նախագահը, և նա միջամտելով հայտարարեց, որ հարցը չի քվեարկվել և պարոն Խուբլա ի Կոստայի առաջարկությունը չի ընդունվել, այսինք՝ հայկական պատվիրակությունն այստեղ փաստացի դժգոհելու որևէ առիթ չունի:

-Իսկ ինչո՞ւմ էր հայաստանյան պատվիրակության ղեկավարի դժգոհությունը:

Պարոն Հարությունյանի դժգոհությունը նրանում էր, որ Բյուրոն կարող էր միակողմանի որոշում կայացնել և կարող էր չլսել հայակական պատվիրակության ձայնն ու կարծիքը: Իսկ պարոն Մինյոնը հենց այդ մասին ասաց, որ այդպես չի եղել և Բյուրոն անհաղորդ չի գտնվել հայկական պատվիրակության ձայնի և կարծիքի նկատմամբ: